Czystek szary

Czystek szary
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	czystkowate
Rodzaj	czystek
Gatunek	czystek szary
	Nazwa systematyczna
	Cistus × incanus L.; Sp. Pl. 524 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czystek szary, czystek siwy (Cistus × incanus L.) – gatunek mieszańcowy czystka, należący do rodziny czystkowatych (posłonkowatych) (Cistaceae). Jest mieszańcem dwóch gatunków: Cistus albidus L. i Cistus crispus L. Nie należy mylić z Cistus incanus auct., który jest synonimem czystka kreteńskiego Cistus creticus L.^[4].

Czystek szary występuje w krajach Europy Południowej^[5] i Azji Mniejszej^[6].

Morfologia i biologia

Gęsty krzew o wysokości do 1,5 m i podobnej szerokości. Liście o długości do 5 cm, jajowate, pomarszczone^[5]. Na obydwu stronach posiadają gruczoły wytwarzające żywicę. Pędy wyprostowane. Kwiaty różowe o średnicy 3–7 cm, mające od 3–8 pomiętych płatków korony. Kwitnie od marca do czerwca. Podczas kwitnienia kwiaty podobne są do kwiatów dzikiej róży^[6].

Rośnie na glebach wapiennych, w miejscach skalistych^[6].

Zastosowanie

Otrzymuje się z niego ladanum. W Księdze Rodzaju cytowane jest hebrajskie słowo lōţ, tłumaczone później na ladanum, a w Biblii Tysiąclecia jako żywica. Słowo lōţ pojawia się w dwóch miejscach: „Kiedy potem zasiedli do posiłku, ujrzeli z dala idących z Gileadu kupców izmaelskich, których wielbłądy niosły wonne korzenie, żywicę i olejki pachnące, szli oni do Egiptu” (Rdz 37,25) oraz: „Zabierzcie jednak w wasze wory to, co w naszym kraju jest najcenniejszego i zanieście owemu człowiekowi w darze: nieco wonnej żywicy, nieco miodu, wonnych korzeni, olejków, owoców, pistacji i migdałów” (Rdz 43,11). Zdaniem większości badaczy roślin biblijnych wymienione w Biblii ladanum pochodzi od czystka szarego lub czystka kreteńskiego (Cistus cretica), obydwa te gatunki występują bowiem w Palestynie^[6].

W krajach o ciepłym klimacie (strefy mrozoodporności 8-10) jest uprawiany jako roślina ozdobna^[5].
W tradycyjnej medycynie ludowej krajów w basenie Morza Śródziemnego używano go do leczenia zakażeń i stanów zapalnych układu moczowego, nieżytów przewodu pokarmowego, schorzeń wątroby, skóry, układu oddechowego i stanów zapalnych stawów^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-11] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ Dr H. Różański. Rozmyślania nad czystkiem. [dostęp 2014-11-25].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-11] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-11-20].

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].

[E-5] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[rb-6] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[7] Dr H. Różański. Rozmyślania nad czystkiem. [dostęp 2014-11-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]