Ciecierzyca
 Gatunek typowy rodzaju – ciecierzyca pospolita | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
ciecierzyca | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Cicer L. Sp. Pl. 738. 1 Mai 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
.jpg)
Ciecierzyca (Cicer) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Do rodzaju należy 45 gatunków[4]. Występują na obszarze od Wysp Kanaryjskich do centralnej Azji i północno-wschodniej Afryki, z największym zróżnicowaniem w rejonie Morza Śródziemnego[5]. W Polsce brak przedstawicieli tego rodzaju z wyjątkiem przejściowo dziczejącej ciecierzycy pospolitej C. arietinum[6].
Duże znaczenie jako roślina uprawna ma ciecierzyca pospolita, nieznana już ze stanowisk naturalnych. Ma zastosowanie w kuchni, szczególnie krajów basenu Morza Śródziemnego. Stanowi m.in. podstawowy składnik hummusu.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Gruczołowato owłosione rośliny jednoroczne i byliny[5], rzadko także cierniste krzewy[7].
- Liście
- Parzystopierzaste z wąsem czepnym na końcu osadki liściowej, czasem sztywnym kolcem, lub nieparzystopierzaste z listkiem na końcu osadki. Brzegi listków piłkowane. Przylistki ząbkowane[5].
- Kwiaty
- Motylkowe, pojedyncze lub zebrane po 2–5 w grono. Kielich 5-ząbkowy, nieco wydęty u nasady. Dwa dolne płatki korony tworzą łódeczkę, dwa boczne zaokrąglone skrzydełka, a piąty wzniesiony jest do góry, tworząc żagielek. W łódeczce znajduje się jeden wygięty słupek z jedną, górną zalążnią zawierającą wiele zalążków oraz 10 pręcików, z których dziewięć zrośniętych jest nitkami, tworząc rurkę, jeden pręcik zaś jest wolny[5].
- Owoce
- Gruczołowato owłosiony strąk zawierający od 1 do 10 kulistawych nasion[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna rodzaju według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.[2] W obrębie podrodziny należy do monotypowego plemienia Cicereae[8].
- Pozycja systematyczna rodzaju według systemu Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), rodzaj ciecierzyca (Cicer L.)[9].
- Wykaz gatunków[4]
- Cicer acanthophyllum Boriss.
- Cicer anatolicum Alef.
- Cicer arietinum L. – ciecierzyca pospolita
- Cicer atlanticum Coss. ex Maire
- Cicer balcaricum Galushko
- Cicer baldshuanicum (Popov) Lincz.
- Cicer bijugum Rech.f.
- Cicer canariense A.Santos & G.P.Lewis
- Cicer chorassanicum (Bunge) Popov
- Cicer cuneatum Hochst. ex A.Rich.
- Cicer echinospermum P.H.Davis
- Cicer fedtschenkoi Lincz.
- Cicer flexuosum Lipsky
- Cicer floribundum Fenzl
- Cicer graecum Orph. ex Boiss.
- Cicer grande (Popov) Korotkova
- Cicer heterophyllum Contandr., Pamukç. & Quézel
- Cicer incanum Korotkova
- Cicer incisum (Willd.) K.Malý
- Cicer isauricum P.H.Davis
- Cicer judaicum Boiss.
- Cicer kermanense Bornm.
- Cicer korshinskyi Lincz.
- Cicer laetum Rassulova & B.A.Sharipova
- Cicer luteum Rassulova & B.A.Sharipova
- Cicer macracanthum Popov
- Cicer microphyllum Royle ex Benth.
- Cicer mogoltavicum (Popov) A.S.Korol.
- Cicer montbretii Jaub. & Spach
- Cicer multijugum Maesen
- Cicer nuristanicum Kitam.
- Cicer oxyodon Boiss. & Hohen.
- Cicer paucijugum (Popov) Nevski
- Cicer pinnatifidum Jaub. & Spach
- Cicer pungens Boiss.
- Cicer rasulovae Lincz.
- Cicer rechingeri Podlech
- Cicer reticulatum Ladiz.
- Cicer songaricum Stephan ex DC.
- Cicer spiroceras Jaub. & Spach
- Cicer stapfianum Rech.f.
- Cicer subaphyllum Boiss.
- Cicer tragacanthoides Jaub. & Spach
- Cicer uludereensis Dönmez
- Cicer yamashitae Kitam.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
- ↑ Cicer. W: Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-01-16].
- ↑ a b c Cicer L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-06].
- ↑ a b c d e Cicearae. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-02].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 60, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 241. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ Species Records of Cicer (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-01-15].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Cicer (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-15].