Czerwonogród (obwód tarnopolski)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Czerwonogród
Урочище Червоне
Ilustracja
Widok ruin pałacu Ponińskich
Herb
Herb
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Rejon

czortkowski

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Czerwonogród”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Czerwonogród”
Ziemia48°49′N 25°36′E/48,816667 25,600000
Multimedia w Wikimedia Commons
Portal Ukraina
Czerwonogród na początku XX w.
Galeria: Czerwonogród na mapach
Na mapie Beauplana z 1650
Na polskiej mapie sztabowej z 1925
Na mapie woj. tarnopolskiego w 1939

Czerwonogród (ukr. Червоногород, Червоногрод lub Червоногруд) dziś Uroczysko Czerwone (ukr. Урочище Червоне, Uroczyszcze Czerwone) koło Nyrkowa – dawna miejscowość na Podolu w zachodniej Ukrainie, obecnie w rejonie czortkowskim[1] obwodu tarnopolskiego. Czerwonogród położony był nad rzeką Dżuryń, wpadającą do Dniestru w pobliżu Zaleszczyk.

Miejscowość zniesiona w 1970 roku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Według jednej z hipotez znajdował się tu historyczny gród Czerwień – stolica należących do Lachów Grodów Czerwieńskich (ziemi czerwieńskiej)[2], które to potem (wedle opisu Nestora) na Polakach zdobył książę ruski wyprawiając się na Lachów, zajął ich grody. Wtedy Czerwonogród stał się jedną z siedzib książąt ruskich Rusi Czerwonej. Hipoteza ta była przed 1945 uznawana przez min. Wojciecha Kętrzyńskiego i Stanisława Zakrzewskiego. Obecnie ta hipoteza jest odrzucana przez większość historyków, którzy wskazują wskazują na Czermno jako faktyczny gród, który dał nazwę Grodom Czerwieńskim.

W późniejszym czasie rządzili tu Tatarzy, hospodarze mołdawscy, a także władcy litewscy. Kiedy w XIV w. Litwini wygnali z tych ziem Mongoło-Tatarów i zbudowali pierwszą drewnianą fortecę, osiadł tu zakon dominikanów, budując pierwszy klasztor misyjny. W 1395 r. król Władysław II Jagiełło podporządkował (przywrócił) te ziemie Polsce.

W Czerwonogrodzie intensywnie rozwijały się rzemiosła i handel. W 1434 r. miasto uzyskało miano królewskiego, a 14 lat później, w 1448 r., otrzymało prawo magdeburskie. W ХVII w. miasto stało się własnością rodu Daniłowiczów herbu Sas, którzy zbudowali tam pierwszą kamienną fortecę. W 1615 r. na koszt rodziny Lisieckich zbudowano tu również kościół.

Do 1772 roku w zamku mieściła się siedziba powiatu w województwie podolskim I Rzeczypospolitej, do 1772 był również Czerwonogród starostwem niegrodowym. Po 1. rozbiorze Polski w 1772 r. utracił znaczenie. W 1778 r. stał się własnością księcia Karola Ponińskiego.

Podczas II wojny światowej Czerwonogród z uwagi na dogodne położenie był siedzibą polskiej samoobrony przed atakami bojówek OUN-UPA. W murowanych budynkach zamku, młyna, kościoła i Domu Ludowego włącznie z mieszkańcami sąsiednich wsi nocowało do 1500 osób. W nocy z 2 na 3 lutego 1945 roku UPA spaliła Czerwonogród i zabiła 49-60 Polaków. Zamordowanych, w tym księdza Jurasza, pochowano w dole po wapnie usytuowanym na placu kościelnym. Pozostali przy życiu ewakuowali się do Tłustego i Zaleszczyk.

 Osobny artykuł: Zbrodnia w Czerwonogrodzie.

W 2003 r. na terenie Czerwonogrodu zamieszkali mnisi Ukraińskiej Autokefalicznej Cerkwi Prawosławnej.

Czerwonogród znany jest też z najwyżej położonego wodospadu na obszarze dawnej Małopolski Wschodniej[3].

Jedna z hipotez historycznych wiąże genezę pochodzenia nazwy Rusi Czerwonej od miejscowości Czerwonogród[a].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

  • zamek - w XIV w. Litwini zbudowali pierwszą drewnianą fortecę. W ХVII w. ród Danyłowiczów zbudował tu pierwszą kamienną fortecę. Do 1772 roku w zamku mieściła się siedziba powiatu w województwie podolskim I Rzeczypospolitej. Na początku ХІХ w. istniejący tu zamek przebudowano na pałac według projektu lwowskiego architekta Juliana Zachariewicza. W ciągu pierwszej połowy XIX w. pałac był udoskonalany przez syna Ponińskiego, Kaliksta. Ostatnią jego właścicielką została na początku ХХ w. księżna Maria Lubomirska. Podczas pierwszej i drugiej wojny światowej zamek poważnie zniszczono. W 2013 roku, ze względu na brak prowadzenia prac konserwatorskich i zabezpieczających, jedna z dwóch wież zamkowych uległa częściowemu zawaleniu.
  • kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[4]
inne

Urodzeni[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nazwa Czerwonogród pochodzić ma od czerwonego piaskowca, który tu licznie występuje

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Про утворення та ліквідацію районів, Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-12] (ukr.).
  2. ↑ Piotr Wiesław Jakubiak: Grody Czerwieńskie. Monumentalne fałszerstwo historii. [dostęp 2014-09-30].
  3. ↑ Ewa Perlińska. Zapomniana Historia. Czerwonogród na Podolu. „Ciekawe Miejsca”. 2, s. 7–10, maj 2007. (pol.). 
  4. ↑ Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Czerwonogrodzie

Literatura[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czerwonogród_(obwód_tarnopolski)&oldid=69878260”