Czołponbaj
.png)
| |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu |
powieść |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania |
1958 |
Czołponbaj – dokumentalna powieść autorstwa Fiodora Samochina, wydany w 1958 roku we Frunze i jednocześnie w Moskwie przez wydawnictwo „Młoda Gwardia”. Jest to przełomowa książka w twórczości pisarza. Opowieść poświęcona jest Bohaterowi Związku Radzieckiego Czołponbaju Tuleberdievu, który opisuje jego życie, począwszy od dzieciństwa - niewiele różni się od życia innych dzieci sowieckiego Kirgistanu. Książka podzielona jest na trzy rozdziały: „Dni szkoły”, „Ciężkie czasy”, „Płonące stepy Pridońskiego” – każdy z nich przygotowuje głównego bohatera do wyczynu.
Aby napisać historię opartą na faktach historycznych, Fiodor Samokhin odwiedził ojczyznę Czołponbaja Tuleberdieva, podróżował na pola bitew, w których brał udział, pracował w archiwach, spotykał się osobiście, poznawał korespondencyjnie z przyjaciółmi i współpracownikami. Historia wielokrotnie wzbudzała zainteresowanie historyków Wielkiej wojny ojczyźnianej i została dobrze przyjęta przez krytyków. W artykułach krytycznych nazwano ją „największym osiągnięciem”[1] autora, a publikacja „Literacki Kirgistan” przypisywała tę historię dziełom „szerzej i wszechstronniej rozwiniętym pod względem treści, stylu i estetyki”[2]. W 2019 roku powieść została zdigitalizowana przez Osz Regional Library im. T. Satyłganowa[3], w 2020 została włączona do sekcji z materiałami Ministerstwa Edukacji i Nauki Kirgistanu dla szkół republiki[4]. Fragmenty przetłumaczone na język kirgiski.
Publikacja[edytuj | edytuj kod]
W lutym 1957 roku, jeszcze przed publikacją opowiadania, gazeta „Ленинчил жаш” opublikowała fragment opowiadania w języku kirgiskim „Баатыр жөнүндө”[5]. W 1958 roku została wydana przez Państwowe Wydawnictwo Kirgiskie i „Młodą Gwardię” i wkrótce stała się szeroko znana w Kirgistanie[6][7]. O wydaniu tej historii informował dziennik „Nowyj mir”[8].
W 1965 roku opowiadanie to zostało umieszczone w indeksie rekomendacyjnym literatury o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej Biblioteki Państwowej ZSRR im. V. I. Lenina (obecnie Rosyjska Biblioteka Państwowa) i Państwowej Publicznej Biblioteki Historycznej Rosji. Następnie, w 1982 r., kirgiskie wydawnictwo „Mektep” opublikowało poprawioną i rozszerzoną wersję tej historii, oznaczoną jako gimnazjum i wiek szkolny. W 1985 roku jej fragment został włączony do zbioru „Ich wyczyn przetrwa wieki” Instytutu Historii Partii przy KC KPZR, oddział Instytutu Marksizmu-Leninizmu[9]. W 2014 roku fragment historii został włączony do zbioru dokumentów i materiałów o Czołponbaja Tuleberdieva pod tytułem „Jego wyczyn jest nieśmiertelny…”, opublikowanym przez Agencję Archiwalną w ramach Państwowej Służby Rejestracyjnej przy rządzie Republiki Kirgiskiej[10].
Edycje[edytuj | edytuj kod]
- Fiodor Samochin: Чолпонбай. Zhazhiev S. M. (redaktor). Frunze: Киргизгосиздат, 1958, s. 191. (ros.).
- Fiodor Samochin: Чолпонбай. Danilova M. (redaktor). Moskwa: Młody Strażnik, 1958, s. 112. (ros.).
- Fiodor Samochin: Чолпонбай. Deeva R. G. (recenzent); Ledenev P. G. (redaktor). Frunze: Мектеп, 1982, s. 125. (ros.).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kazybaev P, Баатырдын эрдиги көркөм чыгрмаларда, „Kyrgyz tuusu” (64 [24645]), Biszkek, 9 września 2022, s. 4, ISSN 1694-6189 (kirg.).
- ↑ Cz. Ajtmatow (red.), Kirgistan literacki, Frunze 1978.
- ↑ Narodowa Biblioteka Elektroniczna Kirgistanu - Чолпонбай. [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Elektroniczna biblioteka otwartych materiałów edukacyjnych Kirgistanu. [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Самохин Ф. Баатыр жөнүндө : Аңгеме (киргиз.) // Ленинчил жаш : гезит. — 1957. — 3 февраля. — Б. 3.
- ↑ Dzholbulakova Ch. A, Powstawanie i rozwój prozy rosyjskiej w Kirgistanie: dyskurs historiograficzny, „Biuletyn Kirgisko-Rosyjskiego Uniwersytetu Słowiańskiego”, 18 (5), 2018, ISSN 1694-500X.
- ↑ Chlypenko G. N. (red.), Kontekst literatury kirgiskiej i rosyjskiej w Kirgistanie, „Kirgisko-Rosyjski Uniwersytet Słowiański”, 2004, ISBN 5-8355-1350-X.
- ↑ „Nowyj mir”, 1958 (ros.).
- ↑ Их подвиг будет жить в веках: Сб. очерков / редколлегия: Карыпкулов А. К., Орозалиев К. К и др. — Фрунзе: Кыргызстан, 1985. — С. 222. — 323 с. — 20 000 экз.
- ↑ Подвиг его бессмертен... / под ред.: Ахмедова О. К; сост.: Доценко Т. Д., Исакунова Д. Э., Романова Е. А. — Бишкек: Улуу тоолор, 2014. — С. 97. — 1000 экз.