Czernin (województwo pomorskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czernin
osada
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

sztumski

Gmina

Sztum

Liczba ludności (2022)

1486[2]

Strefa numeracyjna

55

Kod pocztowy

82-400[3]

Tablice rejestracyjne

GSZ

SIMC

0158505

Położenie na mapie gminy Sztum
Mapa konturowa gminy Sztum, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Czernin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Czernin”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Czernin”
Położenie na mapie powiatu sztumskiego
Mapa konturowa powiatu sztumskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Czernin”
Ziemia53°54′18″N 19°03′54″E/53,905000 19,065000[1]

Czernin (niem. Hohendorf) – duża osada w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Sztum.

Wieś szlachecka położona była w II połowie XVI wieku w województwie malborskim[4]. W latach 1945–1975 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego, a w latach 1975–1998 do województwa elbląskiego.

Nazwa miejscowości funkcjonuje od 1295. Pochodzi od urodzajnej czarnej gleby.

Od 1990 Czernin jest siedzibą parafii św. Królowej Jadwigi.

Historia Czernina[edytuj | edytuj kod]

Zespół dóbr Czernina obejmował Ramzy Małe i Ramzy Wielkie. Właścicielami Czernina byli: Ostenrodowie (1440), Brantowie (początek XVI wieku), Szelińscy (1648), Kczewscy (1788), radca wojenny Schlemmer (historie przekazywane z ust do ust mówią, że radca Schlemmer był wolnomularzem), Hańscy i Puttkamerowie (1810). W latach 1768–1772 dobra czernińskie zostały doszczętnie zniszczone przez oddziały rosyjskie.

Około 1840 Czernin przeszedł w ręce rodziny Donimirskich, której zawdzięcza swój rozwój i rozkwit. Majątek Czernin w latach 20. XIX wieku kupił Antoni Donimirski. W 1857 ziemie i dwór w spadku otrzymał Piotr Alkantary Donimirski. Po śmierci Piotra Alkantarego (1887) jego żona Bogumiła z Wolskich przejęła zarząd nad majątkiem, co spowodowało, że w ciągu następnych kilkunastu lat Czernin znacznie podupadł. W 1900 mająca 84 lata Bogumiła powierzyła zarządzanie dworem Witoldowi Donimirskiemu (swojemu wnukowi). Wkrótce zaczęły napływać dochody, które pomogły podjąć nowe przedsięwzięcie; została założona cegielnia.

Dwór Donimirskich w Czerninie
Kościół św. Królowej Jadwigi w Czerninie
Ulica w Czerninie

Dwór Donimirskich w Czerninie[edytuj | edytuj kod]

Zajmowany przez agencję rolną bardzo zaniedbany pałac dziś nie przypomina swej dawnej świetności. Został on zbudowany prawdopodobnie w XVII wieku, być może przez Szelińskich. Przebudowany przez Witolda Donimirskiego. Halina Donimirska-Szyrmerowa dawny wygląd dworu opisuje: „Po uzdrowieniu gospodarstwa ojciec zajął się zaniedbałym dworem w Czerninie. Założono centralne ogrzewanie, przebudowano wnętrze i doprowadzono do łazienki ciepłą wodę...”.

Przed domem rozciągał się owalny trawnik z klombami kwiatów, oddzielony obrośniętym bluszczem murkiem od zajazdu. Murek i dwa słupy po obu stronach ganku zdobiły kamienne kule armatnie. Szczyty posiadłości zdobił herb rodziny (jelenie w skoku, z trzema gwiazdami). Dach pokrywała ciemna dachówka, lśniąca zielonokawobrunatnym szkliwem. Z drugiej strony objazdu, wokół trawnika stał rząd wysokich świerków, które wraz z pasmem krzewów zasłaniały znajdujące się za nimi podwórze. Z ganku wchodziło się przez podwójne drzwi do holu umeblowanego czarnymi meblami gdańskimi z dębowego drewna. Wnętrze zdobiły i nadal upiększają masywne barokowe schody rzeźbione. We dworze było wiele pokoi. Zajmowała je służba, nauczycielki, dzieci oraz gospodarze domu (dużą sypialnię na dole). Poza tym dom był zagospodarowany w salon z wyjściem na werandę, pokój jadalny, salonik oraz gabinet Witolda.

Swój domek w ogrodzie miał ogrodnik, zaś w głębi ogrodu znajdowała się okrągła kaplica, obecnie w ruinie. W krypcie tej kaplicy spoczywali członkowie rodziny.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Sztum i ziemia Sztumska – informator krajoznawczy
  • Był taki świat… – książka autorstwa Haliny Donimirskiej-Szyrmerowej,
  • Z dziejów Sztumu i okolic – publikacje wydane przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Sztumskiej

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 20232
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 181 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku : suplement. Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2021, k. 1.