Cisów (województwo świętokrzyskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cisów
wieś
Ilustracja
Zabytkowy kościół pw. św. Wojciecha
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

kielecki

Gmina

Daleszyce

Wysokość

270-410 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

471[2]

Strefa numeracyjna

41

Kod pocztowy

26-021[3]

Tablice rejestracyjne

TKI

SIMC

0236352[4]

Położenie na mapie gminy Daleszyce
Mapa konturowa gminy Daleszyce, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Cisów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Cisów”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cisów”
Położenie na mapie powiatu kieleckiego
Mapa konturowa powiatu kieleckiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Cisów”
Ziemia50°45′33″N 20°54′04″E/50,759167 20,901111[1]

Cisówwieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Daleszyce[5][4].

Do 1954 roku istniała gmina Cisów. W latach 1954–1969 wieś należała i była siedzibą władz gromady Cisów, po przeniesieniu siedziby i zmianie nazwy gromady, w gromadzie Nowa Huta Cisowska. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Wieś położona jest w malowniczej dolinie górskiej Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego, otoczona zewsząd lasami, pomiędzy pasmem Cisowskim i Ociesęckim, Gór Świętokrzyskich. W sąsiedztwie miejscowości znajduje się rezerwat przyrody Cisów.

Integralne części wsi Cisów[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0236369 Cisów Rządowy część wsi
0236381 Łonek część wsi
0236398 Nastoły część wsi
0236406 Zadworze część wsi
0236412 Zakościele część wsi

Historia[edytuj | edytuj kod]

Długosz (lata 1470–1480) podaje nazwę „Czyssow”. W 1560 roku pisano „Czyzow”, wieś w ówczesnym powiecie kieleckim.
Wspomniany w dokumencie z 1356 roku (Kod.Małop. t.I, 104). W połowie XV wieku wieś należy do parafii Daleszyce i stanowi własność Jana Oleskiego herbu Dębno. Wieś miała wówczas 10 łanów kmiecych dających dziesięcinę kolegiacie kieleckiej (Jan Długosz L. B. t.I s.459). W registrze poborowym z roku 1579 wymieniony jest „Czyżów” jako wieś królewska należąca do starostwa szydłowskiego, posiada kościół parafialny. (Paw. Małop. s.224)[6].

W 1700 roku mieszkał tu Jan Chryzostom Pasek.

W wieku XIX Cisów opisano jako wieś w powiecie kieleckim, gminie i parafii Cisów. Leży w dolinie otoczonej z trzech stron górami, niedaleko traktu z Daleszyc do Rakowa. Posiada kościół parafialny murowany z XVIII wieku.
W 1827 roku było tam 35 domów i 196 mieszkańców. W Cisowie mieszkał w XVII wieku Dębowski, synowiec Chryzostoma Paska. Cisów jako gmina należy do sądu gminnego okręgu III w Daleszycach, stacja pocztowa najbliżej w Kielcach. Ludności w gminie 2297 dusz.
Parafia Cisów dekanatu opatowskiego liczyła 768 dusz.

Dobra rządowe – ekonomia Cisów

Na całość ekonomii składały się z folwarki i wsie Cisów grunty skarbowe w Bielinach z osadami karczemymi wraz ze stawami w Smykowie i Gomułkach tudzież z gruntami w Przykopkach. Następnie: Wójtostwo folwark i wieś, Makoszyn wieś, wójtostwo i folwark Widełki, młyn Jagielno pustkowie, Wymysłów, młyn zwany Eukawa, wieś Daleszyce, folwark i wieś Danków[7].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

  • Kościół pw. św. Wojciecha. Został ufundowany w 1758 roku przez biskupa krakowskiego Andrzeja Załuskiego, parafia została erygowana w 1765 roku Budowę murowanej świątyni rozpoczęto w 1765 roku, a zakończono w 1816 roku Konsekrację w 1817 roku przeprowadził biskup kielecki Wojciech Jan Górski. W 1938 roku kościół został odremontowany i odmalowany przez F. Banysia z Olkusza. W 1977 roku przeprowadzono kolejny remont, m.in. wymieniono gont na pokrycie z blachy[8]. W ołtarzu głównym umieszczone są obrazy Koronacji MB i św. Wojciecha; ołtarze boczne późnobarokowe.
Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.305 z 14.01.1957 i z 15.06.1967)[9].
  • Stary cmentarz parafialny z I połowy XIX wieku (nr rej.: A.306 z 25.06.1992)[9].
  • Nowy cmentarz parafialny z II połowy XIX wieku (nr rej.: A.307 z 25.06.1992)[9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 17985
  2. BIP gminy. Zestawienie z ewidencji ludności. Stan na 31-12-2021 [dostęp 2022-03-12]
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 167 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-10-21].
  5. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. Cisów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 341.
  7. Cisów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 706.
  8. Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej, Kielce 1999, s. 231.
  9. a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 26 [dostęp 2015-11-05].