Dżazirat Fajlaka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dżazirat Fajlaka
جزيرة فيلكا
Ilustracja
Plaża na wyspie
Kontynent

Azja

Państwo

 Kuwejt

Akwen

Zatoka Perska

Powierzchnia

43 km²

Populacja (2011)
• liczba ludności
• gęstość


147
3,41 os./km²

Położenie na mapie Kuwejtu
Mapa konturowa Kuwejtu, po prawej znajduje się punkt z opisem „Dżazirat Fajlaka”
Ziemia29°26′20″N 48°20′00″E/29,438889 48,333333
Mapa wyspy
Położenie wyspy
Multimedia w Wikimedia Commons

Dżazirat Fajlaka, Fajlaka, Faylakah (ang. Failaka Island[1], arab. جزيرة فيلكا lub فيلكا czyt. Fēlaka, w dialekcie kuwejckim języka arabskiego wyspę nazywa się فيلچا fe:lɪt͡ʃə) – wyspa położona na Zatoce Perskiej, należąca do Kuwejtu, a konkretniej do Prowincji Stołecznej, znajdująca się około 15 km na wschód od zatoki Dżun al-Kuwajt. Wyspa ma 12 km długości i 6 km szerokości oraz powierzchnię w zależności od źródeł 43 km² lub 39 km²[1]. Jedyną miejscowością na wyspie jest Az-Zaur. Wyspę zamieszkuje 147 osób (2011)[2]. Na wyspie przy pomocy nawadniania uprawia się warzywa, zwłaszcza melony, a także łowi ryby[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Dilmun i Mezopotamczycy[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze ślady osadnictwa na Fajlace sięgają epoki brązu. Wyspa zamieszkana była przez lud tzw. cywilizacji Dilmun[3][4][5] (z Fajlaką identyfikuje się wyspę znaną wtedy jako Agarum, Agaru lub Akarum[6]), zaś ok. 2000 lat p.n.e[7] zasiedlili ją kolonizatorzy z Mezopotamii - Sumerowie z Ur prowadzili tu działalność kupiecką[8][9]. Po upadku cywilizacji Dilmun wyspę zasiedlili Kasyci i kontrolowała ją kasycka dynastia[10], a w czasach panowania Nabuchodonozora II wyspę posiadała Babilonia. Sam Nabuchodonozor II posiadał na wyspie pałac i świątynię[11][12].

Grecy i Achemenidzi[edytuj | edytuj kod]

Później wyspę zamieszkali starożytni Grecy, prawdopodobnie pierwszym Grekiem który ją odwiedził był Nearchos[13]. Według Strabona i Flawiusza Arriana Aleksander Wielki nadał wyspie nazwę Failaka Ikaros bo przypominała mu ona wyspę o podobnym kształcie w archipelagu Wysp Egejskich. Ikaros było również nazwą miasta na Fajlace[14][15][16][17][18]. W czasach hellenistycznych grecka mitologia mieszała się z lokalnymi wierzeniami tworząc synkretyczną religię[19]. Na wyspie znajdowała się świątynia Artemidy[20][21][22]. Przez pewien okres czasu wyspa znajdowała się pod wpływem Imperium Achemenidów[23][24].

Nestorianie[edytuj | edytuj kod]

We wczesnym średniowieczu (V-IX w.) wyspa zasiedlona została przez chrześcijańskich kolonizatorów (nestorian)[25][26] migrujących z obszaru Syrii. Wyspa stanowiła ogniwo na szlaku handlowym łączącym Daleki Wschód z Bizancjum. Nestorianie wybudowali wiele farm, wiosek i 2 duże kościoły[27], w rejonie Al-Qusur wybudowali rozległą osadę typu miejskiego z bazyliką, kościołem i klasztorem[28][29][30]. Ostatecznie małe farmy i wioski zostały opuszczone[31].

Współczesność[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na liczne stanowiska archeologiczne[32] Fajlaka od lat 60. XX w. jest terenem działalności szeregu misji archeologicznych, m.in. duńskiej, gruzińskiej, francuskiej, włoskiej i słowackiej. W 2013 roku badania rozpoczęła Kuwejcko–Polska Misja Archeologiczna (ang. Kuwaiti–Polish Archaeological Mission, w skrócie KPAM). W ramach ekspedycji zaczętoo prowadzić wykopaliska archeologiczne na stanowisku Charajb el-Deszt, a także badania podwodne i prospekcja terenowa wzdłuż wybrzeża wyspy.

Podczas I wojny w Zatoce Perskiej wyspa była okupowana przez wojska irackie, które założyły na wyspie bazę wojskową, podczas gdy ludność cywilna została z niej wysiedlona. 3 sierpnia 1990 roku na wyspie stoczyła się bitwa między żołnierzami kuwejckimi a irackimi, wygrana przez tych drugich[33][34]. W 1991 wojska irackie za pomocą bombardowań i wojny psychologicznej zmuszono do poddania się[35].

