Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu
Obiekt zabytkowy nr rej. 248/A/84 z 20 marca 1984 r.
Ilustracja
Brama wejściowa i dawny dom ogrodnika
Państwo

 Polska

Miejscowość

Radom

Adres

ul. Bolesława Limanowskiego 72

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

rzymski katolicyzm

Stan cmentarza

czynny

Liczba pochówków

ponad 200 000

Data otwarcia

1812

Zarządca

Parafia św. Wacława w Radomiu

Położenie na mapie Radomia
Mapa konturowa Radomia, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu”
Ziemia51°23′36″N 21°07′46″E/51,393333 21,129444
Strona internetowa

Cmentarz Rzymskokatolicki w Radomiu – mieści się przy ulicy Bolesława Limanowskiego 72. Został założony w 1812 lub w 1813[1] na gruntach podarowanych przez Wojciecha Łodwigowskiego, „zamożnego obywatela radomskiego”[2]. Jest to miejsce pochówku zasłużonych dla oświaty i kultury polskiej oraz powstańców i żołnierzy walczących o wolną Polskę.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Cmentarz został założony z powodu przepełnienia cmentarza na Piotrówce i braku możliwości jego powiększenia[3]. Pierwotnie miał powierzchnię około 2 mórg, lecz wraz z wyczerpywaniem się miejsca i rosnącymi potrzebami był powiększany. W 1849 dokupiono grunty o powierzchni 7 mórg i 34 prętów. W 1854 rozpoczęto prace nad wzniesieniem muru wokół cmentarza, zaś zakończono je dwa lata później. Przy okazji tych prac wzniesiono także murowaną bramę z przybudówkami mieszczącymi izbę przedpogrzebową oraz izbę przeznaczoną dla grabarza. Brama miała także wieżyczkę z dwoma dzwonami. W 1852 doprowadzono z miasta do cmentarza drogę. W 1876 powiększono cmentarz o 4 morgi i 8 prętów. Wkrótce potem jednak powiększono cmentarz o kolejne 5 mórg i 217 prętów, gdyż poprzednio zakupione grunty okazały się gliniaste i mieszkańcy nie chcieli na nich chować swych zmarłych. Przy tej okazji włączono do terenów cmentarza dawny cmentarz choleryczny i zbudowano w 1885 murowaną bramę z dwiema furtami oraz wzniesiono niezbędne mury. Wieża w pierwotnie wzniesionej bramie zawaliła się w wyniku burzy w 1889. Również w 1889 geodeta wykonał pomiary cmentarza, co pozwoliło podzielić cmentarz na części i kwatery. Cmentarz w tym czasie miał powierzchnię 244 677 łokci kwadratowych (w tym: 2395 łokci kwadratowych ulic, 1624 łokci kwadratowych pod murami i 132 łokcie kwadratowe pod zabudowaniami cmentarza). Najstarszą część cmentarza (tereny kupione pierwotnie i w 1849) oznaczono literą A i podzielono na 14 kwater. Tereny kupione w 1876 oznaczono literą C zaś kupione w 1891 literą B. Część B podzielono na 16 kwater. W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku założono księgi cmentarne i zbudowano przy pierwszej bramie dom ogrodnika, który zajął się sadzeniem drzew wzdłuż alei i pielęgnowaniem roślinności. Do 1891 pochowano na cmentarzu 40 672 osób.

Pochowani na cmentarzu[edytuj | edytuj kod]

Grobowiec Brandtów
Nagrobek Józefa Grzecznarowskiego
Grobowiec rodziny Kelles-Krauzów
Grobowiec oo. bernardynów

W nekropolii spoczywają m.in.:

Ponadto na cmentarzu znajdują się groby zbiorowe:

i pomniki:

Naprzeciwko głównej bramy wejściowej na grobie Konstantego Mireckiego znajduje się rzeźba „Anioł Ciszy” Bolesława Jeziorańskiego. Rokrocznie organizowana jest kwesta na rzecz rewaloryzacji zabytkowych pomników cmentarza. Opieką nad cmentarzem zajmuje się m.in. Społeczny Komitet Ratowania Zabytków Radomia.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Luboński podaje 1813
  2. Cmentarz Parafii Świętego Wacława, Radom [online], www.cmentarze24.pl [dostęp 2022-01-06] (pol.).
  3. Kupisz 2016 ↓, s. 55.
  4. Jacek Jerz - Oficjalna strona informacyjna
  5. Ostatnie pożegnanie Grzesia [online], kadrappg.pl/ [dostęp 2014-06-17] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • XIX. Cmentarz Rzymsko-Katolicki. W: Jan Luboński: Monografia historyczna miasta Radomia. Radom: 1907, s. 230–238.
  • Społeczny Komitet Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu: Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu przy dawnym trakcie starokrakowskim. Radom: Wydawnictwo i Zakład Poligrafii Instytutu Technologii Eksploatacji, 1997. ISBN 83-7204-005-2.
  • Sebastian Piątkowski: Radom: zarys dziejów miasta. Radom: 2000. ISBN 83-914912-0-X.
  • Jerzy Sekulski: Encyklopedia Radomia. Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, 2009. ISBN 978-83-7204-802-8.
  • Dariusz Kupisz. Nekropolie Radomia w drugiej połowie XVIII wieku. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”. 64 z.1, s. 35–58, 2016. 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]