Cwaliny (województwo podlaskie)
53°20′05″N 22°12′18″E/53,334722 22,205000| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-520[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BKL |
| SIMC |
0406386[5] |
Położenie na mapie gminy Stawiski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kolneńskiego  | |
| 53°20′05″N 22°12′18″E/53,334722 22,205000[1]
| |
Cwaliny – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, w gminie Stawiski[5][6]. W miejscowości znajduje się obecnie dwanaście domostw.
Wieś przynależy do parafii św. Antoniego Padewskiego w Stawiskach[7] od momentu jej utworzenia w pierwszych latach XX wieku. Wcześniej Cwaliny stanowiły część ciągle istniejącej parafii Dobrzyjałowo.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka na temat miejscowości dotyczy roku 1439[8], kiedy to miejscowość Cwaliny – Dołęgi (wcześniejsza nazwa miejscowości) została nadana Wawrzyńcowi z Rykaczewa (ziemia zakrzewińska) w postaci 10 włók ziemi między granicami Woduny, Karwowskich, Floriana z Kęs, Lisa i Rostkami. Rykaczewscy należeli do rodu Dołęgów.
Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wiskim ziemi wiskiej województwa mazowieckiego[9].
Przez miejscowość Cwaliny w trakcie I wojny światowej chwilowo przebiegała linia frontu. Do tej pory w pobliskim lesie znajduje się pozostałość okopów i lejów po wybuchach pocisków artyleryjskich. Na okres działań wojennych mieszkańcy zostali przesiedleni do pobliskiego kompleksu leśnego zwanego przez miejscowych „Karwowiakiem” z uwagi na położenie w granicach administracyjnych wsi Karwowo. Ówcześni mieszkańcy przezimowali okres wysiedlenia w ziemiankach.
W latach 1921–1939 wieś leżała w województwie białostockim, w powiecie kolneńskim (od 1932 w powiecie łomżyńskim), w gminie Stawiski.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 49 osób w 9 budynkach mieszkalnych[10]. Podlegała pod Sąd Grodzki w Stawiskach i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w m. Stawiski[11].
W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 wieś znalazła się pod okupacją sowiecką. W październiku 1939 roku weszła w skład Zachodniej Białorusi – a 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 włączona do nowo utworzonego obwodu białostockiego. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. Od 22 lipca 1941 do wyzwolenia w styczniu 1945 włączona w skład Landkreis Lomscha, Bezirk Bialystok III Rzeszy[12].
Podczas II wojny światowej w miejscowości stacjonowali niemieccy żołnierze zajmujący się wyrębem lasu „Cwaliniaku”.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 18184
- ↑ Wieś Cwaliny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-03-24] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 167 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Czesław Brodzicki, Początki osadnictwa Wizny i ziemi wiskiej na tle wydarzeń historycznych w tym regionie Polski : do 1529 roku, Warszawa: Tow. Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, 1994, ISBN 83-902985-0-3, OCLC 37322489 [dostęp 2020-01-01].
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 47.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 71.
- ↑ Karte: Landkreis Lomscha 1. 8. 1944 – Städte und Amtsbezirke [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-13].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cwaliny (1) C. Dołęgi, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 716.
- Siedziba gminy: Stawiski
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Część miasta | |
| Części wsi | |
| Kolonia wsi | |
| Dawna osada |