Po wojnie Fajlaka została oczyszczona z min, ale do pewnego stopnia nadal jest wykorzystywana przez wojsko. Mimo to po założeniu na niej kurortu zaczęła stawać się popularnym miejscem do wypoczynku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Fajlaka, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2024-01-14].
  2. ↑ Geoportal for Kuwait Census 2011 [online], Central Statistical Bureau of Kuwait [dostęp 2019-11-26] (ang.).
  3. ↑ Dilmun, w: Black J., Green A., Słownik..., s. 60-61.
  4. ↑ Dilmun, w: Bryce T., The Routledge Handbook..., s. 196-198.
  5. ↑ Bahrain, w: Bienkowski P, Millard A. (ed.), Dictionary..., s. 45.
  6. ↑ UNESCO World Heritage Centre, Sa'ad and Sae'ed Area in Failaka Island [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2024-01-14] (ang.).
  7. ↑ Daniel C. Snell, D.T. Potts, Mesopotamian Civilization: The Material Foundations, „The American Historical Review”, 103 (2), 1998, s. 489, DOI: 10.2307/2649788, ISSN 0002-8762, JSTOR: 2649788 [dostęp 2024-01-14].
  8. ↑ https://en.unesco.org/silkroad/silk-road-themes/underwater-heritage/failaka-island
  9. ↑ Traders from Ur? - Archaeology Magazine [online], www.archaeology.org [dostęp 2024-01-14].
  10. ↑ D.T. Potts, Potts 2009 - The archaeology and early history of the Persian Gulf [online] [dostęp 2024-01-14].
  11. ↑ Pierre Briant, From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire, Eisenbrauns, 1 stycznia 2002, ISBN 978-1-57506-120-7 [dostęp 2024-01-14] (ang.).
  12. ↑ Trevor Bryce, The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia: The Near East from the Early Bronze Age to the Fall of the Persian Empire, Routledge, 10 września 2009, ISBN 978-1-134-15908-6 [dostęp 2024-01-14] (ang.).
  13. ↑ https://www.ancientportsantiques.com/wp-content/uploads/Documents/PLACES/IndOc-Gulf/IkarosFailaka-Parpas2014.pdf
  14. ↑ J. Hansamans, Charax and the Karkhen, Iranica Antiquitua 7 (1967) page 21-58
  15. ↑ Ralph Shaw, Kuwait, Macmillan, 1976, ISBN 978-0-333-21247-9 [dostęp 2024-01-14] (ang.).
  16. ↑ Middle East Annual Review, Middle East Review., 1980, ISBN 978-0-904439-10-6 [dostęp 2024-01-14] (ang.).
  17. ↑ The Gulf Handbook, Trade & Travel Publications., 1979, ISBN 978-0-900751-12-7 [dostęp 2024-01-14] (ang.).
  18. ↑ Mūsá Ḵh̲ān Jalālzaʼī, Khalij aur bainulaqvami siyasat [online], 1991 [dostęp 2024-01-14] (urdu).
  19. ↑ http://science.org.ge/newsite/bnas/t11-n4/27_Makharadze.pdf
  20. ↑ Arrian, Anabasis, book 7, chapter 20 [online], www.perseus.tufts.edu [dostęp 2024-01-14].
  21. ↑ ToposText [online], topostext.org [dostęp 2024-01-14].
  22. ↑ ToposText [online], topostext.org [dostęp 2024-01-14].
  23. ↑ https://www.ancientportsantiques.com/wp-content/uploads/Documents/PLACES/IndOc-Gulf/IkarosFailaka-Parpas2014.pdf
  24. ↑ Pierre Briant, From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire, Eisenbrauns, 1 stycznia 2002, ISBN 978-1-57506-120-7 [dostęp 2024-01-14] (ang.).
  25. ↑ Hidden Christian Community - Archaeology Magazine [online], www.archaeology.org [dostęp 2024-01-14].
  26. ↑ Shahnaz Razieh Nadjmabadi, The Arab Presence on the Iranian Coast of the Persian Gulf, New York: Palgrave Macmillan US, 2009, s. 129–145, DOI: 10.1057/9780230618459_7, ISBN 978-0-230-61282-2 [dostęp 2024-01-14].
  27. ↑ Hidden Christian Community - Archaeology Magazine [online], www.archaeology.org [dostęp 2024-01-14].
  28. ↑ Derek Kennet, The decline of eastern Arabia in the Sasanian period, „Arabian Archaeology and Epigraphy”, 18 (1), 2007, s. 86–122, DOI: 10.1111/j.1600-0471.2007.00274.x, ISSN 1600-0471 [dostęp 2020-01-08] (ang.).
  29. ↑ R.A. Carter, Christianity in the Gulf during the first centuries of Islam, „Arabian Archaeology and Epigraphy”, 19 (1), 2008, s. 71–108, DOI: 10.1111/j.1600-0471.2008.00293.x, ISSN 1600-0471 [dostęp 2020-01-08] (ang.).
  30. ↑ Matej Ruttkay, Karol Pieta, Zbigniew Robak, Preliminary results of the Al-Qusur research in the years 2016 and 2017, „Archaeology of Failaka and Kuwaiti coast – current research, eds. M. Ruttkay - B. Kovár - K. Pieta” [dostęp 2020-01-08] (ang.).
  31. ↑ Hidden Christian Community - Archaeology Magazine [online], www.archaeology.org [dostęp 2024-01-14].
  32. ↑ Matej Ruttkay, Branislav Kovár, Karol Pieta, Archaeology of Failaka and Kuwaiti coast – current research [online], 2019 [dostęp 2020-01-08] (ang.).
  33. ↑ War scars on Failaka island visible after 20 years [online], web.archive.org, 8 listopada 2012 [dostęp 2024-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-08].
  34. ↑ US psy-ops play it loud [online], 17 marca 2003 [dostęp 2024-01-14] (ang.).
  35. ↑ US psy-ops play it loud [online], 17 marca 2003 [dostęp 2024-01-14] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dżazirat_Fajlaka&oldid=72514134”