51°30′N 31°18′E/51,500000 31,300000Czernihów
| |||||
| |||||
| Państwo |  Ukraina
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód |  czernihowski
| ||||
| Burmistrz | Władysław Atroszenko | ||||
| Powierzchnia | 79 km² | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności |
287 490[1] | ||||
| Nr kierunkowy | +380 46(2) | ||||
| Kod pocztowy | 14000 | ||||
Położenie na mapie obwodu czernihowskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 51°30′N 31°18′E/51,500000 31,300000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Ukraina
| |||||
Czernihów (ukr. Чернігів, ros. Чернигов) – miasto w północnej części Ukrainy, nad Desną. Stolica obwodu czernihowskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ślady archeologiczne[edytuj | edytuj kod]
Archeolodzy odkryli w rejonie Czernihowa datowane na VII wiek cztery gródki rodowe[2] otoczone zabudowaniami. Przypuszcza się, że pierwsza osada o rozszerzonym charakterze została założona w IX w. przez księcia Czerniga, co dało początek współczesnej nazwie[3]. W X wieku zbudowano kopiec nazywany Czarną Mogiłą[4].
Ruś Kijowska i Księstwo Czernihowskie[edytuj | edytuj kod]
Jedno z najstarszych miast Rusi, pierwsza wzmianka historyczna z 907 w staroruskim latopisie Powieść minionych lat. W 992 roku gród stał się siedzibą biskupstwa. Pierwotnie część Księstwa Siewierskiego. W latach 1024–1036 i 1054–1239 stolica Księstwa Czernihowskiego, ustanowiona przez Mścisława I[5] na mocy pokoju zawartego po zwycięstwie nad bratem Jarosławem, wielkim księciem Rusi Kijowskiej.
Zależność od Mongołów i Złotej Ordy[edytuj | edytuj kod]
W 1239 roku gród został zdobyty przez Mongołów podczas podbijania przez nich ziem ruskich, w zależności od których pozostał do 1357 roku.
Wielkie Księstwo Litewskie i Wielkie Księstwo Moskiewskie[edytuj | edytuj kod]
Po zwycięstwie wojsk litewskich Olgierda w bitwie nad Sinymi Wodami, od 1357 roku do 1503 roku Czernihów znajdował się w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W czasie wojny litewsko-moskiewskiej zdobyty został w 1503 roku przez Wielkie Księstwo Moskiewskie.
Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]
Po wojnie polsko-rosyjskiej (1609–1618) i rozejmie w Dywilinie Czernihów został zniszczony przez polskie wojsko i wszedł w skład Korony Królestwa Polskiego. W następstwie rozpoczął się rozwój miasta, które w 1623 otrzymało prawa miejskie magdeburskie i herb, a w 1635 zostało stolicą województwa czernihowskiego I Rzeczypospolitej. Miejsce popisów szlachty województwa czernihowskiego[6]. Uchwałą z roku 1633 Sejm ustanowił gród (starostwo grodowe) i sąd ziemski w Czernihowie, a także godność kasztelana czernihowskiego oraz urzędy ziemskie. W 1634 roku pokój w Polanowie ostatecznie pozostawił Czernihów przy Rzeczypospolitej. Rzeczpospolita utraciła faktyczną kontrolę nad miastem w czasie powstania Chmielnickiego oraz po rozpoczęciu wojny z Moskwą w 1654 roku.
Rosja, Ukraińska Republika Ludowa i ZSRR[edytuj | edytuj kod]
Miasto przyłączono do Rosji w 1667 na podstawie postanowień rozejmu andruszowskiego potwierdzonego w traktacie Grzymułtowskiego w 1686 roku. Do 1764 roku znajdował się na terenie Hetmanatu.
Od 1801 stolica guberni czernihowskiej. W latach 1917–1919 w Ukraińskiej Republice Ludowej i Państwie Ukraińskim. 12 stycznia 1919 r. zostało zajęte przez Armię Czerwoną i włączone do tworzonej Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej[7]. 18 stycznia 1919 r. swoją kwaterę przeniósł do miasta Władimir Antonow-Owsiejenko, dowodzący całością sił radzieckiego Frontu Ukraińskiego. Stąd też pokierował ofensywą kijowską, zakończoną 5 lutego zajęciem stolicy URL[8].
