Kurobród siodłaty

Kurobród siodłaty
	Philesturnus carunculatus
	(J.F. Gmelin, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	koralniki
Rodzaj	Philesturnus
Gatunek	kurobród siodłaty
Synonimy
	Sturnus carunculatus J.F. Gmelin, 1789; Creadion pharoides Bonnaterre & Vieillot, 1823; Xanthornus carunculatus — Quoy & Gaimard, 1830; Oxystomus carunculatus — Swainson, 1837; Oreadio carunculatus — Cabanis, 1850; Creadion carunculatus;
	Sturnus carunculatus J.F. Gmelin, 1789; Creadion pharoides Bonnaterre & Vieillot, 1823; Xanthornus carunculatus — Quoy & Gaimard, 1830; Oxystomus carunculatus — Swainson, 1837; Oreadio carunculatus — Cabanis, 1850; Creadion carunculatus;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kurobród siodłaty^[8] (w jęz. maor. Tieke) (Philesturnus carunculatus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny koralników (Callaeidae). Gatunek endemiczny dla Wyspy Południowej Nowej Zelandii oraz okolicznych wysepek, w tym wysepek wokół Wyspy Stewart^[9]. Dzięki relokacjom i działaniom ochrony czynnej gatunek jest obecnie zaliczany do kategorii najmniejszej troski^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1789 roku Johann Friedrich Gmelin w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor nadał mu nazwę Sturnus carunculatus, a jako miejsce typowe wskazał Nową Zelandię^[2]; później uściślono, że była to Wyspa Południowa^[10]. Do niedawna wyróżniano dwa podgatunki, lecz takson P. (c.) rufusater (kurobród północny) przez większość autorów jest obecnie wyodrębniany do rangi gatunku^[8]^[10]^[11]^[12]^[13].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Samice są podobne do samców pod względem upierzenia, ale są nieco mniejsze i zazwyczaj mają mniejsze przydatki głowowe^[9].

Wymiary

długość ciała 25 cm^[9]
masa ciała 61–94 g, samce średnio 85 g, samice średnio 75 g^[9]

Status[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2022 roku uznaje kurobroda siodłatego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); wcześniej klasyfikowała go jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Ptak ten był dawniej szeroko rozpowszechniony na Wyspie Południowej i Wyspie Stewart. Drapieżnictwo ze strony zawleczonych ssaków (głównie szczurów) spowodowało wyginięcie ptaków na obu tych wyspach do około 1900 roku. Gatunek przetrwał jedynie na trzech wyspach położonych na południowy zachód od Wyspy Stewart, ale na początku lat 60. XX wieku zostały one zaatakowane przez szczury. W 1964 roku udało się z powodzeniem przenieść ptaki na sąsiednie, wolne od szczurów wysepki, co zapobiegło wymarciu gatunku. Obecnie, dzięki relokacjom, kurobrody siodłate występują na ponad 20 wyspach oraz na jednym chronionym stanowisku na Wyspie Południowej. Dzięki prowadzonym działaniom ochronnym liczebność populacji prawdopodobnie przekracza obecnie 5000 dorosłych osobników (stan w 2021), a jej trend oceniany jest jako wzrostowy^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Philesturnus carunculatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J.F.J.F. Gmelin J.F.J.F., Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 2, 1789, s. 805 [dostęp 2023-01-08] (łac.).
↑ Enc. Méth. p. 874 (1823)
↑ Voy. de 1′Astr. i. p. 212, pl. 12. fig. 4 (1830)
↑ Classif. of B. ii. p. 270 (1837)
↑ Mus. Hein. Th. i. p. 218 (1850)
↑ ^a ^b ^c Philesturnus carunculatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Callaeidae Sundevall, 1836 (1831) - koralniki - Wattlebirds (wersja: 2017-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-12-15].
↑ ^a ^b ^c ^d P. Scofield: South Island Saddleback (Philesturnus carunculatus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-08]. (ang.).
↑ ^a ^b Paul Scofield: Family Callaeidae (New Zealand Wattlebirds). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 14: Bush-shrikes to Old World Sparrows. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 241. ISBN 978-84-96553-50-7. (ang.).
↑ Richard N. Holdaway, Trevor H. Worthy, Alan J.D. Tennyson. A working list of breeding bird species of the New Zealand region at first human contact. „New Zealand Journal of Zoology”. 28 (2), s. 119–187, 2001. DOI: 10.1080/03014223.2001.9518262. (ang.).
↑ B.J. Gill, B.D. Bell, G.K. Chambers, D.G. Medway, R.L. Palma, R.P. Scofield, A.J.D. Tennyson, T.H. Worthy: Checklist of the birds of New Zealand, Norfolk and Macquarie Islands and the Ross Dependency, Anatarctica. Wellington, Nowa Zelandia: Te Papa Press, 2010. ISBN 978-1-877385-59-9. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-08]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
South Island saddleback. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. (ang.).

[itis-1] Philesturnus carunculatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[oryg-2] J.F.J.F. Gmelin J.F.J.F., Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 2, 1789, s. 805 [dostęp 2023-01-08] (łac.).

[bon&vie-3] Enc. Méth. p. 874 (1823)

[quoy&gai-4] Voy. de 1′Astr. i. p. 212, pl. 12. fig. 4 (1830)

[swai-5] Classif. of B. ii. p. 270 (1837)

[cab-6] Mus. Hein. Th. i. p. 218 (1850)

[iucn-7] Philesturnus carunculatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-8] P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Callaeidae Sundevall, 1836 (1831) - koralniki - Wattlebirds (wersja: 2017-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-12-15].

[botw-9] P. Scofield: South Island Saddleback (Philesturnus carunculatus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-08]. (ang.).

[hbw-10] Paul Scofield: Family Callaeidae (New Zealand Wattlebirds). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 14: Bush-shrikes to Old World Sparrows. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 241. ISBN 978-84-96553-50-7. (ang.).

[nzjz28-11] Richard N. Holdaway, Trevor H. Worthy, Alan J.D. Tennyson. A working list of breeding bird species of the New Zealand region at first human contact. „New Zealand Journal of Zoology”. 28 (2), s. 119–187, 2001. DOI: 10.1080/03014223.2001.9518262. (ang.).

[gill-12] B.J. Gill, B.D. Bell, G.K. Chambers, D.G. Medway, R.L. Palma, R.P. Scofield, A.J.D. Tennyson, T.H. Worthy: Checklist of the birds of New Zealand, Norfolk and Macquarie Islands and the Ross Dependency, Anatarctica. Wellington, Nowa Zelandia: Te Papa Press, 2010. ISBN 978-1-877385-59-9. (ang.).

[ioc-13] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-08]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]