Czystek szary
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czystek szary |
| Nazwa systematyczna | |
| Cistus × incanus L. Sp. Pl. 524 1753[3] | |
Czystek szary, czystek siwy (Cistus × incanus L.) – gatunek mieszańcowy czystka, należący do rodziny czystkowatych (posłonkowatych) (Cistaceae). Jest mieszańcem dwóch gatunków: Cistus albidus L. i Cistus crispus L. Nie należy mylić z Cistus incanus auct., który jest synonimem czystka kreteńskiego Cistus creticus L.[4].
Czystek szary występuje w krajach Europy Południowej[5] i Azji Mniejszej[6].
Morfologia i biologia[edytuj | edytuj kod]
Gęsty krzew o wysokości do 1,5 m i podobnej szerokości. Liście o długości do 5 cm, jajowate, pomarszczone[5]. Na obydwu stronach posiadają gruczoły wytwarzające żywicę. Pędy wyprostowane. Kwiaty różowe o średnicy 3-7 cm, mające od 3-8 pomiętych płatków korony. Kwitnie od marca do czerwca. Podczas kwitnienia kwiaty podobne są do kwiatów dzikiej róży[6].
Rośnie na glebach wapiennych, w miejscach skalistych[6].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Otrzymuje się z niego ladanum. W Księdze Rodzaju cytowane jest hebrajskie słowo lōţ, tłumaczone później na ladanum, a w Biblii Tysiąclecia jako żywica. Słowo lōţ pojawia się w dwóch miejscach: „Kiedy potem zasiedli do posiłku, ujrzeli z dala idących z Gileadu kupców izmaelskich, których wielbłądy niosły wonne korzenie, żywicę i olejki pachnące, szli oni do Egiptu” (Rdz 37,25) oraz: „Zabierzcie jednak w wasze wory to, co w naszym kraju jest najcenniejszego i zanieście owemu człowiekowi w darze: nieco wonnej żywicy, nieco miodu, wonnych korzeni, olejków, owoców, pistacji i migdałów” (Rdz 43,11). Zdaniem większości badaczy roślin biblijnych wymienione w Biblii ladanum pochodzi od czystka szarego lub czystka kreteńskiego (Cistus cretica), obydwa te gatunki występują bowiem w Palestynie[6].
- W krajach o ciepłym klimacie (strefy mrozoodporności 8-10) jest uprawiany jako roślina ozdobna[5].
- W tradycyjnej medycynie ludowej krajów w basenie Morza Śródziemnego używano go do leczenia zakażeń i stanów zapalnych układu moczowego, nieżytów przewodu pokarmowego, schorzeń wątroby, skóry, układu oddechowego i stanów zapalnych stawów[7]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-11] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
- ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ a b c d Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
- ↑ Dr H. Różański. Rozmyślania nad czystkiem. [dostęp 2014-11-25].