Cmentarz wojenny nr 27 – Bączal
49°45′11″N 21°21′39″E/49,753056 21,360833 nr rej. Ewidencja Zabytków Gminy Skołyszyn
| |
.jpg) Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
ok. 500 m² |
| Liczba pochówków |
146 |
| Liczba grobów |
67 |
| Zarządca | |
| Architekt | |
Położenie na mapie gminy Skołyszyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jasielskiego  | |
| 49°45′11″N 21°21′39″E/49,753056 21,360833
| |
Cmentarz wojenny nr 27 – Bączal – zabytkowy wielonarodowościowy cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, znajdujący się na pograniczu wsi Bączal Dolny z Bączalem Górnym, a miejscowością Sławęcin w powiecie jasielskim województwa podkarpackiego. Wybudowany przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie w okręgu cmentarnym numer II Jasło. Obiekt usytuowany jest tuż pod zalesionym szczytem góry Babis[1].
Jest jedną z atrakcji szlaku turystycznego ATLAS, propagującego najciekawsze miejsca pogórzy karpackich[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Cmentarz utworzono podczas I wojny światowej na skraju lasu, najpewniej w latach 1916-1917 w kształcie nieregularnego wieloboku o powierzchni około 500 m² dopasowanego do rzeźby terenu. Pochowano na nim żołnierzy poległych w grudniu 1914 oraz w walkach na bagnety podczas przerwania frontu rosyjskiego w trakcie bitwy pod Gorlicami 5 maja 1915[3]. Cmentarz zaprojektowany został przez wiedeńskiego architekta i inżyniera budowlanego, porucznika Johanna Jägera kierownika artystycznego założeń cmentarnych w okręgu jasielskim.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Pochowano na nim łącznie 146 żołnierzy[4], wśród których znajduje się:
- 29 Niemców m.in. z: 1 i 3 Pułku Grenadierów i 3 Pułku Piechoty Gwardii,
- 25 Austriaków, z 56 Wadowickiego Pułku Piechoty oraz 26 Batalionu Strzelców Polowych z Mariboru,
- 92 Rosjan (wśród nich trzech rosyjskich oficerów, w tym jeden w stopniu kapitana).
Na terenie cmentarza znajduje się oryginalna, kamienna ściana pomnikowa zwieńczona krzyżem celtyckim z tablicą inskrypcyjną i kamienną ławą, zachowana w swoim pierwotnym kształcie brama wejściowa oraz dwie betonowe stele z żeliwnymi tablicami imiennymi[5].
Na pozostałych grobach podczas remontu w 2004 umieszczono drewniane stylizowane rumuńskie krzyże z blaszanymi daszkami. Cały cmentarz otoczony jest drewnianym parkanem wykonanym z odcinków balustrady przymocowanych do kamiennych słupów. Na jego terenie rosną duże, pomnikowe okazy dębów szypułkowych. Obiekt znajduje się w bardzo dobrym stanie technicznym.
Na tablicy inskrypcyjnej usytuowanej na ścianie pomnikowej wyryto napis w języku niemieckim:
- Mit seines friedens Zauber der Wald, Uns mild umwelt,
- die Wir im Kampf gefallen, wie Wir im Kampf gelegt.
który w polskim tłumaczeniu brzmi:
- W swoim czarze pokoju las łagodnie otacza nas,
- Którzyś my w boju polegli, tak jak w walce żyliśmy.
O obiekcie informują dwa słupki informacyjne z napisami w języku niemieckim i polskim, jeden ustawiony przy zjeździe z drogi krajowej nr 28 (Przemyśl-Wadowice) w miejscowości Skołyszyn – w dużej mierze zrekonstruowany w 2013. Drugi oryginalny, austriacki na skrzyżowaniu drogi powiatowej Bączal-Skołyszyn z droga gminną, około 600 metrów od cmentarza[6].
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
- na cmentarzu wojennym spoczywają m.in. żołnierze z 56 Pułku Piechoty Austro-Węgier tzw. wadowickiego, w którym podczas bitwy gorlickiej walczył sierżant Karol Wojtyła[7] - ojciec Jana Pawła II; papieża w latach 1978–2005, a od 27 kwietnia 2014 świętego Kościoła katolickiego. Wg podania Karol Wojtyła senior miał wówczas widzenie, iż jego syn zostanie w przyszłości papieżem[8].
- uważa się, że cmentarz skrywa doczesne szczątki żołnierzy z 26 Batalionu Strzelców Polowych z Mariboru, poległych w grudniu 1914, jednakże literatura podaje, iż batalion ten został ponownie utworzony początkiem 1915
- w bezpośrednim sąsiedztwie ściany pomnikowej (po lewej) znajduje się jeden wspólny krzyż w formie austriackiej oznaczający mogiły dwóch przeciwnych armii - sytuacja taka jest niezmiernie rzadko spotykana na zachodniogalicyjskich nekropoliach wojennych.
- ścianę pomnikową wieńczy kamienny krzyż solarny znany plemionom słowiańskim i germańskim, który jest analogiczny do krzyża celtyckiego.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bączal Dolny.
- ↑ Cmentarz wojenny nr 27 w Bączalu Dolnym.
- ↑ Cmentarze. [dostęp 2014-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
- ↑ Cmentarz nr 27 – Skołyszyn (Bączal).
- ↑ Cmentarz nr 27 – Skołyszyn (Bączal).
- ↑ Edward Wojtuń: Pomniki, tablice i miejsca pamięci narodowej w Gminie Skołyszyn. Skołyszyn: 1996. ISBN 83-86744-15-4.
- ↑ Tomasz Nowak: 100. rocznica Bitwy pod Gorlicami. Modlitwa za ofiary wojny. [dostęp 2015-04-28].
- ↑ Jan Uryga: „Mój syn będzie Papieżem” Epizod z życia rodziny Wojtyłów. niedziela.pl. [dostęp 2015-04-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Roman Frodyma, Galicyjskie cmentarze wojenne, tom I. Beskid Niski i Pogórze, Warszawa-Pruszków 1995: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, ISBN 83-85557-20-2
- Stanisław Syzdek, Bączal Górny, Skołyszyn 1998
- Edward Wojtuń, Pomniki, tablice i miejsca pamięci narodowej w Gminie Skołyszyn, Skołyszyn 1996 ISBN 83-86744-15-4
- Tablica informacyjna przed bramą wejściową