Cleistes
Cleistes revoluta | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj |
Cleistes |
Nazwa systematyczna | |
Cleistes Rich. ex Lindl. Gen. Sp. Orchid. Pl. 409. Feb 1840[3] | |
Typ nomenklatoryczny | |
C. lutea Lindl., nom. illeg. = C. grandiflora (Aubl.) Schltr.[3][4] |
Cleistes – rodzaj roślin jednoliściennych z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Obejmuje w zależności od ujęcia od około 25[5] do 64[6][7] gatunków. Zasięg ich obejmuje niemal wyłącznie strefę tropikalną i subtropikalną Ameryki Południowej[5] (w Ameryce Środkowej występuje endemit kostarykański – C. costaricensis[8]). Nazwa naukowa pochodzi z greckiego słowa cleistes oznaczającego "zamknięty" i odnosi się do wąsko dzwonkowatego okwiatu[9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Łodyga
- Prosta, pojedyncza, zwykle dość słabo ulistniona[5].
- Korzenie
- Do 2 mm szerokości, czasem z bulwiastymi zgrubieniami, łamliwe[5].
- Liście
- Nieliczne, kilka na pędach wegetatywnych, na pędach generatywnych często tylko jeden liść. Liście są siedzące o blaszce jajowato-lancetowatej lub wąsko-lancetowatej[5].
- Kwiaty
- Zebrane w kwiatostan szczytowy zawierający do 3 kwiatów. Przysadki podobne do liści. Kwiaty odwrócone o 180° (jak u większości storczykowatych), wzniesione, siedzące. Zewnętrzne listki okwiatu zwykle oliwkowozielone, brązowe lub brązowoczerwone, równowąskolancetowate, na końcach zaostrzone. Wewnętrzne listki różowe do białych, łopatkowate do owalnych, często formujące rurkę z wywiniętą wargą, koloru białego lub różowego, czerwono żyłkowaną, podzieloną na trzy łatki. Prętosłup wolny, biały, na szczycie ucięty. Pylnik szczytowy, zwisający z dwoma pyłkowinami. Ziarna pyłku w tetradach[5].
- Owoce
- Torebka cylindryczna, wzniesiona[5].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)
Jeden z 5–6 rodzajów plemienia Pogonieae w podrodzinie waniliowe (Vanilloideae) Szlachetko, stanowiącej jeden ze starszych kladów w obrębie rodziny storczykowatych (Orchidaceae)[2][10][11]. Dawniej rodzaj nie był wyodrębniany, a zaliczane tu rośliny włączano do rodzaju Pogonia[9]. Już w XXI wieku, po uzyskaniu dowodów molekularnych wyodrębniono zaliczane do Cleistes gatunki północnoamerykańskie (C. divaricata i C. bifaria), które okazały się być bliżej spokrewnione z rodzajami Isotria i Pogonia niż z południowoamerykańskimi przedstawicielami Cleistes[8] i w efekcie zostały w 2008 roku wyodrębnione w osobny rodzaj Cleistesiopsis[12]. Rośliny te od przedstawicieli Cleistes różnią się m.in. brakiem bulwiastych korzeni i pojedynczymi kwiatami[13].
- Cleistes aboucharii Szlach., Kolan. & Baranow
- Cleistes acuminata Schltr.
- Cleistes aphylla (Barb.Rodr.) Hoehne
- Cleistes australis Schltr.
- Cleistes ayangannensis Szlach. & Baranow
- Cleistes batistana Pansarin & F.Barros
- Cleistes bella Rchb.f. & Warm.
- Cleistes buenaventurae Szlach. & Kolan.
- Cleistes calantha (Schltr.) Schltr.
- Cleistes carautae Toscano & Léoni
- Cleistes catharinensis (Cogn.) Hoehne
- Cleistes cipoana Hoehne
- Cleistes costaricensis Christenson
- Cleistes cuatrecasasii Kolan. & Szlach.
- Cleistes elegantula (Schltr.) Schltr.
- Cleistes elongata Pansarin & F.Barros
- Cleistes exilis Hoehne
- Cleistes fragrans (Schltr.) Schltr.
- Cleistes gert-hatschbachiana Hoehne
- Cleistes grandiflora (Aubl.) Schltr.
