Damnica
54°30′06″N 17°16′07″E/54,501667 17,268611| wieś | |
.jpg) Pałac w Damnicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
1240 |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
76-231[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GSL |
| SIMC |
0743296 |
Położenie na mapie gminy Damnica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
| 54°30′06″N 17°16′07″E/54,501667 17,268611[1]
| |
Damnica (kaszb. Damnica lub też Dãbnica[3][4], niem. Hebrondamnitz) – wieś o charakterze małomiasteczkowym w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Damnica. Miejscowość jest siedzibą gminy Damnica i sołectwa Damnica.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jest ważnym ośrodkiem gospodarczym i edukacyjno - administracyjnym. Siedzibę ma tutaj Urząd Gminy Damnica, Nadleśnictwo Damnica, Zespół Szkół w Damnicy (obejmujący przedszkole, szkołę podstawową i gimnazjum), Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, Składnica Drewna Lasów Państwowych, Komisariat Policji, Urząd Pocztowy i wiele innych jednostek użyteczności publicznej oraz zakładów wytwórczych.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Damnica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa, odnotowana w źródłach po raz pierwszy w formie Damnitze w 1409, ma genezę słowiańską i charakter topograficzny. Wywodzi się od pomorskiego kontynuantu psł. nazwy pospolitej *dǫbьnica „dębina, las dębowy”[5]. Friedrich Lorentz odnotował formę nazwy w lokalnych gwarach słowińskich: Dą̃mńică wraz z nazwami mieszkańców: Dą̃mńičȯu̯n, Dą̃mńičȯu̯nkă „damniczanin, damniczanka”[6]. Niemiecka nazwa ma charakter hybrydowy pamiątkowo-topograficzny i składa się z dwóch członów: nazwy osobowej Hebron (zniekształcone Hepburn, upamiętnienie Daniela Hepburna, pułkownika armii brandenbursko-pruskiej, któremu nadano damnicki majątek po wojnie trzydziestoletniej[7]) i słowiańskiej nazwy topograficznej Damnitz[5]. Wyróżnik Hebron- pozwalał na odróżnenie tej miejscowości od położonej na południu Rathsdamnitz (dziś Dębnica Kaszubska), która stanowiła własność słupskiego magistratu[8]. Polska nazwa Damnica w miejscu oczekiwanej formy *Dębnica oddaje wymowę słowińską[5].
Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Damnica[9].
Transport[edytuj | edytuj kod]
Do wsi można dostać się drogami z takich miejscowości jak: Mianowice, Żelkowo, Główczyce oraz paroma drogami leśnymi czy polnymi. Wieś leży 6 kilometrów od drogi krajowej nr 6, 13 kilometrów od drogi wojewódzkiej nr 213, a także około 2 kilometry od przyszłego węzła Budy na drodze ekspresowej S6[10].
Miejscowość jest bardzo dobrze skomunikowana ze Słupskiem oraz z Główczycami linią 205 PKS Słupsk[11] oraz linią 105 obsługiwaną przez prywatnego przewoźnika Nord Express[12]
We wsi znajduje się stacja kolejowa Damnica na której zatrzymują się pociągi Polregio,którymi można dostać się do Słupska ,Trójmiasta, Elbląga, Tczewa, Malborka a w dni robocze oraz niedzielę do Bydgoszczy[13]. Aby skorzystać z pociągów PKP Intercity należy udać się do Słupska, Lęborka, a w sezonie letnim również do Wrześcia[14].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Pałac, który pochodzi z 1871. Został zbudowany na zlecenie Richarda von Blankensee według projektu Gustava Koehlsbaha. Przyszły właściciel, baron Karl von Gamp-Massaunen w 1890 poślubił Klarę – córkę Friedricha Bayera – założyciela koncernu chemiczno-farmaceutycznego. Dawało mu to tak wysokie udziały w przedsiębiorstwie, że od 1910 roku został właścicielem całego pałacu i jego otoczenia. Majątkiem władał do swojej śmierci w 1918 roku; potem jego żona (do śmierci w 1938), a następnie ich najstarsza córka Ilse wraz z mężem Karlem Armsterem (śpiewak operowy i malarz). Część parterowa pałacu ma charakter reprezentacyjny; piętra są częścią mieszkalną. Nad wejściem umieszczone jest witrażowe nadświetle, ściany wykładane są drewnianą boazerią otaczającą kasetony. Nad holem znajduje się żyrandol w kształcie żaglowca. Na parterze najpyszniej przedstawia się sala balowa zwana lustrzaną. Na ścianach znajdują się kasetony z ozdobną tkaniną otoczone drewnianą boazerią. Między nimi znajdują się wąskie lustra kryształowe i kinkiety w kształcie kwiatów. Plafon przedstawia alegorię pór roku (1902, malarz: Max Gärtner). Sala sąsiaduje z palmiarnią (obecnie biblioteka). Prowadzą do niej półkoliście przesklepione drzwi ujęte w kolumny ze złoconymi jońskimi kapitelami podtrzymującymi ozdobną arkadę. Tu ściany wykładane są czerwonym marmurem. Znajduje się tu 12-metrowa palma konopna, która została przywieziona w 1919 roku z Palestyny. Na tym samym poziomie znajdują się też: sala myśliwska (jej ściany zdobią malowidła wykonane przez Maxa Gärtnera w 1901 roku) i dwa neorenesansowe piece kaflowe[15]. Od 1955 w pałacu funkcjonuje Ośrodek Szkolno-Wychowawczy. Majątek był często odwiedzany w latach dwudziestych i trzydziestych wieku XX przez niemieckiego malarza ekspresjonistę i grafika – Maxa Pechsteina (1881–1955).
- Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej, będący częścią założenia pałacowo-parkowego, w stylu neogotyckim.
Na cmentarzu komunalnym w Damnicy został pochowany Leon Magnuszewski, kawaler Virtuti Militari.
-
-
Pałac, elewacja parkowa -
Pomnik
.jpg)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21363
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 206 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Friedrich Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, Instytut Zachodnio-Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim, 1923, s. 133 (pol.).
- ↑ artykuly-Kaszëbsczé miestné miona - kaszubskie nazwy miejscowości : Nasze Kaszuby [online], naszekaszuby.pl [dostęp 2023-12-17].
- ↑ a b c Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 32.
- ↑ Friedrich Lorentz, Slovinzisches Wörterbuch: zweiter Teil: P-Z : Orts- und Personennamen. Nachträge, Unsichere Wörter, Sankt Petersburg: Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, 1912, s. 1470.
- ↑ Karl-Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern: Zeugnisse seiner deutschen Vergangenheit, Lübeck: Heimatkreise Stadt Stolp, 1989, s. 563.
- ↑ Karl-Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern: Zeugnisse seiner deutschen Vergangenheit, Lübeck: Heimatkreise Stadt Stolp, 1989, s. 800.
- ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 202, ISBN 978-83-62137-50-3.
- ↑ Strona główna - Serwis Mapowy GDDKiA [online], drogi.gddkia.gov.pl [dostęp 2023-11-25].
- ↑ [Strona główna] [online] [dostęp 2023-11-25].
- ↑ Nord Express - tanio, szybko, na czas! [online], nordexpress.pl [dostęp 2023-11-25].
- ↑ Bilety na pociąg | Polregio.pl [online], polregio.pl [dostęp 2023-11-25] (pol.).
- ↑ P.K.P. Intercity, Kup bilet [online], www.intercity.pl [dostęp 2023-11-25] (pol.).
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 265, ISBN 978-83-7495-133-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Damnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 898.
