Kurcinka
| Crataerina pallida | |
| Latreille, 1811 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Crataerina |
| Gatunek |
Crataerina pallida |
Kurcinka (Crataerina pallida) – owad z rodziny narzępikowatych. Pasożyt zewnętrzny ptaków: jerzyków i (rzadziej) jaskółkowatych, na których zazwyczaj pasożytuje inny narzępik: Ornithomyia biloba.
Imago tego owada ma długość od 6 do 9 mm, ciało trójkątne, z ostro zakończonym ryjkiem, silnie spłaszczone grzbietobrzusznie, rozszerzające się ku tyłowi. Skrzydła są znacznie zredukowane, nie nadają się do lotu aktywnego, lecz są pomocne podczas szybowania z wiatrem i utrzymania równowagi na ciele żywiciela. Na stopach potrójne pazurki ułatwiające utrzymanie się na żywicielu. Oczy są małe, nie występują przyoczka.
Dorosłe osobniki mają ubarwienie od jasno- do ciemnobrązowego.
Przystosowania do pasożytnictwa[edytuj | edytuj kod]
Kurcinka ma szereg przystosowań, które zmniejszają szansę na usunięcie przez gospodarza. Krótkie, ostre włoski pokrywające ciało, pozwalają na znalezienie punktu podparcia na piórach ptaka. Nogi są w kształcie krótkich ostrych haków, stopy mają potrójne pazurki ułatwiające utrzymanie się na żywicielu. Ma twardy egzoszkielet, który chroni przed zgnieceniem. Dzięki grzbieto-brzusznie spłaszczonemu ciału, kurcinki zwinnie poruszają się wśród piór.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Kurcinka występuje na wszystkich kontynentach, najobficiej jednak w obszarach subtropikalnych i tropikalnych[1].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Występuje dymorfizm płciowy – samice są znacznie większe od samców. Ponadto na odwłoku u samców znajduje się czarny pierścień, u samic widoczne są dwa czarne ślady[2].
Crataerina pallida ma bardzo krótki cykl rozwojowy i stosunkowo niską płodność – samice mogą złożyć nowe larwy co 6 do 8 dni, a więc prawdopodobnie mogą wydać od 12 do 15 larw w ciągu całego życia[3]. Istnieje silny związek między cyklem życia kurcinki, a sezonem lęgowym gospodarza, choć warunki pogodowe mogą wpływać na pojawienie się nowych osobników. Kopulacja odbywa się na żywicielu[1]. Samica nie składa jaj. Larwy rozwijają się pojedynczo w odpowiednio do etapu rozwoju powiększających się odwłokach. Odżywiają się płynem produkowanym przez tzw. gruczoły mleczne, znajdujące się w ścianie jajowodu[1]. Natychmiast po ich opuszczeniu przepoczwarczają się i atakują pisklęta i ptaki dorosłe. Kurcinki bardzo sprawnie poruszają się wśród piór, spłoszone mogą wydostawać się na zewnątrz w miejscach bezpiórych lub słabo opierzonych. U jerzyków wypadłych z gniazda przebywają w miejscach najgęściej upierzonych (zapewne też dobrze ukrwionych) na szyi oraz na dolnej części grzbietu, tuż nad kuprem. Co 5 dni wysysają średnio 25 mg krwi[2]. Kurcinki przy masowym występowaniu często powodują padnięcia jerzyków, głównie młodych spowodowane osłabieniem na skutek nadmiernej utraty krwi (zanotowano przypadek jerzyka, który miał na ciele 6 sztuk tych ektopasożytów, możliwe że część już się rozproszyła). U ludzi, sporadycznie zdarzające się ugryzienia są odczuwane jako bolesne i słabo się goją, może dojść do przeniesienia chorób odzwierzęcych.
Kurcinka może być ofiarą pasożytniczych os z rodziny siercinkowatych[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Lech Borowiec, Część XXVIII. Muchówki – Diptera. Wpleszczowate – Hippoboscidae. Klucze do oznaczania owadów Polski, M. Mroczkowski, D. Tarnawski, A. Warchałowski (red.), Warszawa-Wrocław: PWN, 1984.
- ↑ a b Mark D. Walkera, Ian D. Rotherhamb, Common Swift Louse Fly, Crataerina pallida: An Ideal Species for Studying Host-Parasite Interactions, 10 (193), 2010, s. 1–15.
- ↑ Richard W. Small, A review of Melophagus ovinus(L.), the Sheep Ked. Veterinary Parasitology, 130(1-2), 2005.
- ↑ Mark D. Walker, Ian D. Rotherham, The Common Swift Louse Fly, Crataerina pallida: An Ideal Species for Studying Host-Parasite Interactions, „Journal of Insect Science”, 10, 2010, DOI: 10.1673/031.010.19301, ISSN 1536-2442, PMID: 21268705, PMCID: PMC3029137 [dostęp 2018-11-02].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Władysław Strojny: Nasze zwierzęta. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, 1981. ISBN 83-09-00045-6. OCLC 749664249.
- V.J. Stanek: Wielki Atlas owadów. Warszawa: PWRiL, 1972.