- Cleistes huberi Carnevali & I.Ramírez
- Cleistes humidicola (Schltr.) Schltr.
- Cleistes idroboi Szlach. & Baranow
- Cleistes ionoglossa Hoehne & Schltr.
- Cleistes itatiaiae Pabst
- Cleistes latiplume Hoehne
- Cleistes lehmannii Kraenzl. ex Szlach. & Kolan.
- Cleistes libonii (Rchb.f.) Schltr.
- Cleistes liliastrum Rchb.f.
- Cleistes magnifica (Schltr.) Schltr.
- Cleistes mantiqueirae Rchb.f. & Warm.
- Cleistes miersii Gardner
- Cleistes montana Gardner
- Cleistes moritzii (Rchb.f.) Garay & Dunst.
- Cleistes munchiquensis Szlach. & Baranow
- Cleistes nana (Schltr.) Schltr.
- Cleistes pallida Funez & Pansarin
- Cleistes paludosa Rchb.f.
- Cleistes paranaensis (Barb.Rodr.) Schltr.
- Cleistes parviflora Lindl.
- Cleistes paulensis (Schltr.) Schltr.
- Cleistes pusilla Pansarin
- Cleistes ramboi Pabst
- Cleistes risaraldensis Szlach. & Baranow
- Cleistes rodriguesii (Cogn.) Campacci
- Cleistes romeroana Szlach., Kolan. & Baranow
- Cleistes rosea Lindl.
- Cleistes silveirana Hoehne & Schltr.
- Cleistes speciosa Gardner
- Cleistes strangii Pabst
- Cleistes stricta (C.Schweinf.) Garay & Dunst.
- Cleistes tamboana Dodson & Carnevali
- Cleistes tenuis (Rchb.f. ex Griseb.) Schltr.
- Cleistes triflora (C.Schweinf.) Carnevali & I.Ramírez
- Cleistes uliginosa Pabst
- Cleistes unguiculata (Rchb.f.) Schltr.
- Cleistes unifoliata (C.Schweinf.) Carnevali & I.Ramírez
- Cleistes uribei Szlach. & Baranow
- Cleistes vargasii (C.Schweinf.) Medley
- Cleistes violascens Campacci
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-04-21] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-04-21] (ang.).
- ↑ a b Apostasia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2012-06-28]. (ang.).
- ↑ Cleistes. Tropicos.org. [dostęp 2023-04-21].
- ↑ a b c d e f g Katharine B. Gregg & Paul M. Catling: Cleistes. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2012-06-28]. (ang.).
- ↑ a b Cleistes. [w:] Plants of the World online [on-line]. Kew Royal Botanic Gardens. [dostęp 2023-04-21].
- ↑ a b Cleistes. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-04-21].
- ↑ a b Emerson R. Pansarin, Antonio Salatino, Maria L.F. Salatino. Phylogeny of South American Pogonieae (Orchidaceae, Vanilloideae) based on sequences of nuclear ribosomal (ITS) and chloroplast ( psaB, rbcL, rps16, and trnL-F ) DNA, with emphasis on Cleistes and discussion of biogeographic implications. „Diversity & Evolution”. 8, s. 171–181, 2008.
- ↑ a b Donovan Stewart Correll: Native Orchids of North America North of Mexico. Stanford University Press, 1978, s. 152.
- ↑ Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.).
- ↑ Cleistes. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-21].
- ↑ Emerson R. Pansarin, Fábio de Barros. Taxonomic notes on Pogonieae ( Orchidaceae ): Cleistesiopsis, a new genus segregated from Cleistes , and description of two new South American species, Cleistes batistana and C. elongata. „Kew Bulletin”. 63, 3, s. 441-448, 2008. DOI: 10.1007/s12225-008-9047-5.
- ↑ Kenneth M. Cameron, Mark W. Chase, W. Mark Whitten, Paul J. Kores, David C. Jarrell, Victor A. Albert, Tomohisa Yukawa, Harold G. Hills, Douglas H. Goldman. A phylogenetic analysis of the Orchidaceae: evidence from rbcL nucleotide sequences. „Am. J. Bot.”. 86(2), s. 208-224, 1999. (ang.).