Cyprys
|
||
 Cyprys wiecznie zielony |
||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klad | nagonasienne | |
| Rząd | cyprysowce | |
| Rodzina | cyprysowate | |
| Rodzaj | cyprys | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Cupressus L. Sp. Pl. 1002. 1 Mai 1753[3] |
||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| C. sempervirens L.[3] | ||
Cyprys (Cupressus L.) – rodzaj drzew iglastych z rodziny cyprysowatych. Obejmuje ok. 17[4]–19[5] gatunków, występujących w Ameryce Środkowej, w Azji od południowo-zachodnich Chin, poprzez rejon Himalajów po południowo-zachodnią Azję i północną Afrykę. Pochodzący z Azji południowo-zachodniej cyprys wiecznie zielony jest często sadzonym gatunkiem ozdobnym w całym obszarze śródziemnomorskim[4].
Spis treści
Morfologia[edytuj]
- Pokrój
- Drzewa, rzadziej krzewy o różnym pokroju[6]. Korona gęsta[4], z miotlastymi rozgałęzieniami tj. z gałązkami rozchodzącymi się w różnych płaszczyznach[6].
- Pień
- Kora łuszcząca się włóknistymi pasmami[6].
- Liście
- Łuskowate, gęsto ustawione i ściśle przylegające do pędu. Silnie aromatyczne po roztarciu[4].
- Organy generatywne
- Cyprysy są jednopienne, z kwiatami rozdzielnopłciowymi i wiatropylnymi[4]. Kwiaty męskie szczytowe, o długości od 3 do 6 mm, maczugowatego kształtu, z początku żółto-zielone, z czasem brązowieją. Kwiaty żeńskie zebrane w kuliste szyszki (do 4 cm średnicy). Szyszki składają się z 6–12 tarczowatych łusek, silnie drewniejących. Dojrzewają w drugim roku[4].
Systematyka[edytuj]
Wykaz gatunków[5]:
- Cyprysy Starego Świata:
- Cupressus cashmeriana Royle ex Carrière
- Cupressus chengiana S.Y.Hu
- Cupressus duclouxiana Hickel
- Cupressus dupreziana A.Camus
- Cupressus funebris Endl.
- Cupressus pakistanensis Silba
- Cupressus sempervirens L. – cyprys wiecznie zielony, cyprys włoski
- Cupressus silbae B.Huang bis
- Cupressus torulosa D.Don
- Cyprysy Nowego Świata – zaliczane przez niektórych autorów na podstawie badań genetycznych do rodzaju Callitropsis (Xanthocyparis)[7] lub do odrębnego rodzaju Hesperocyparis[8]
- Cupressus abramsiana C.B.Wolf
- Cupressus arizonica Greene – cyprys arizoński
- Cupressus bakeri Jeps.
- Cupressus goveniana Gordon – cyprys Gowena
- Cupressus guadalupensis S.Watson
- Cupressus lusitanica Mill.
- Cupressus macnabiana A.Murray bis
- Cupressus macrocarpa Hartw. – cyprys wielkoszyszkowy
- Cupressus pygmaea (Lemmon) Sarg.
- Cupressus sargentii Jeps.
Zastosowanie[edytuj]
Cyprys wiecznie zielony jest od wielu wieków często sadzonym gatunkiem ozdobnym na terenach parkowych, w ogrodach i na cmentarzach w całym obszarze śródziemnomorskim. Drewno bardzo trwałe, odporne na szkodniki owadzie, często wykorzystywane w meblarstwie[4]. W warunkach Europy środkowej cyprysy przemarzają jeśli uprawiane są w gruncie[6].
Przypisy[edytuj]
- ↑ P. F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website – Seed Plant Evolution. 2001–.
- ↑ Christenhusz, M.J.M., J.L. Reveal, A. Farjon, M.F. Gardner, R.R. Mill, and M.W. Chase (2011). A new classification and linear sequence of extant gymnosperms. Phytotaxa 19: 55-70.
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING) (ang.). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-01-23].
- ↑ a b c d e f g Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 144. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b Cupressus. W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-01-23].
- ↑ a b c d Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy iglaste. Część I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 192-193. ISBN 83-01-05225-2.
- ↑ The Illustrated Encyclopedia of Trees and Shrubs: An Essential Guide to Trees and Shrubs of the World MobileReference, 2008 – 5205
- ↑ Robert P. Adams, Jim A. Bartel & Robert A. Price. A new genus, Hesperocyparis, for the cypresses of the Western Hemisphere. „Phytologia”. 91 (1), s. 160–185, 2009 (ang.).
