Cmentarz Podgórski

Cmentarz Podgórski (nowy)
	nr rej. A-1429/M z 29.12.2014
	; Brama główna
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków-Podgórze
Adres	ul. Wapienna 13
Typ cmentarza	komunalny
Powierzchnia cmentarza	8,33 ha
Data otwarcia	17 kwietnia 1900
Zarządca	Zarząd cmentarzy komunalnych w Krakowie; Rejon II – Podgórze
	Mapa cmentarza;
	Położenie na mapie Krakowa Cmentarz Podgórski (nowy)
	Położenie na mapie Polski Cmentarz Podgórski (nowy)
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Cmentarz Podgórski (nowy)
	50°02′15,5″N 19°57′45,6″E/50,037639 19,962667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Cmentarz Podgórski (nowy) – krakowski cmentarz komunalny, położony w Podgórzu u stóp kopca Krakusa, przy ul. Wapiennej 13.

Historia

Został założony w 1900 roku po wyczerpaniu miejsc na starym Cmentarzu Podgórskim. Decyzję w sprawie założenia nowego cmentarza podjęła Rada Miasta Podgórza już w maju 1897 r. Jego powierzchnia wynosi 8,37 hektara.

Pierwszą osobą pochowaną na nowym cmentarzu 17 kwietnia 1900 r. była 23-letnia Tekla Dudek z Zakrzówka. Jej grobu dzisiaj już nie ma. Do końca 1900 r. odbyło się 381 pogrzebów, co wiemy z bardzo skrupulatnie prowadzonej od samego początku dokumentacji. W 1907 r. poświęcono kaplicę cmentarną, a 3 lata później dokonano pierwszego rozszerzenia terenu cmentarza.

Wybuch I wojny światowej i obecność dużej stacji kolejowej spowodowały, że w Podgórzu pojawiły się transporty rannych i jeńców wojennych, co miało również swoje odbicie na cmentarzu. Dla wojska wydzielono kwaterę XI (zachowała się jej część z pomniczkiem), i w latach 1914–1919 pochowano tutaj 332 żołnierzy oraz jeńców.

Osobny artykuł: Cmentarz wojenny nr 386 – Podgórze.

Wyczerpanie miejsca pod pochówek sygnalizowano już w 1916 r., jednak wobec braku funduszy na rozszerzenie cmentarza rozpoczęto przekopywanie najstarszych kwater. Takie akcje prowadzono średnio co 3 lata, od 1920 r. i było ich 6.

W 1934 r. ekshumowano i przeniesiono grób trzynastu Legionistów. W nowym miejscu wystawiono pomnik z motywem legionowej czapki, autorstwa Czesława Mączki.

Cmentarz poszerzono ostatecznie w 1942 r. otaczając całość ogrodzeniem, a później poszerzano jeszcze dwukrotnie w latach 1947–1948 i 1975–1976.

Opis cmentarza

Cmentarz przedstawia przekrój społeczny mieszkańców Podgórza. Niewiele jest tutaj grobów szlacheckich, rzadko trafia się określenie „obywatel ziemski”, przeważają przemysłowcy, kupcy, rzemieślnicy i właściciele firm budowlanych. Posiadają oni grobowce wykonane według własnych wzorów przy głównej alei cmentarza, np. grobowiec rodzinny Matecznych – właścicieli zakładu leczniczo-kąpielowego w Krakowie.

Bardzo liczną grupę stanowią groby i grobowce kolejarzy. Bliskość dużego węzła komunikacyjnego powodowała, że właśnie tutaj, w Podgórzu, Prokocimiu, Bieżanowie i okolicach, osiedlało się najwięcej, jak mawiano, robotniczej „arystokracji”.

Na nagrobkach można oglądać zdjęcia w kolejarskich mundurach, płaskorzeźby Matki Boskiej i Chrystusa w koronie cierniowej, niektóre z nich mogą być dziełem Karola Hukana i jego pracowni. W inskrypcjach nagrobnych często podkreślano udział w powstaniu styczniowym lub jakąkolwiek z nim styczność (np: żona powstańca styczniowego). Niewiele jest tutaj przykładów rzeźby nagrobnej; pojawiają się personifikacje Żałoby i Smutku w postaciach kobiet z wieńcami różanymi, siedzące przy krzyżu lub urwanej kolumnie (np. grób Stanisława Balickiego, powstańca styczniowego, urzędnika kolei zmarłego w 1912 r.).

Cmentarz posiadał, dziś już nie zachowaną, kwaterę dla protestantów i zgodnie z wymogami prawa kanonicznego kwaterę dla samobójców. Znajdowała się ona w miejscu dzisiejszej kwatery VIIIa. Do dziś przetrwał jedynie grób tragicznie zmarłego w wieku 21 lat Edwarda Cholewy, któremu nagrobek wystawili koledzy robotnicy; jest to zarazem najstarszy przykład solidarności tego środowiska zachowany w Krakowie.

Na cmentarzu obok wojskowych są jeszcze 3 zbiorowe grobowce: proboszczów i wikarych z parafii św. Józefa, OO Redemptorystów w Podgórzu, oraz Księży Sercanów z parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Płaszowie. W tym ostatnim grobie spoczywa założyciel polskiej prowincji Sercanów i rektor domu zakonnego w Krakowie O. Kazimierz Wiecheć^[2] (1896-1950).

Znani i zasłużeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani na Nowym Cmentarzu Podgórskim.

Główna aleja.
Zabytkowe grobowce przy głównej alei.
Grób legionistów z I, II oraz III brygad Legionów i pomnik odsłonięty w 1934 roku..
Cmentarz wojenny nr 386 Podgórze.
Grób Józefa Kałuży.
Alejka.
Odnowiony pomnik.

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2015-03-14] .
↑ Ks. Kazimierz Wiecheć – założyciel Prowincji Polskiej urodzony: 29.02.1896 – Pychowice k. Krakowa rektor: Kraków-Płaszów: 1930-1936 zmarł: 12.12.1950 – Kraków-Płaszów

Bibliografia

Karolina Grodziska: Cmentarze Podgórza. Kraków: Secesja, 1992. ISBN 83-85483-86-1.

Linki zewnętrzne

[1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2015-03-14] .

[2] Ks. Kazimierz Wiecheć – założyciel Prowincji Polskiej urodzony: 29.02.1896 – Pychowice k. Krakowa rektor: Kraków-Płaszów: 1930-1936 zmarł: 12.12.1950 – Kraków-Płaszów

[1]

[2]