Cukrownik żółtobrzuchy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cukrownik żółtobrzuchy
Dacnis flaviventer[1]
d’Orbigny & Lafresnaye, 1837
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

tanagrowate

Podrodzina

cukrowniki

Rodzaj

Dacnis

Gatunek

cukrownik żółtobrzuchy

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Cukrownik żółtobrzuchy[3][4] (Dacnis flaviventer) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae). Występuje w północnej połowie Ameryki Południowej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[2].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pierwszego naukowego opisu gatunku dokonali francuscy ornitolodzy Alcide d’Orbigny i Frédéric de Lafresnaye w 1837 roku, nadając mu nazwę D.[acnis] flaviventer. Opis ukazał się na łamach czasopisma „Magasin de zoologie”. Jako miejsce typowe wskazali Yuracares w Boliwii[5][6]. Nie wyróżnia się podgatunków[7][8][9].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Mały ptak o krótkim, stożkowym, ostro zakończonym i lekko zaokrąglonym czarniawym dziobie; górna szczęka nieco dłuższa. Nogi szare, niebieskoszare, ciemnoszare lub ołowiane. Tęczówki w kolorze od żółtoczerwonawych do jaskrawoczerwonych lub ognistoczerwonych. Występuje dymorfizm płciowy. Samce żółto-czarne. Na głowie czapeczka, ciemnozielona z lekkim odcieniem żółtego przechodząca aż do karku. Poniżej czarna maska rozciągająca się od nasady dzioba do karku. Podgardle i gardło czarne. Od dolnej nasady dzioba żółte policzki rozszerzające się w kierunku szyi. Pierś, brzuch, boki i pokrywy podogonowe żółte z podłużnymi łatkami, rozciągającymi się promieniście od szyi do zadu. Ogon, pokrywy skrzydeł i grzbiet czarne. Na skrzydłach żółty pasek. Samice ubarwione bardziej jednolicie. Górne części ciała oliwkowobrązowe, skrzydła ciemnobrązowe, dolne części ciała zaś żółtawopłowe, jaśniejsze na brzuchu. Młode osobniki nie są opisane[12].

Długość ciała 11–13 cm, masa ciała 12–14 g. Długość dzioba 11–12 mm, długość ogona 40–44 mm, długość skrzydła 58–64 mm[12].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Cukrownik żółtobrzuchy występuje na terenach położonych na wysokości od około 250 do około 1150 m n.p.m., jednak w zależności od obszaru zamieszkiwania te wartości różnią się: w dorzeczu Amazonki 350–656 m n.p.m., w Ekwadorze poniżej 500 m n.p.m. i sporadycznie do 1050 m n.p.m., w Boliwii głównie poniżej 800 m n.p.m., a sporadycznie do 1400 m n.p.m., w Peru od 250 do 1000 m n.p.m.[12] Jego zasięg występowania, według szacunków organizacji BirdLife International, obejmuje około 6,18 mln km²[13]. Główny obszar występowania obejmuje nisko położone obszary górnej i środkowej części dorzecza Amazonki do podnóża Andów od wschodnich i południowych obszarów Wenezueli, poprzez południowo-wschodnią Kolumbię, Ekwador i wschodnie Peru do północno-zachodniej Boliwii i w zachodnich obszarach Brazylii[12].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Jego głównym habitatemsezonowo zalewane lasy tropikalne, wilgotne lasy tropikalne, wyspy rzeczne, brzegi rzek i jezior, osuwiska, półotwarte obszary leśne. Spotykany jest także w Yungas i na bezdrzewnych trawiastych równinach we wschodniej Kolumbii (formacja llanos). Jest gatunkiem osiadłym[12].

Cukrownik żółtobrzuchy jest gatunkiem w zasadzie wszystkożernym. Jego dieta składa się z owoców, nektaru i owadów. Żeruje od średniego piętra do koron drzew. Zazwyczaj występuje pojedynczo, w parach lub małych grupach, liczących od 10 do 15 osobników tego samego gatunku. Spotykany jest także w stadach mieszanych[12].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Okres lęgowy przypada na koniec pory deszczowej i początek suchej. Opisane gniazdo znajdowało się na wysokości 6,5 m nad ziemią na wysokim na 7 m drzewie laurowym i było dobrze ukryte wśród łodyg spokrewnionej z jemiołą pasożytniczej rośliny z rodziny gązewnikowatych (Loranthaceae). Miało kształt lekko wydłużonej filiżanki o średnicy 61,3 mm na 70,4 mm i wysokości 38,9 mm. Wewnętrzne wymiary to 45,2 mm na 53,7 mm i głębokość 30,1 mm. Gniazdo było luźno zbudowane z liści paproci z rodziny paprotkowatych (Polypodiaceae) połączonych ze sobą przy użyciu nici pajęczej, wyścielone utkanymi cienkimi korzonkami, suchą trawą i mchem. Gniazdo i miejsce jego umieszczenia jest analogiczne do innych gatunków tego rodzaju: cukrownika białobrzuchego, cukrownika modrolicego czy cukrownika niebieskiego[14][15].

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN cukrownik żółtobrzuchy jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo. Trend populacji uznawany jest za spadkowy, z powodu zagrożeń związanych ze zmniejszaniem się habitatu[2][13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Dacnis flaviventer, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c Dacnis flaviventer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 392, 1999. 
  4. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 - TANAGROWATE - TANAGERS (wersja: 2022-08-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-22].
  5. A. d’Orbigny & F. de Lafresnaye. Synopsis Avium, in ejus per Americam meridionalem itinere, collectarum et ab ipso viatore necnon. „Magasin de Zoologie”. 7 (2), s. 21, 1837. Paryż: Lequien fils. (fr.). 
  6. Denis Lepage: Yellow-bellied Dacnis Dacnis flaviventer d'Orbigny, ACVMD; de Lafresnaye, NFAA 1837. Avibase. [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
  7. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
  8. Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, THRAUPIDAE, Tanangers & associated taxa Wersja 5.012 (2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2022 [dostęp 2023-01-22] (ang.).
  9. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 246. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  10. Dacnis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-22] (ang.).
  11. flaviventer, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-22] (ang.).
  12. a b c d e f Lauren Lopez, Casey H. Richart & Kevin J. Burns: Yellow-bellied Dacnis Dacnis flaviventer, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-22]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  13. a b Yellow-bellied Dacnis Dacnis flaviventer. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
  14. A.F. Skutch. Life histories of honeycreepers. „Condor”. 64, s. 104–106, 1962. (ang.). 
  15. Arisa Iga, Casey H. Richart, and Kevin J. Burns: White-bellied Dacnis Dacnis albiventris Breeding. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-20]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]