Czyż żółtolicy
| Spinus yarrellii[1] | |||
| (Audubon, 1839) | |||
 Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
czyż żółtolicy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Czyż żółtolicy[5][6] (Spinus yarrellii) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Endemit Brazylii. Jest narażony na wyginięcie[4][7].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten jako pierwszy opisał John James Audubon w 1839 roku, nadając mu nazwę Carduelis yarrellii[3][8]. Obecnie umieszczany jest w rodzaju Spinus[1][6][9][8]. Nie wyróżnia się podgatunków[7][8][9].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Niewielki ptak o rozmiarze ciała 10 cm, o jasnożółtym brzuchu, szyi i policzkach, czarnej czapce na głowie i krótkim szaroczarnym, lekko rozwidlonym ogonie. Podobnie jak u większości ptaków z rodzaju Spinus czyż żółtolicy ma czarne skrzydła z wyraźną żółtą opaską na piórach lotnych. Samica różni się od samca mniej intensywnymi kolorami i brakiem czarnej czapki na głowie. Dziób mają szpiczasty, szarostalowy[8][10].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Czyż żółtolicy występuje na kilkudziesięciu stanowiskach w północno-wschodniej Brazylii (w stanach Alagoas, Pernambuco, Piauí i Bahia) oraz w północnej Wenezueli (stan Carabobo)[11][8]. Skrajnie nieliczną populację wenezuelską utworzyły prawdopodobnie osobniki, które uciekły z niewoli, jednak od kilku dekad brak jest potwierdzonych stwierdzeń na terenie tego kraju (stan w roku 2016)[4][8].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Czyż żółtolicy występuje na obrzeżach wilgotnego lasu, w lasach wtórnych, w formacji caatinga, na plantacjach kawy, w granicach upraw, a także na obrzeżach terenów zurbanizowanych, na wysokościach do 500 m n.p.m. Brak danych o rozmnażaniu[12][13].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN czyż żółtolicy od 1994 roku jest klasyfikowany jako gatunek narażony (VU, Vulnerable). Liczebność populacji szacowana jest na 6000–15 000 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji jest spadkowy. Głównym zagrożeniem dla gatunku jest nielegalny odłów w celach handlowych. Gatunek jest prawnie chroniony zarówno w Brazylii, jak i w Wenezueli[4]. Jest wymieniony w II załączniku konwencji CITES[14].
Organizacja BirdLife International wymienia 18 ostoi ptaków IBA, w których ten gatunek występuje, 17 w Brazylii (m.in. Park Narodowy Serra da Capivara, Park Narodowy Catimbau, Rezerwat ekologiczny Maurício Dantas, Rezerwat Pedra Talhada) i 1 w Wenezueli (Park Narodowy Henri Pittier)[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Spinus yarrellii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Yellow-faced Siskin Spinus yarrellii (Audubon, 1839) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-08-06]. (ang.).
- ↑ a b c J.J. Audubon, A synopsis of the birds of North America, 1839, s. 117 (ang.).
- ↑ a b c d Spinus yarrellii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 411, 1999.
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sporophilinae Ridgway, 1901 (1853) - ziarnojadki - Seedeaters (wersja: 2021-07-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-07].
- ↑ a b Clement, P. and C. J. Sharpe: Yellow-faced Siskin Spinus yarrellii, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-08-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 549. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-22]. (ang.).
- ↑ Chardonneret de Yarrell ou Tarin de Yarrell Spinus yarrellii - Yellow-faced Siskin. 1996-2021 Oiseaux.net. [dostęp 2021-08-05]. (ang.).
- ↑ Data table and detailed info: Yellow-faced Siskin Spinus yarrellii. BirdLife International. [dostęp 2021-08-05]. (ang.).
- ↑ a b Species factsheet: Yellow-faced Siskin Spinus yarrellii. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-08-05]. (ang.).
- ↑ Yellow-faced Siskin Spinus yarrellii. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-08-06]. (ang.).
- ↑ Carduelis yarrellii, [w:] Species+ [online], UNEP-WCMC, CITES Secretariat [dostęp 2021-08-07].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).