Cissus verticillata

*Cissus verticillata*
	; Cissus verticillata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	winoroślowce
Rodzina	winoroślowate
Rodzaj	cissus
Gatunek	Cissus verticillata
	Nazwa systematyczna
	Cissus verticillata (L.) Nicolson & C.E.Jarvis; Taxon 33: 727 1984.
Synonimy
	Wybór:; Cissus albonitens Linden & André; Cissus cordifolia L.; Cissus elliptica Cham. & Schltdl.; Cissus gonavensis Urb. & Ekman; Cissus oxyodon Planch.; Cissus sicyoides L.; Cissus umbrosa Kunth; Viscum verticillatum L.; Vitis lindenii (André) G. Nicholson;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cissus verticillata – gatunek rośliny z rodziny winoroślowatych (Vitaceae). Występuje w strefie klimatu równikowego i zwrotnikowego Nowego Świata: od Florydy na północy poprzez Karaiby oraz Meksyk, kraje Ameryki Środkowej po Brazylię, Boliwię i Paragwaj na południu. Introdukowany również na Hawajach.

Morfologia

Pokrój: Roślina o budowie typowego pnącza, o długich, szybko rosnących pędach^[5]. Zdolna wspinać się nawet na bardzo wysokie drzewa osiągając wysokość nawet 6 do 10 m^[6].

Cissus verticillata

Łodyga: Pędy smukłe, gładkie i silne. Zawierają duże ilości wody. Wytwarzają typowe dla rodziny winoroślowatych wąsy czepne, wspomagające proces wspinania się rośliny po podporze.
Liście: Pojedyncze, jasnozielone i błyszczące, o jajowatej bądź sercowatej i całobrzegiej lub lekko ząbkowanej blaszce liściowej. Unerwienie dobrze widoczne. Liście są cienkie i nagie po obu stronach, osadzone na nagich do 8 cm długości ogonkach. Blaszki liściowe osiągają spore rozmiary: 5–15 cm długości i do 12 cm szerokości^[6].
Kwiaty: Niepozorne, zebrane w niewielkie baldachokształtne kwiatostany barwy żółtawo-różowej. Same kwiaty koloru żółtozielonego lub jasnoczerwonego. Płatki korony (w liczbie 4) są owalne, na szczycie kapturkowato wygięte, o długości 2 mm. Kwitnie od czerwca do września.
Owoce: Niewielkie, kuliste jagody o średnicy 7–10 mm. Zawierają jedno nasiono o 4–6 mm długości^[6]. Dojrzałe owoce przybierają czarną barwę. Są kwaśne w smaku, chętnie zjadane przez ptaki.
Ciałka odżywcze: Roślina wytwarza również kutikularne ciałka odżywcze będące elajosomową^[7] przynętą dla komensalnych stawonogów (głównie mrówek). Ciałka odżywcze na małych ogonkach porastają młode pędy i spody liści. Protokooperujące stawonogi patrolując pędy sprawdzają czy ciałka osiągnęły odżywczą pełnię dojrzałości, dzięki czemu roślina uzyskuje ochronę przed roślinożernymi szkodnikami, które mogą być pokarmem korzystającego z ciałek symbionta (mrówki). Elajosomy rosnące na małych ogonkach zjadane są świeżo po zerwaniu lub zabierane na zapas do mrowiska. Wakuola ciałek odżywczych zawiera kwaśne polisacharydy i trochę plastydowych lipidów w intensywnie symplastycznie złączonych komórkach miąższu i skórki. Głowiaste ciałka utrzymują się przez 5 dni, ich ilość zależy od anabolicznej kondycji łodygi^[8].

Zastosowanie

We współczesnej medycynie

Z liści Cissus verticillata pozyskuje się m.in. tyraminę, glikozydy, kumaryny, flawonoidy i steroidy^[9]. Wspomaga leczenie cukrzycy (prawdopodobnie dzięki zawartej w liściach tyraminie)^[9]^[10], przeciw której jest powszechnie stosowany w Brazylii. Jest stosowany również w leczeniu kilku innych chorób: reumatyzmu, epilepsji czy przy udarze mózgu^[10].

W tradycyjnej medycynie ludowej

Roślina ceniona jest przez medycynę tradycyjną, przy czym przypisywano jej różne właściwości. Sok z łodygi jest używany jako środek na hemoroidy, reumatyzm, w chorobach bakteryjnych skóry, dróg oddechowych i przewodu pokarmowego. Ciepły wywar z łodyg i liści wykorzystuje się w leczeniu grypy. Liście są używane również w okładach do leczenia stanów zapalnych. Wywar przyrządzany z kwiatów jest używany jako środek antyseptyczny, do mycia i dezynfekcji ran. Dojrzałe owoce jak i liście są lekko przeczyszczające, jagody wykorzystywane są również do przygotowywania napojów fermentowanych^[6].

Giętkie łodygi Cissus verticillata były wykorzystywane w dawnych czasach także do wyrobu lin.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-01] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).
↑ Cissus verticillata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Top Tropicals. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Cissus verticillata w: Eco Aldea. [dostęp 2012-02-02]. (hiszp.).
↑ Słownik pojęć związanych z mrówkami – Antstats
↑ doi:10.1093/aob/mcn237
↑ ^a ^b Cleide de Sousa Lino i inni. Anti-Diabetic Activity of a Fraction from Cissus verticillata and Tyramine. „American Journal of Pharmacology and Toxicology”. 4 (2), 2007. (ang.).
↑ ^a ^b Glauce SB Viana i inni: Hypoglycemic and anti-lipemic effects of the aqueous extract from Cissus sicyoides. BMC Pharmacol. 2004; 4: 9., 8 czerwca 2004. [dostęp 2012-02-02]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-01] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).

[iucn-4] Cissus verticillata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[toptrop-5] Top Tropicals. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).

[EcoAldea-6] Cissus verticillata w: Eco Aldea. [dostęp 2012-02-02]. (hiszp.).

[7] Słownik pojęć związanych z mrówkami – Antstats

[8] :10.1093/aob/mcn237

[Sousa-9] Cleide de Sousa Lino i inni. Anti-Diabetic Activity of a Fraction from Cissus verticillata and Tyramine. „American Journal of Pharmacology and Toxicology”. 4 (2), 2007. (ang.).

[NCBI-10] Glauce SB Viana i inni: Hypoglycemic and anti-lipemic effects of the aqueous extract from Cissus sicyoides. BMC Pharmacol. 2004; 4: 9., 8 czerwca 2004. [dostęp 2012-02-02]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]