Cmentarz Lipowy w Gliwicach
50°18′16″N 18°41′46″E/50,304444 18,696111.jpg) Pomnik na grobie 56 dzieci, z 76 które zginęły w pożarze sali widowiskowej (1919) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Stefana Okrzei |
| Typ cmentarza |
komunalny |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Powierzchnia cmentarza |
11,5 ha |
| Liczba pochówków |
ok. 16 000 |
| Data otwarcia |
1885 |
| Zarządca |
MZUK |
Położenie na mapie Gliwic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
| 50°18′16″N 18°41′46″E/50,304444 18,696111
| |
Cmentarz Lipowy w Gliwicach (niem. Lindenfriedhof) – cmentarz położony w gliwickiej dzielnicy Zatorze.
Nekropolię o powierzchni 6 ha założono w 1885, od początku posiadała charakter komunalny, wielowyznaniowy. Podczas I wojny światowej wyznaczono kwatery, w których spoczęli żołnierze różnych narodowości m.in. 196 Niemców, 230 Rosjan, 16 Rumunów oraz nieznana liczba Serbów, Francuzów i Włochów. W marcu 1919 w zbiorowej mogile pochowano 56 dzieci[1] (z wszystkich 76 ofiar) zmarłych podczas pożaru sali koncertowej[2], ustawiono na niej pomnik z rzeźbą Paula Ondruscha przedstawiającą Chrystusa z dziećmi, na pomniku istniał napis „Lasset die Kindlein zu mir kommen” (Pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie). W 1927 żołnierzy pochowanych na Cmentarzu Lipowym upamiętniono figurą Madonny dłuta Hannsa Breitenbacha, po II wojnie światowej napis usunięto, podobnie jak prowadzące do pomnika schody, a cały postument pokryto chropowatym cementem.
W 2003 obszar cmentarza został znacznie powiększony, przyłączono 5,17 ha gruntu należącego wcześniej do gliwickiego Parku Kultury i Wypoczynku. Niestety pod pretekstem rewitalizacji wycięto 70 procent zadrzewienia pozostawiając najcenniejsze 53 dęby. Posadzono wówczas wzdłuż ogrodzenia 200 lip, a nowej części nadano charakter założenia parkowego.
Pochowani[edytuj | edytuj kod]
- Felicjan Plato Bałaban (1891–1975) – pułkownik żandarmerii Wojska Polskiego;
- Jan Czerny (1908–1991) – major pilot, szef pilotażu w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie;
- Krystyna Filipczak-Feliks (1938–2012) – aktorka;
- Stanisław Fryze (1885–1964) – inżynier elektryk, profesor Politechniki Lwowskiej i Politechniki Śląskiej;
- Zygmunt Gogolewski (1896–1969) – inżynier, profesor, nauczyciel akademicki Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej;
- Alfred Golnik (1921–1997) – architekt;
- Roman Grudziński (1961–1989) – skoczek spadochronowy;
- Paweł Grzybek (1924–2007) – pułkownik Wojska Polskiego;
- Artur Kuchta (1965–1999) ps. „Buchol” – skoczek spadochronowy;
- Wiktor Legeżyński (1901–1964) – inżynier, profesor Politechniki Śląskiej;
- Jan Franciszek Lessaer (1927–2012) – artysta plastyk;
- Andrzej Młyński (1954–1984) ps. „Młyniu” – skoczek spadochronowy;
- Dominik Niśkiewicz (1979–2014) – żeglarz i siatkarz;
- Stanisław Ochęduszko (1899–1969) – termodynamik, profesor Politechniki Lwowskiej i Politechniki Śląskiej;
- Franciszek Skiba (1934–2013) – piłkarz Zagłębia Sosnowiec;
- Jan Szczech (1958–2012) – piłkarz Odry Opole;
- Adam Zawadzki (1905–1972) – profesor Wydziału Górniczego Politechniki Śląskiej.
- Zygmunt Dębski (1917-1977) - Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kompleks rozrywkowy, tragiczny pożar, cmentarz… Znacie historię tego placu?, „24GLIWICE - Portal Gliwice | codziennie nowe informacje”, 10 kwietnia 2013 [dostęp 2018-11-20] (pol.).
- ↑ Łukasz Gawin „Kompleks rozrywkowy, tragiczny pożar, cmentarz… Znacie historię tego placu?” 24gliwice, 10 kwietnia 2013
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jacek Schmidt: Gliwickie cmentarze. Rocznik Muzeum w Gliwicach, Tom III, Gliwice, 1990;
- Cmentarz Lipowy, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta w Gliwicach. bip.gliwice.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)].
- Zdjęcia z cmentarza, Geanalogia
- Historia Cmentarzy Komunalnych w Gliwicach, MZUK. mzuk.gliwice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-01)].