Łabędź czarnodzioby
| ||
| Cygnus columbianus[1] | ||
| (Ord, 1815)[2] | ||
 Cygnus columbianus columbianus | ||
 Cygnus columbianus bewickii | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | blaszkodziobe | |
| Rodzina | kaczkowate | |
| Podrodzina | gęsi | |
| Plemię | Cygnini | |
| Rodzaj | Cygnus | |
| Gatunek | łabędź czarnodzioby | |
| Synonimy | ||
| Podgatunki | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
 lęgowiska przeloty zimowiska | ||
Łabędź czarnodzioby[5] (Cygnus columbianus) – gatunek dużego ptaka z podrodziny gęsi (Anserinae) w rodzinie kaczkowatych (Anatidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Łabędź czarnodzioby występuje w zależności od podgatunku[6][7]:
- C. columbianus columbianus – łabędź czarnodzioby[5] – Alaska, północna Kanada. Zimuje głównie na zachodzie i wschodnim wybrzeżu USA.
- C. columbianus bewickii – łabędź mały[5], łabędź Bewicka[8] – gnieździ się w eurazjatyckiej tundrze, populacje zachodnie zimują na wybrzeżach Morza Północnego i Morza Śródziemnego. W Polsce spotykany głównie podczas przelotów oraz zimą (październik - kwiecień) na niżu, zwłaszcza na północy.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała ok. 110–120 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 190 cm; masa ciała samic 4,1–9 kg, samców 3,8–10,5 kg[9]. Najmniejszy łabędź Europy. W porównaniu z innymi łabędziami ma krótszą i masywniejszą szyję. Obie płcie są ubarwione czysto biało, dziób czarny z żółtą plamą u nasady, nie sięgającą do otworów nosowych (znacznie mniejszą u C. c. columbianus niż u C. c. bewickii). Nogi czarne. Młode brudnoszare z różowym dziobem o czarnej końcówce, białawym u nasady.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Gnieździ się na brzegach rzek strefy tundry i lasotundry. Zimuje na wybrzeżach morskich i zabagnionych jeziorach w głębi lądu.
- Gniazdo
- Na ziemi, blisko wody.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 1 do 7 jaj.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 35–40 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 60–70 dniach.
- Pożywienie
- Rośliny wodne i trawa oraz niewielkie ilości bezkręgowców wodnych.
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje łabędzia czarnodziobego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Organizacja Wetlands International w 2016 roku szacowała liczebność światowej populacji na 317–336 tysięcy osobników. W 2015 roku BirdLife International szacowało liczebność populacji europejskiej na 5000–6000 par lęgowych. Trend liczebności populacji nie jest znany[4].
W Polsce gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cygnus columbianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b G. Ord: Ornithology. W: W. Guthrie: A New Geographical, Historical, and Commercial Grammer; and present state of the several Kingdoms of the world. Cz. 2. Philadelphia: Johnson and Warner, 1815, s. 319. (ang.)
- ↑ W. Yarrell. On a new Species of Wild Swan, taken in England, and hitherto cofounded with the Hooper. „The Zoological journal”. 5, s. 133 (przypis), 1830 (ang.).
- ↑ a b Cygnus columbianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Cygnini Vigors, 1825 (wersja: 2020-07-06). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-19].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red. red.): Screamers, ducks, geese, swans (ang.). IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-07-10].
- ↑ Tundra Swan (Cygnus columbianus) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)].
- ↑ Denis Lepage: Łabędź mały (Cygnus bewickii) Yarrell, 1830. Avibase. [dostęp 2013-11-16].
- ↑ R.J. Limpert, S.L. Earnst, C. Carboneras & G.M. Kirwan: Tundra Swan (Cygnus columbianus), version 1.0. W: S.M. Billerman (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.tunswa.01. [dostęp 2020-07-10]. (ang.)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology.
- Cygnus columbianus (Łabędź czarnodzioby). W: M. Gromadzki (red).: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 7: Ptaki (część I). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 96–99.