Częstochowa (stacja kolejowa)

Częstochowa
	; Budynek dworca
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Częstochowa
Lokalizacja	Śródmieście
Zarządca	PKP (dworzec); PKP PLK (stacja)
Data otwarcia	1846
Poprzednie nazwy	Tschenstochau, Częstochowa (Osobowa), Częstochowa Osobowa
Liczba pasażerów (2018)	3,6 mln
	Dane techniczne
Liczba peronów	4
Liczba krawędzi; peronowych	8
Kasy
	Linie kolejowe
	1 Warszawa Zachodnia – Katowice; 700 Częstochowa Stradom – Częstochowa; 701 Częstochowa – Kucelinka;
	Schemat stacji;
	Położenie na mapie Częstochowy Częstochowa
	Położenie na mapie Polski Częstochowa
	Położenie na mapie województwa śląskiego Częstochowa
	50°48′31,42″N 19°07′09,45″E/50,808728 19,119292
	Multimedia w Wikimedia Commons

Częstochowa – największa stacja kolejowa Częstochowy, znajdująca się na Śródmieściu. W latach swojej budowy była jednym z najnowocześniejszych dworców kolejowych w Polsce. W klasyfikacji PKP należał do dworców kategorii A, czyli obsługujących ponad 2 miliony pasażerów rocznie^[2], a od 2015 roku działa jako dworzec kategorii „P” (premium)^[3]. Stacja jest jedną z najważniejszych w południowej Polsce, obsługującą połączenia lokalne i dalekobieżne w ruchu krajowym i międzynarodowym.

Ruch pasażerski[edytuj | edytuj kod]

Rok	Wymiana roczna	Wymiana pasażerska na dobę	Miejsce w Polsce
2017^[4]	3 720 000	10 200	21
2018^[1]	6 200 000	10 000	20
2019^[4]	3 940 000	10 800	23
2020^[4]	2 050 000	5 500	23
2021^[4]	2 520 000	6 900	24
2022^[5]		9 300

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy dworzec wzniesiono w latach 1845–1846 podczas budowy kolei warszawsko-wiedeńskiej. Miał charakter późnoklasycystyczny i kształtem przypominał lokomotywę – jego środkowa część miała piętro i kwadratową wieżę, natomiast boczne pawilony były parterowe. W 1852 zainstalowano na dworcu telegraf. W 1873 roku dworzec został powiększony, a następnie rozbudowany przez arch. Czesława Domaniewskiego. Na początku XX wieku został przebudowany przez Czesława Domaniewskiego. W czasie wojny polsko-bolszewickiej wojskowym komendantem stacji kolejowej był kpt. Antoni Malinowski^[6]. Pierwszy pociąg elektryczny wjechał na stację w 1956 roku. Dworzec rozebrany został pod koniec lat 70. XX wieku. Z pierwotnych zabudowań ocalały budynek pomocniczy nazywany konduktorownią i dawny szalet. Decyzja o budowie nowego dworca zapadła w połowie lat 70., gdy miasto zostało stolicą województwa. W wyniku ogólnopolskiego konkursu architektonicznego zdecydowano^[7], że projektantem nowego dworca zostanie krakowski^[8] architekt Ryszard Frankowicz wraz z zespołem 16 współpracowników^[7]. Pierwsze prace w tym kierunku zaczął prowadzić na przełomie lat 70. i 80., gdy m.in. na potrzeby nowego budynku dworcowego wyburzono budynek stacyjny powstały w czasach budowy kolei warszawsko-wiedeńskiej. Po upadku socjalizmu planowaną po wschodniej stronie torów część przeznaczoną na biura kolejowe mocno zmniejszono, w efekcie czego dokonane już wyburzenie starego dworca okazało się zbędne. Równocześnie w pawilonie zachodnim zaprojektowano pomieszczenia z przeznaczeniem na cele komercyjne^[8].

Budowa obecnego dworca kolejowego została rozpoczęta przez Śląską DOKP w Katowicach i trwała od roku 1989 do 1996^[9], przy czym główny gmach plac przed nim rozpoczęto budować w 1994 roku^[7]. Pasaż z poczekalniami nad torami oddano do użytku w 1991 na VI Światowe Dni Młodzieży, a pozostałą część 9 listopada 1996 roku, w 150. rocznicę dotarcia kolei do Częstochowy. Uroczyście otworzył ją ówczesny prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski^[10]. 24 maja 1997 r. przed dworcem odsłonięto pomnik z popiersiem Władysława Biegańskiego, dzieło Szymona Wypycha^[9].

W lipcu 2019 r. SARP Częstochowa i PKP SA ogłosiły konkurs na koncepcję realizacyjną nowego dworca kolejowego i studialnego opracowania zagospodarowania dla terenów po zachodniej stronie torów, w tym obszaru dworca autobusowego^[11].

Linie kolejowe[edytuj | edytuj kod]

Przez stację przechodzą następujące linie kolejowe:

1 Warszawa Centralna – Katowice (zelektryfikowana linia łącząca Śląsk z Mazowszem poprzez województwo łódzkie)
700 Częstochowa – Częstochowa Stradom
701 Częstochowa – posterunek odgałęźny Kucelinka (linie łączące Wiedenkę z protezą koniecpolską)

Budynek[edytuj | edytuj kod]

Projektantem obecnego, postmodernistycznego budynku dworca jest krakowski architekt Ryszard Frankowicz^[10]. Dworzec ma powierzchnię 3186 m² i kubaturę 41 tys. m³, a konstrukcja dachowa jest wsparta na 22 pylonach o wysokości 11,5 m i średnicy 1 m^[9].

