Cmentarz św. Barbary we Wrocławiu – przykościelny
51°06′43″N 17°01′27″E/51,111944 17,024167| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. św Mikołaja |
| Typ cmentarza |
parafialny |
| Wyznanie |
od XVI wieku protestanckie |
| Stan cmentarza |
zlikwidowany |
| Data otwarcia | |
| Data likwidacji | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°06′43″N 17°01′27″E/51,111944 17,024167
| |
Cmentarz św. Barbary we Wrocławiu (przykościelny), niem. St. Barbara Kirchhof – najstarszy spośród trzech cmentarzy św. Barbary we Wrocławiu[a], którego główne pole grzebalne położone było na północ[3] (według Encyklopedii Wrocławia na zachód[2]) od dawnego kościoła św. Barbary[b]. Powstał prawdopodobnie wkrótce po wybudowaniu w tym miejscu pierwszej świątyni (kaplicy cmentarnej), czyli w drugiej połowie XIII wieku[1][2].
z 1575 roku[c]
Początkowo cmentarz, jako filialny dla parafii przy kościele św. Elżbiety, służył jako miejsce pochówku uboższych parafian[1][4] (ci zamożniejsi grzebani byli w pobliżu kościoła parafialnego), później zaś także rzemieślników[1]. W źródłach pisanych został wspomniany po raz pierwszy przez Petera Eschenloera, wrocławskiego kronikarza, który zapisał, że pochowano na nim ofiary oblężenia miasta przez wojska króla czeskiego Władysława II Jagiellończyka w roku 1474[1].
Inicjator stworzenia dobroczynnego Bractwa Pogrzebowego św. Barbary (w celu m.in. zebrania środków dla zapewnienia godnych pochówków parafian na tym cmentarzu), żyjący jako mieszczanin, ograniczony umysłowo Piastowic Wacław z książąt żagańskich, który w swoim testamencie przeznaczył część swojego majątku na fundację wspierającą kościół św. Barbary[1][2][5], chciał po śmierci być pogrzebany inter plebejos in cimiterio[6] („na cmentarzu wśród ludu”), lecz ostatecznie został pochowany po śmierci 29 kwietnia 1488 w i tak upokarzającym, południowym przedsionku tego kościoła[7][8][9].
Cmentarz był powiększany kilkakrotnie: pierwszy raz przed rokiem 1500, później jeszcze w 1622 i w 1632[1]. Wraz z przejęciem przez protestantów parafii katolickich (pierwszą z nich, 6 kwietnia 1525 roku, była parafia św. Elżbiety[10]), także i na cmentarz św. Barbary zaczęli trafiać ewangelicy[d], w tym również bardziej dla miasta zasłużeni i bardziej majętni. Na przykościelnym cmentarzu św. Barbary chowano do końca XVIII wieku m.in. rajców miejskich, rzemieślników (m.in. z cechu białoskórników) i członków rodów mieszczańskich, a także szlacheckich[1][2], a pod koniec funkcjonowania cmentarza – również osoby zmarłe w znajdującym się w sąsiedztwie Allerheiligen Hospital (Szpitalu Wszystkich Świętych)[1]. Cmentarz istniał do początków XIX stulecia[1][2], a jego teren znalazł się później na obszarze zajmowanym przez rozbudowujący się Szpital Wszystkich Świętych[2].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dwie inne nekropolie związane z kościołem św. Barbary to utworzony w 1774 roku cmentarz na Przedmurzu Mikołajskim, nazywany czasem Glacisfriedhof oraz założony w 1852 roku z dala od ówczesnego miasta cmentarz św. Barbary, nazywany później – po epidemii z 1866 roku – Cholera Friedhof.
- ↑ Kościół św. Barbary po zniszczeniach z roku 1945 odbudowany został w latach 1959–1961, a następnie, w czerwcu 1963 roku, przekazany Kościołowi prawosławnemu i ustanowiony katedrą diecezji wrocławsko-szczecińskiej. Od tego czasu jest to sobór Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy.
- ↑ Epitafium to umieszczono w elewacji północnej kościoła św. Barbary[11].
- ↑ Od połowy XVII wieku do roku 1708 kościół parafialny św. Barbary służył raz jeszcze katolikom.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Burak i Okólska 2007 ↓, s. 121.
- ↑ a b c d e f g h Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Cmentarz świętej Barbary, s. 116.
- ↑ Burak i Okólska 2007 ↓, s. 120.
- ↑ Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, s. 116.
- ↑ K. Jasiński, Wacław, [w:] tegoż, Rodowód Piastów śląskich, wyd. 2, Kraków 2007, s. 413.
- ↑ Wojcieszak 2012 ↓, 1.7. Kościoły cmentarne, s. 50.
- ↑ Wojcieszak 2012 ↓, s. 50.
- ↑ Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Wacław II, s. 879.
- ↑ K. Jasiński, Wacław, [w:] tegoż, Rodowód Piastów śląskich, wyd. 2, Kraków 2007, s. 413, 414, przyp. 8.
- ↑ Burak i Okólska 2007 ↓, Cmentarze protestanckie, s. 116.
- ↑ Burak i Okólska 2007 ↓, s. 119.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. I. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000. ISBN 83-7023-749-5.
- Marek Burak, Halina Okólska, Cmentarze dawnego Wrocławia, Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu: Wydawnictwo Via Nova, 2007, s. 116–122, ISBN 978-83-89262-38-7, ISBN 978-83-60544-21-1, OCLC 832459570.
- Magdalena Wojcieszak. Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Nekropolie średniowiecznego i wczesnonowożytnego Wrocławia. „Wratislavia Antiqua. Studia z dziejów Wrocławia”. Część II – Miejsca pochówków, rozdz. 1 – Pochówki w kościołach. 15, s. 21–57, 2015. Instytut Archeologii, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. (pol.).
