Cmentarz wojenny nr 140 – Tursko-Zapotocze
| ||
![]() | ||
![]() Widok ogólny | ||
Państwo | ![]() | |
Miejscowość | Tursko | |
Typ cmentarza | wojenny | |
Stan cmentarza | nieczynny | |
Powierzchnia cmentarza | 2132 | |
Liczba pochówków | 399 | |
Liczba grobów | 256 | |
Data otwarcia | 1915 – 1916 | |
Architekt | Jan Szczepkowski lub Karl Scholich | |
Położenie na mapie gminy Ciężkowice ![]() | ||
Położenie na mapie Polski ![]() | ||
Położenie na mapie województwa małopolskiego ![]() | ||
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego ![]() | ||
![]() |
Cmentarz wojenny nr 140 – Tursko – cmentarz z I wojny światowej, zaprojektowany przez Jana Szczepkowskiego lub Karla Scholicha, znajdujący się we wsi Tursko w powiecie tarnowskim, w gminie Ciężkowice. Jeden z ponad 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. W IV okręgu Łużna cmentarzy tych jest 27[2].
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Cmentarz znajduje się na wzgórzu wznoszącym się po prawej stronie rzeki Białej. Dojechać do niego można przez mosty z Bogoniowic lub Ciężkowic. Na wzgórze z cmentarzem prowadzi wąska asfaltowa droga kończąca się przy lesie, w którym znajduje się cmentarz. Drogą ta prowadzi znakowany szlak turystyki rowerowej. Cmentarz jest z drogi niewidoczny. Dochodzi się do niego gruntową drogą leśną (około 200 m)[3].
Opis cmentarza[edytuj | edytuj kod]
Zbudowany jest na planie prostokąta na stoku opadającym na południowa stronę. Jest dużym obiektem o powierzchni ponad 2000 m². Otoczony jest kamiennym murem z betonowym daszkiem. Wejście przez dwuskrzydłową, żelazną furtkę znajdującą się w dolnej części cmentarza. W tylnej części cmentarza w ogrodzeniu znajduje się pomnik. Jest to betonowy krzyż o wysokości około 3 metrów osadzony na zbudowanej z kamieni piramidzie wysokości około 2 m. Od furtki do pomnika prowadzi szeroka ścieżka. W jej środkowej części znajduje się jeden nagrobek. Wszystkie pozostałe ułożone są w rzędach po obydwu stronach ścieżki. Na cmentarzu znajdowały się krzyże nagrobne projektu H. Mayera, takie same jak m.in. na cmentarzach w Owczarach czy w Gorzejowej, oraz stele betonowe z żeliwnymi tablicami. Jest kilka rodzajów tych krzyży:
- potrójne jednoramienne (krzyże łacińskie)
- potrójne z dwoma poprzecznymi ramionami (krzyże lotaryńskie)
- pojedyncze jednoramienne
- pojedyncze z dwoma poprzecznymi ramionami
Wszystkie krzyże wykonane są z grubych żelaznych płaskowników osadzonych na betonowym cokole i posiadają tabliczki imienne. Na stelach również są tablice imienne[4].
Polegli[edytuj | edytuj kod]
Na cmentarzu pochowanych jest łącznie 348 żołnierzy w 14 grobach zbiorowych oraz 242 grobach pojedynczych. Spoczywa tutaj[5]:
- 208 żołnierzy armii austro-węgierskiej
- 148 żołnierzy armii rosyjskiej
- 43 żołnierzy armii niemieckiej ( m.in. z 3 Pułk Piechoty Gwardii Cesarstwa Niemieckiego, 1 Pułk Piechoty Gwardii Cesarstwa Niemieckiego[5].
Większość żołnierzy poległa w dniach 2-3 maja 1915 r, podczas wielkiej ofensywy połączonych wojska austro węgierskich i niemieckich, zwanej bitwą pod Gorlicami. Wojska austro-węgierskie i niemieckie przełamały obronę Rosjan wypierając ich z tych terenów[6].
Losy cmentarza[edytuj | edytuj kod]
W okresie Polski międzywojennej cmentarz jako nowy był jeszcze w dobrym stanie. Po II wojnie ranga cmentarza w świadomości społeczeństwa i ówczesnych władz zmalała, przybyły bowiem nowe, świeższe cmentarze i dramatyczne historie nowej wojny. Cmentarz ulegał w naturalny sposób niszczeniu przez czynniki pogody i roślinność. Dopiero od lat 90. zaczęto bardziej dbać o cmentarze z I wojny światowej[2]. Cmentarz nr 140 został w latach 2003-2005 poddany kapitalnemu remontowi ze środków budżetu państwa oraz VDK Kassel. M.in. odbudowano na nowo kamienny mur, uporządkowano bardzo zaniedbane pola grobowe, wykonano nowe tabliczki. W pracach porządkowych wzięła udział w ramach obozów integracyjnych młodzież z Niemiec i Polski[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 2020-09-30. [dostęp 2020-04-30].
- ↑ a b Roman Frodyma: Cmentarze wojskowe z okresu I wojny światowej w rejonie Beskidu Niskiego i Pogórza.. Warszawa: Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich, 1989, s. 122.
- ↑ Pogórze Ciężkowickie. Mapa 1: 50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 83-89165-37-6.
- ↑ Oktawian Duda: Cmentarze I wojny światowej w Galicji Zachodniej. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, 1995. ISBN 83-85548-33-5.
- ↑ a b c Encyklopedia Ciężkowic. Cmentarze wojenne w gminie Ciężkowice. [dostęp 2015-05-04].
- ↑ Cmentarze I wojny światowej. [dostęp 2015-05-03].
|