Dworzec jest dworcem przelotowo-czołowym. Obok peronu pierwszego wyróżniony jest także peron 1a nazywany kieleckim. Przy peronie 1a znajduje się jedyny nieprzelotowy tor.

Na dworcu znajduje się ogólnodostępna kaplica, w której regularnie odprawiane są nabożeństwa^[12].

Ruch pociągów[edytuj | edytuj kod]

Na stacji Częstochowa zatrzymują się pociągi TLK i IC spółki PKP Intercity, regio spółki Polregio, a także składy Kolei Śląskich.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Fontanna „zegar słoneczny”
Hala główna
Poczekalnia w pasażu nad torami
Podjazd dla osób o ograniczonej mobilności
Kaplica dworcowa
Pomnik parowozu TKt48-151

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Transport kolejowy w Częstochowie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r.. 2020-01-27. [dostęp 2020-01-30].
↑ Wykaz dworców kolejowych zarządzanych przez Oddział Dworce Kolejowe. PKP Dworce Kolejowe. [dostęp 2010-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-01)]. (pol.).
↑ Michał Hyra: Mamy w Częstochowie dworzec klasy premium. Ale nie jest to Stradom. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2015-08-19. [dostęp 2015-08-21]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Urząd TransportuU.T. Kolejowego Urząd TransportuU.T., Przewozy pasażerskie [online], Portal statystyczny UTK [dostęp 2023-02-20] (pol.).
↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska – Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
↑ „Dziennik Personalny” (R.1, nr 43), MSWojsk., 10 listopada 1920, s. 1171 .
↑ ^a ^b ^c Częstochowski mutant. Ten dworzec symbolizuje ambicje miasta, które zepchnięto na boczny tor, „gazetapl” [dostęp 2016-12-03] (pol.).
↑ ^a ^b TomaszT. Haładyj TomaszT., Pamiętacie, jak 20 lat temu otwierano nowy dworzec? [ZDJĘCIA, WIDEO] [online], czestochowa.wyborcza.pl, 24 listopada 2016 [dostęp 2016-11-27] .
↑ ^a ^b ^c Mirosław Zwoliński: Przewodnik po Częstochowie. Częstochowa: Oddział PTTK Huty „Częstochowa”, 1997, s. 79. ISBN 83-902642-2-6.
↑ ^a ^b Wioleta Bąk, Tomasz Haładyj: Remont tunelu pod dworcem PKP. gazeta.pl, 2005-06-14. [dostęp 2010-05-24]. (pol.).
↑ WitoldW. Urbanowicz WitoldW., Rusza konkurs na koncepcję nowego dworca w Częstochowie wraz z otoczeniem [online], www.transport-publiczny.pl, 10 lipca 2019 [dostęp 2019-07-11] (pol.).
↑ Kaplica kolejarzy i podróżnych. niedziela.pl, 2004. [dostęp 2018-11-29].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Częstochowa w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – www.atlaskolejowy.net
Częstochowa w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
Towarzystwo Przyjaciół Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Częstochowie

Częstochowa
Linia 1 Warszawa Zachodnia – Katowice (232,020 km)
Częstochowa Aniołów odległość: 3,930 km		Częstochowa Towarowa odległość: 2,188 km
Linia 700 Częstochowa Stradom – Częstochowa
Częstochowa Stradom odległość: 2,204 km
Linia 701 Częstochowa – Kucelinka (p.odg.)
		Częstochowa Towarowa odległość: 2,188 km

[utk1-1] Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r.. 2020-01-27. [dostęp 2020-01-30].

[2] Wykaz dworców kolejowych zarządzanych przez Oddział Dworce Kolejowe. PKP Dworce Kolejowe. [dostęp 2010-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-01)]. (pol.).

[gw1908-3] Michał Hyra: Mamy w Częstochowie dworzec klasy premium. Ale nie jest to Stradom. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2015-08-19. [dostęp 2015-08-21]. (pol.).

[utk2-4] Urząd TransportuU.T. Kolejowego Urząd TransportuU.T., Przewozy pasażerskie [online], Portal statystyczny UTK [dostęp 2023-02-20] (pol.).

[utk23-5] Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska – Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].

[6] „Dziennik Personalny” (R.1, nr 43), MSWojsk., 10 listopada 1920, s. 1171 .

[:0-7] Częstochowski mutant. Ten dworzec symbolizuje ambicje miasta, które zepchnięto na boczny tor, „gazetapl” [dostęp 2016-12-03] (pol.).

[:1-8] TomaszT. Haładyj TomaszT., Pamiętacie, jak 20 lat temu otwierano nowy dworzec? [ZDJĘCIA, WIDEO] [online], czestochowa.wyborcza.pl, 24 listopada 2016 [dostęp 2016-11-27] .

[zwoliński-9] Mirosław Zwoliński: Przewodnik po Częstochowie. Częstochowa: Oddział PTTK Huty „Częstochowa”, 1997, s. 79. ISBN 83-902642-2-6.

[rem-10] Wioleta Bąk, Tomasz Haładyj: Remont tunelu pod dworcem PKP. gazeta.pl, 2005-06-14. [dostęp 2010-05-24]. (pol.).

[11] WitoldW. Urbanowicz WitoldW., Rusza konkurs na koncepcję nowego dworca w Częstochowie wraz z otoczeniem [online], www.transport-publiczny.pl, 10 lipca 2019 [dostęp 2019-07-11] (pol.).

[12] Kaplica kolejarzy i podróżnych. niedziela.pl, 2004. [dostęp 2018-11-29].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]