Od 1922 Czernihów należał do ZSRR, w 1932 został stolicą obwodu. W okresie 1941–1943 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką.
Ukraina[edytuj | edytuj kod]
Od 1991 r. należy do Ukrainy. Jest ośrodkiem administracyjnym obwodu czernihowskiego.
11 kwietnia 2017 r. uczniowie znaleźli monety polskie z XVII wieku, jest to jeden z największych skarbów w historii miasta[9].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Cerkiew św. Paraskiewy
- Sobór Przemienienia Pańskiego(ukr.)
- Monaster Zaśnięcia Matki Bożej z soborem pod tym samym wezwaniem(ukr.)
- Monaster Trójcy Świętej i św. Eliasza(ukr.)
- Sobór Świętych Borysa i Gleba
- Cerkiew Zmartwychwstania(ukr.) z XVIII w.
- Pałac arcybiskupi z XVIII w.
- Dom gubernatora, współcześnie Muzeum Historyczne
- Muzeum Tarnowskiego z XIX w.
- Gmach dawnego gimnazjum męskiego
- Gmach ziemstwa z przełomu XIX i XX w.
- Gmach Muzeum Sztuki
- Gmach banku z pocz. XX w., współcześnie publiczna biblioteka naukowa(ukr.)
- Hotel Desna
- Kinoteatr im. Szczorsa z lat 1935–1947
Pałac arcybiskupi
Muzeum Tarnowskiego
Biblioteka uniwersalna
_%D0%B1%D1%96%D0%BB%D1%8F_%D1%84%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%83.jpg)
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
W mieście rozwinął się przemysł spożywczy, maszynowy, elektrotechniczny, chemiczny, włókienniczy, odzieżowy, obuwniczy, drzewny oraz materiałów budowlanych[10]. Ponadto produkuje się tutaj pianina[10].
Transport i komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]
Miasto posiada sieć linii trolejbusowych składającą się z 11 linii. Jej uzupełnieniem jest system miejskich autobusów, na który składa się ponad 30 linii.
W mieście znajduje się stacja kolejowa Czernihów oraz dwa dworce autobusowe. Duża część podmiejskich busów rozpoczyna swój bieg z przystanku "Centralny rynek", który jest głównym węzłem przesiadkowym w mieście.
Miasta partnerskie[11][edytuj | edytuj kod]
Gabrowo, Bułgaria
Homel, Białoruś
Hradec Králové, Czechy
Memmingen, Niemcy
Ogre, Łotwa
Petach Tikwa, Izrael
Prilep, Macedonia Północna
Tarnobrzeg, Polska
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Чисельність населення (за оцінкою) на 1 вересня 2019 року // Головне управління статистики у Чернігівській області
- ↑ Zdeněk Váňa: Świat dawnych Słowian. Antoni Kroh (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, s. 139. ISBN 83-06-01126-0.
- ↑ Chernihiv travel guide: How old is Chernihiv?. [dostęp 2009-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-10)].
- ↑ B. Rybakov, Stołeczne miasto Czernihów i udzielny gród Wszczyż [w:] Śladami dawnych kultur. Dawna Ruś, Warszawa 1957, s. 109.
- ↑ Maciej Salamon (red.), Wielka Historia Świata, t. 4. Kształtowanie średniowiecza, Kraków: Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 514, ISBN 83-85719-85-7.
- ↑ Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772), Kraków 1889, s. 6.
- ↑ A. Adams, Bolsheviks in the Ukraine. The Second Campaign, 1918–1919, Yale University Press, New Haven & London 1963, s. 93.
- ↑ J. D. Smele, The "Russian" Civil Wars 1916–1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0, s. 101.
- ↑ У Чернігові школярі знайшли один із найбільших скарбів в історії міста/W Czernihowie uczniowie odkryli jeden z największych skarbów w historii
- ↑ a b Czernihów, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-10-15].
- ↑ Міста партнери (ukr.). Oficjalna strona Czernihowa. [dostęp 18-08-2017].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Radziecka mapa topograficzna 1:100 000. [dostęp 2004-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-10)].
- Czernihów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 826.
- Czernichów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 734.
- Historia Żydów w Czernihowie na portalu Wirtualny Sztetl
