Cmentarz wojenny nr 299 – Lipnica Murowana
 nr rej. A-154 z 06.11.1969 i (A-1319/M z dnia 15.01.2013)[1]
| |
 Ogólny widok cmentarza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Liczba pochówków |
63 |
| Liczba grobów |
14 |
| Architekt | |
Położenie na mapie gminy Lipnica Murowana  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego  | |
 49°51′38,8″N 20°31′50,8″E/49,860778 20,530778
| |
Cmentarz wojenny nr 299 – Lipnica Murowana – cmentarz z I wojny światowej znajdujący się w miejscowości Lipnica Dolna w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Lipnica Murowana. Jest jednym z 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. Z tej liczby w okręgu bocheńskim cmentarzy jest 46[2]
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Znajduje się w Lipnicy Dolnej, pomiędzy kościołem św. Leonarda a rzeką Uszwicą. Jest to kwatera na starym cmentarzu parafialnym. Dojść można tutaj od szosy Lipnica Murowana – Tymowa, lub ścieżką spacerową z rynku w Lipnicy Murowanej (ok. 200 m)[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pochowano tutaj żołnierzy armii rosyjskiej i austro-węgierskiej, a także 2 żołnierzy Legionów Polskich, którzy zginęli na okolicznych polach na początku grudnia 1914. Rosjanie zajęli Lipnicę murowaną, Rajbrot i okoliczne tereny już 11 listopada 1914. Ówcześni komentatorzy piszą: „"Zjawiają się Moskale, którzy jak mrowie zajmują na kwatery wszystkie niemal domy". Szykowali się do zdobycia fortyfikacji Krakowa. Austriacy zaatakowali ich od południa na linii Limanowa – Łapanów w ramach dużej operacji wojennej zwanej Bitwą pod Limanową. Po kilkudniowych niezwykle zaciętych walkach wyparli wojska rosyjskie z tych terenów. 13 grudnia Rosjanie rozpoczęli odwrót dalej na wschód[4][5].
Na cmentarzu tym pochowano łącznie 63 żołnierzy, zidentyfikowano 9[6].
Opis cmentarza[edytuj | edytuj kod]
Cmentarz wykonano na planie prostokąta. Ogrodzony jest murem składającym się z betonowych słupków, pomiędzy którymi znajdują się grube żelazne rury. W furtce znajduje się nisko zwieszony, gruby łańcuch. W obrębie cmentarza jest 14 zbiorowych mogił z betonowymi nagrobkami i żelaznymi krzyżami. Są 4 rodzaje krzyżów:
- 1 ażurowy, żeliwny typu austriackiego (jednoramienny)
- 1 ażurowy żeliwny typu rosyjskiego (dwuramienny)
- mniejsze jednoramienne wykonane z płaskowników żelaznych
- mniejsze dwuramienne wykonane z płaskowników zelaznych
Oprócz tego jest jeden nagrobek z pojedynczym, ale odmiennym krzyżem i odmiennym betonowym nagrobkiem, oraz jedna kamienna płyta również zwieńczona krzyżem (jednoramiennym). Na płycie tej jest napis: Henryk Halski. 1. P. Leg. Pol.[2]. Jest jeszcze jedna tabliczka z napisem: Józef Salski podoficer 1p. legionów mając 18 lat zginął d. 7 III 1915 w walkach o wolność ojczyzny. Na pozostałych mogiłach brak tabliczek[6].
Losy cmentarza[edytuj | edytuj kod]
Austriacy projektowali cmentarze wojenne z myślą, że będą one miejscem patriotycznych spotkań. W okresie Polski międzywojennej doceniano rangę cmentarza i był wówczas pielęgnowany przez miejscową społeczność. Po II wojnie ranga cmentarza w świadomości społeczeństwa i ówczesnych władz zmalała. Cmentarz ulegał w naturalny sposób niszczeniu. Dopiero w latach 80. zaczęła narastać świadomość potrzeby ochrony[7]. Ten cmentarz ostał się jednak w dobrym stanie. Obecnie jest odnowiony i pielęgnowany.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2014-08-09].
- ↑ a b Jerzy J. P. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Tom 2. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002. ISBN 83-85988-57-2.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2013-10-10].
- ↑ Cmentarze I wojny. [dostęp 2010-11-18].
- ↑ Aleksandra Młynarska: Było to w Trzcianie. Tuchów: Mała Poligrafia Redemptorystów w Tuchowie, 2003. ISBN 83-918669-04.
- ↑ a b Ogólnopolska komputerowa baza cmentarzy wojennych. [dostęp 2013-10-22].
- ↑ R. Frodyma, Galicyjskie Cmentarze wojenne. Tom III. Brzesko – Bochnia – Limanowa, Pruszków 1998