Dąbie (województwo lubuskie)
52°00′37″N 15°09′09″E/52,010278 15,152500| wieś | |
 Urząd Gminy Dąbie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
460[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
66-615[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FKR |
| SIMC |
0909006 |
Położenie na mapie gminy Dąbie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego  | |
| 52°00′37″N 15°09′09″E/52,010278 15,152500[1]
| |
| Strona internetowa | |
Dąbie (niem. Gersdorf[4]) – wieś w Polsce w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Dąbie, przy szosie Zielona Góra – Krosno Odrzańskie i Dąbie – Nowogród Bobrzański. Siedziba Urzędu Gminy Dąbie.
Wiele nazw miejsc i terytoriów, gdzie rosły lub jeszcze rosną dęby, określano jako Dąbie (model nazewniczy na -ьje, por. Brzezie, Brzeście). Funkcjonował zresztą staropolski wyraz dąbie = 'teren z dębami'. Nazwa wsi była notowana w 1499–1500 r. jako Dawbe; można by ją rekonstruować także jako Dęby, ew. Dębe[5].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Dąbie jest położone na Wysoczyźnie Czerwieńskiej. Niecałe 2 km na południe i południowy wschód od zabudowań wsi znajdują się dwa jeziora: Dąbie (inaczej Jezioro Wielkie, o powierzchni lustra wody 31 ha i długości linii brzegowej 3020 m) i Pławie (Młynki). Jeziora otaczają lasy sosnowe. Miejscowość leży w widłach rzek Odry i Bobru.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1376 r. Duży wpływ na Dąbie miał znany ród von Knobelsdorff. W latach 1447 i 1449/1500 odnotowano mieszkających tu przedstawicieli wspomnianego rodu. Jan von Knobelsdorff w 1530 roku był właścicielem połowy wsi, a czterej synowie Kaspra von Knobelsdorffa cztery lata później władali Dąbiem jako dobrem po nim odziedziczonym[4].
W 1478 między Dąbiem a wsią Pław miała miejsce bitwa w czasie głogowskiej wojny sukcesyjnej. Teren Dąbia związany jest z ziemią krośnieńską. Po okresie rozbicia dzielnicowego teren znalazł się pod panowaniem dynastii Hohhenzollernów.
Wieś z dwiema siedzibami szlacheckimi została w 1632 roku zniszczona przez pożar[6][4]. Kościół z wieżą został odbudowany przez rodzinę Knobelsdorffów, a do 1662 roku zostały przez nią utrzymane zrujnowane majątki. W dobrach senioratu od około 1700 roku do połowy XIX w. mieszkała tu rodzina von Schönaich. Jako właścicielkę dóbr w Dąbiu odnotowano w 1879 roku wdowę Jeschke. Znajdowała się w tym czasie we wsi fabryka krochmalu[4].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[7]:
- kościół filialny pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusa, z połowy XIII wieku, gotycki, na co wskazuje kształt budowli oraz zachowane pierwotne okno szczelinowe[8], murowany z rudy darniowej i kamienia polnego. Kościół został przejęty przez protestantów w XVI wieku, a w jego wnętrzu dokonano nieznanych przeróbek. Zdewastowany w czasie wojny trzydziestoletniej[8]. Podczas przebudowy w 1674 obniżono dach o około 3 m[9][8]. W drugiej połowie XIX wieku dokonano gruntownych zmian w elewacji[10][8]. Dach wieży został uzupełniony o lukarny. Po przejęciu kościoła przez katolików po 1945 roku usunięto balkony, ołtarz i ambonę, a w latach 70 z wieży zdjęto chorągiewkę z datą 1710[8]. Od zachodu kwadratowa wieża z dzwonnicą, a od wschodu zakrystia. Należy do parafii Pław. Kościół stoi na dawnym cmentarzu grzebalnym, który był otoczony kamiennym murem. Cmentarz zlikwidowano przed 1945 rokiem, a mur zastąpiono siatką. Obecnie plac przykościelny otoczony jest płotem betonowym przy którym pozostawiono opaskę kamienną złożoną z fragmentów dawnych nagrobków[8].
Kultura[edytuj | edytuj kod]
W Dąbiu znajduje się Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Henryka Sienkiewicza. W tym samym budynku znajduje się również Gminna Biblioteka Publiczna[11].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21640
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 210 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 219.
- ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw., 1984, s. 68. ISBN 83-04-01090-9.
- ↑ Zniszczona została wieża kościoła i całkowicie 20 domów
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 11. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-22)].
- ↑ a b c d e f Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 220.
- ↑ W tym samym czasie lub później nad zakrystią wzniesiono drugą kondygnację
- ↑ Wczesnogotyckie okna zastąpiono większymi neogotyckimi.
- ↑ Trochę historii.... Zespół Szkolno-Przedszkolny w Dąbiu. [dostęp 2023-04-18].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2011, s. 219–220. ISBN 978-83-919914-8-0.
