Cmentarz wojenny nr 140 – Tursko-Zapotocze

Cmentarz wojenny nr 140
Tursko

nr rej. A-1377/M z 14.10.2013
Widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Tursko
Typ cmentarza	wojenny
Stan cmentarza	nieczynny
Powierzchnia cmentarza	2132
Liczba pochówków	399
Liczba grobów	256
Data otwarcia	1915–1916
Architekt	Jan Szczepkowski lub Karl Scholich
Położenie na mapie gminy Ciężkowice Cmentarz wojenny nr 140 Tursko
Położenie na mapie Polski Cmentarz wojenny nr 140 Tursko
Położenie na mapie województwa małopolskiego Cmentarz wojenny nr 140 Tursko
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego Cmentarz wojenny nr 140 Tursko
49°48′13,0″N 20°59′44,4″E

Cmentarz wojenny nr 140 – Tursko – cmentarz z I wojny światowej, zaprojektowany przez Jana Szczepkowskiego lub Karla Scholicha, znajdujący się we wsi Tursko w powiecie tarnowskim, w gminie Ciężkowice. Jeden z ponad 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. W IV okręgu Łużna cmentarzy tych jest 27.

Plan cmentarza

Lokalizacja

Cmentarz znajduje się na wzgórzu wznoszącym się po prawej stronie rzeki Białej. Dojechać do niego można przez mosty z Bogoniowic lub Ciężkowic. Na wzgórze z cmentarzem prowadzi wąska asfaltowa droga kończąca się przy lesie, w którym znajduje się cmentarz. Drogą ta prowadzi znakowany szlak turystyki rowerowej. Cmentarz jest z drogi niewidoczny. Dochodzi się do niego gruntową drogą leśną (około 100 m).

Opis cmentarza

Zbudowany jest na planie prostokąta na stoku opadającym na południowa stronę. Jest dużym obiektem o powierzchni ponad 2000 m². Otoczony jest kamiennym murem z betonowym daszkiem. Wejście przez dwuskrzydłową, żelazną furtkę znajdującą się w dolnej części cmentarza. W tylnej części cmentarza w ogrodzeniu znajduje się pomnik. Jest to betonowy krzyż o wysokości około 3 metrów osadzony na zbudowanej z kamieni piramidzie wysokości około 2 m. Od furtki do pomnika prowadzi szeroka ścieżka. W jej środkowej części znajduje się jeden nagrobek. Wszystkie pozostałe ułożone są w rzędach po obydwu stronach ścieżki. Na cmentarzu znajdowały się krzyże nagrobne projektu H. Mayera, takie same jak m.in. na cmentarzach w Owczarach czy w Gorzejowej, oraz stele betonowe z żeliwnymi tablicami. Jest kilka rodzajów tych krzyży:

• potrójne jednoramienne (krzyże łacińskie)
• potrójne z dwoma poprzecznymi ramionami (krzyże lotaryńskie)
• pojedyncze jednoramienne
• pojedyncze z dwoma poprzecznymi ramionami.

Wszystkie krzyże wykonane są z grubych żelaznych płaskowników osadzonych na betonowym cokole i posiadają tabliczki imienne. Na stelach również są tablice imienne.

Polegli

Na cmentarzu pochowanych jest łącznie 399 żołnierzy w 14 grobach zbiorowych oraz 242 grobach pojedynczych. Spoczywa tutaj:

• 208 żołnierzy armii austro-węgierskiej
• 148 żołnierzy armii rosyjskiej
• 43 żołnierzy armii niemieckiej (m.in. z 3 Pułk Piechoty Gwardii Cesarstwa Niemieckiego, 1 Pułk Piechoty Gwardii Cesarstwa Niemieckiego.

Większość żołnierzy poległa w dniach 2–3 maja 1915 r, podczas wielkiej ofensywy połączonych wojsk austro-węgierskich i niemieckich, zwanej bitwą pod Gorlicami. Wojska austro-węgierskie i niemieckie przełamały obronę Rosjan wypierając ich z tych terenów.

Losy cmentarza

W okresie Polski międzywojennej cmentarz jako nowy był jeszcze w dobrym stanie. Po II wojnie ranga cmentarza w świadomości społeczeństwa i ówczesnych władz zmalała, przybyły bowiem nowe, świeższe cmentarze i dramatyczne historie nowej wojny. Cmentarz ulegał w naturalny sposób niszczeniu przez czynniki pogody i roślinność. Dopiero od lat 90. zaczęto bardziej dbać o cmentarze z I wojny światowej. Cmentarz nr 140 został w latach 2003–2005 poddany kapitalnemu remontowi ze środków budżetu państwa oraz VDK Kassel. M.in. odbudowano na nowo kamienny mur, uporządkowano bardzo zaniedbane pola grobowe, wykonano nowe tabliczki. W pracach porządkowych wzięła udział w ramach obozów integracyjnych młodzież z Niemiec i Polski.