Czarny Dunajec (wieś)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: Czarny Dunajec.
Czarny Dunajec
— wieś —
Ilustracja
Kościół Przenajświętszej Trójcy w Czarnym Dunajcu
Państwo  Polska
Województwo  małopolskie
Powiat nowotarski
Gmina Czarny Dunajec
Wysokość 675 m n.p.m.
Liczba ludności (31.12.2010) 3813
Strefa numeracyjna 18
Kod pocztowy 34-470
Tablice rejestracyjne KNT
SIMC 0421629
Położenie na mapie gminy Czarny Dunajec
Mapa konturowa gminy Czarny Dunajec, w centrum znajduje się punkt z opisem „Czarny Dunajec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Czarny Dunajec”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Czarny Dunajec”
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego
Mapa konturowa powiatu nowotarskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Czarny Dunajec”
Ziemia49°26′22″N 19°51′15″E/49,439444 19,854167
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Nieoficjalny herb wsi Czarny Dunajec

Czarny Dunajec – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czarny Dunajec. W latach 1879 - 1896 miejscowość posiadała prawa miasteczka[1].

Wieś królewska Dunajec, położona w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sądeckim województwa krakowskiego, należała do tenuty nowotarskiej[2]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Czarny Dunajec. Położona jest w południowej Małopolsce w regionie geograficznym Kotlina Nowotarska i historyczno-etnograficznym Podhale. W okresie zaboru austriackiego była siedzibą tzw. „państwa czarnodunajeckiego”. W latach 1880–1934 miejscowość miała prawa miejskie. W okresie międzywojennym stacjonował w miejscowości komisariat Straży Granicznej[3] oraz funkcjonowało kolejowe przejście graniczne Czarny Dunajec-Suchá Hora.

8 września 1939 żołnierze Wehrmachtu rozstrzelali 2 mieszkańców i spalili ogółem 36 budynków[4][5].

Czarny Dunajec jest miejscem urodzenia Karola Zająca, Józefa Rafacza oraz Stanisława Cikowskiego.

W 2016 r. Czarny Dunajec uzyskał wraz z sołectwem Piekielnik w gminie Czarny Dunajec status obszaru ochrony uzdrowiskowej („Obszar Ochrony Uzdrowiskowej Czarny Dunajec”)[6].

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Czarny Dunajec leży w strefie klimatu umiarkowanego chłodnego, średnia temperatury w bieżącym stuleciu wynosi średnio 5,3 °C. Najwyższa temperatura, jaką zanotowano wynosiła 33,9 °C[7], a najniższa temperatura wynosiła –42 °C[8] (10 lutego 1929). 3 lutego 2012 roku temperatura spadła do –34,8 °C. Średnia roczna suma opadów wynosi 743 mm[9]. Torfowiska (szczególnie Puścizna Rękowiańska) w Czarnym Dunajcu są jednym z najchłodniejszych miejsc w Polsce. Nawet latem, w lipcu i sierpniu temperatura przy bezchmurnym niebie potrafi spadać poniżej zera. Przykładowo 8 lipca 2016 zanotowano –1,9 °C a 8 stycznia 2017 –39,8 °C.[10][11]

Sport[edytuj | edytuj kod]

We wsi istnieje klub sportowy TS Podhalański Czarny Dunajec (Towarzystwo Sportowe Podhalański), utworzony w 2010. W chwili obecnej prowadzi sekcję piłki siatkowej. Debiut w rozgrywkach IV Ligi Piłki Siatkowej w sezonie 2011/2012 przyniósł drużynie 3 miejsce.

TS Podhalański posiada boiska do siatkówki plażowej oraz boisko do piłki nożnej plażowej.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Ludzie związani z Czarnym Dunajcem[edytuj | edytuj kod]

 Zobacz też kategorie: Ludzie związani z Czarnym Dunajcem, Ludzie urodzeni w Czarnym Dunajcu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Na podstawie Skorowidzów miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: Tom XII – Województwo Krakowskie i Śląsk Cieszyński, Tom XIII – Województwo Lwowskie, Tom XIV – Województwo Stanisławowskie, Tom XV – Województwo Tarnopolskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923-1925.
  2. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 97.
  3. ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
  4. ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 241.
  5. ↑ Rozstrzelani to Jan Gliściński i Władysław Ogrodny.
  6. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 maja 2016 r. w sprawie nadania statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej sołectwu Czarny Dunajec i sołectwu Piekielnik położonym na obszarze gminy Czarny Dunajec (Dz.U. z 2016 r. poz. 755)
  7. ↑ Gmina Czarny Dunajec Geografia, klimat, czarny-dunajec.pl [dostęp 2017-10-24] (pol.).
  8. ↑ Jerzy Michalczewski, Zagadnienia Klimatyczne Kotliny Podhalańskiej, str. 55, 1962.
  9. ↑ Czarny Dunajec | Klimat
  10. ↑ Zastoisko mrozowe w Cz. Dunajcu- klimat
  11. ↑ -39.8 °C i -38.9 °C - Pogoda i Klimat, „Pogoda i Klimat”, 8 stycznia 2017 [dostęp 2017-10-24] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

p • d • e
Miasta i miasteczka zdegradowane reformą gminną z 1933–1934

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem, (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta, (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta, (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) – pismem pochyłym określono okres funkcjonowania jednostki na prawach miasteczka (ciąg lat bądź rok zmiany statusu jednostki z miasta na miasteczko) lub rok włączenia danej jednostki do innej; (6) OTP – osiedle typu miejskiego (Ukraina); (7) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Gminy miejskie

Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czarny_Dunajec_(wieś)&oldid=61871677”