Cyranka modroskrzydła

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cyranka modroskrzydła
Spatula discors[1]
(Linnaeus, 1766)
Ilustracja
Samiec w szacie godowej
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

blaszkodziobe

Rodzina

kaczkowate

Podrodzina

kaczki

Plemię

Anatini

Rodzaj

Spatula

Gatunek

cyranka modroskrzydła

Synonimy
  • Anas discors Linnaeus, 1766
  • Anas discors discors Linnaeus, 1766[2]
  • Anas discors orphna Stewart & Aldrich, 1956[3]
  • Querquedula discors (Linnaeus, 1766)[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     przeloty

     występuje przez cały rok

     zimowiska

Cyranka modroskrzydła (Spatula discors) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae), występujący w Ameryce. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Jest to gatunek monotypowy[6][7]. Proponowano wydzielić populację ze wschodu zasięgu do podgatunku orphna, ale nie jest on obecnie uznawany[7].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje północną część Ameryki Północnej. Zimuje w obu Amerykach na południe od linii KaliforniaKarolina Północna osiągając Chile i Argentynę. Często pojawia się na Antylach i Bahamach, sporadycznie na Galapagos, Grenlandii, Aleutach, Hawajach oraz w Europie[8] i Afryce Północnej. W Polsce pojawia się wyjątkowo – do 2012 roku stwierdzono ją zaledwie 4 razy[9].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Wygląd
Samiec ma głowę i szyję łupkowoczarną ze śliwkowym, metalicznym połyskiem. U nasady dzioba charakterystyczny biały sierp. Grzbiet ciemny ze słabo zaznaczonym cętkowaniem. Reszta tułowia, w tym brzuch, rdzawobrązowa z ciemnymi plamkami. W locie widoczna na wierzchu skrzydła błękitna pokrywa skrzydłowa. Lusterko zielone, spód skrzydeł biały. Samica i samiec w szacie spoczynkowej oliwkowobrązowe z błękitnymi pokrywami skrzydłowymi. Samica ma biały brzuch.
Wymiary średnie[10][11]
długość ciała ok. 38–43 cm
rozpiętość skrzydeł 58–79 cm
masa ciała ok. 260–410 g

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Jaja z kolekcji muzealnej
Biotop
Różnorodne zbiorniki śródlądowe. Latem preferuje małe, gęsto zarośnięte oczka i wolno płynące rzeki, a zimą duże i płytkie zbiorniki wodne.
Gniazdo
Płytkie zagłębienia w pobliżu wody wypełnione trawą oraz chwastami i pokryte puchem[11].
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju 6 do 15 oliwkowobiałych do kremowych jaj[11] o średnich wymiarach 46×33 mm i średniej masie 29 g.
Wysiadywanie, pisklęta
Jaja wysiadywane są przez okres 18 dni przez samicę[11]. Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu, usamodzielniają się po 35–44 dniach. Opiekuje się nimi wyłącznie samica.
Pożywienie
Bezkręgowce wodne uzupełnione przez rośliny wodne i lądowe[11].

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody cyranka modroskrzydła nieprzerwanie od 1988 roku klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[5]. Liczebność światowej populacji fluktuuje w przedziale 2,8–7,4 miliona osobników w zależności od warunków hydrologicznych – susze powodują spadki liczebności populacji[12]. W USA jest to ptak łowny[12]. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za lekko spadkowy[5].

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[13].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Anas discors, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2014-02-09] (ang.).
  2. Anas discors discors, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2014-01-21] (ang.).
  3. Anas discors orphna, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2014-01-21] (ang.).
  4. Denis Lepage: Cyranka modroskrzydła (Anas discors) Linnaeus, 1766. Avibase. [dostęp 2014-01-21].
  5. a b c Spatula discors, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  6. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-08]. (ang.).
  7. a b Blue-winged Teal (Anas discors). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
  8. wynik wyszukiwania: Anas discors. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-05-08]. (ang.).
  9. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 29. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2012. „Ornis Polonica”. 54, s. 109–150, 2013. 
  10. Sterry i in. 2002 ↓, s. 70.
  11. a b c d e Blue-winged Teal Anas discors. WhatBird. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-27)]. (ang.).
  12. a b Blue-winged Teal Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-05-08]. (ang.).
  13. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]