Decjusz (cesarz rzymski)
| ||||
| ||||
.jpg)
| ||||
| Cesarz rzymski | ||||
| Okres | od 249 do 1 lipca 251 | |||
| Dane biograficzne | ||||
| Data i miejsce urodzenia | 201 Sirmium | |||
| Data i miejsce śmierci | 1 lipca 251 Abrittus | |||
| Moneta | ||||
| ||||
Decjusz Trajan, Gaius Messius Quintus Decius (ur. 201[1][2], zm. 251) – cesarz rzymski od 249 do 251 roku. Mąż Herenii Etruscylli, ojciec Herenniusza Decjusza i Hostyliana.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Budalii, niedaleko Sirmium w Pannonii. Karierę rozwijał sprawując namiestnictwo Mezji Dolnej i Hiszpanii Tarrakońskiej, zasiadał w senacie[3].
Przejęcie władzy[edytuj | edytuj kod]
W 248 został wysłany przez cesarza Filipa Araba nad Dunaj, gdzie miał ustabilizować sytuację po buncie Pakacjana i uwolnić tamtejsze prowincje od pustoszących je Karpów i Gotów[4]. Być może powierzono mu wtedy zwierzchnictwo nad całym obszarem mezyjsko-panońskim[4]. Sukcesy, jakie odniósł w walkach z barbarzyńcami spowodowały, że żołnierze obwołali go (rzekomo wbrew jego woli) cesarzem w maju lub czerwcu 249 roku[5]. Decjusz wyruszył na Italię i w sierpniu lub wrześniu 249 pokonał armię Filipa w bitwie pod Weroną[6]. Filip zginął, a jego syn i nominalny współrządca, Filip II, na wieść o upadku ojca został zamordowany w Rzymie[6]. Senat uznał nadaną Decjuszowi godność cesarską.
Decjusz oprócz zwyczajowych tytułów cezara i augusta przybrał również jako przydomek imię Trajana – na cześć władcy z okresu świetności imperium (także zwycięzcy znad Dunaju)[6]. Oficjalnie współrządził wraz ze swymi synami, którzy w 250 otrzymali tytuły cezarów, a w maju 251 podniesiono ich do godności augustów[7].
Kampanie przeciw barbarzyńcom[edytuj | edytuj kod]
Późną wiosną 250 roku, wykorzystując niedawny konflikt wewnętrzny w cesarstwie, plemiona Karpów zaatakowały Dację i pogranicze Mezji Dolnej i Górnej, natomiast Goci pod wodzą Kniwy wkroczyli do Mezji Dolnej[6]. Kniwa został odparty spod Novae przez Treboniana Galla, przyszłego cesarza, i ruszył na południe, gdzie najpierw oblegał miasto Nikopolis, a następnie, posuwając się jeszcze dalej na południe, dołączył do innego zgrupowania Gotów oblegających trackie Filipopolis (obecnie Płowdiw w Bułgarii)[6]. Decjusz, który powrócił z armią nad Dunaj i wyparł Karpów, podążał za Gotami, lecz zaatakowany został przez oddziały Kniwy pod Beroeą[8]. Rzymianie ponieśli klęskę i Decjusz tymczasowo wycofał się do Oescus, pozostawiając Gotom swobodę działania[8]. Wkrótce potem Filipopolis poddało się oblegającym je barbarzyńcom[8].
Działania wojenne przeciwko Gotom Kniwy wznowiono w 251, kiedy armia rzymska na czele z Decjuszem i jego synem Herenniuszem wyruszyła na barbarzyńców powracających nad Dunaj, gdzie cesarz nakazał wzmocnienie pozycji obronnych[8]. Rzymianie pokonali kilka mniejszych oddziałów gockich, by potem dogonić główne siły pod Abrittus[8]. Doszło do bitwy na niedogodnym dla Rzymian terenie, w której zwyciężyli Goci, a cesarz z synem zginęli na polu walki[8]. Decjusz był pierwszym władcą w historii imperium, który z całą pewnością zginął w walce z najeźdźcami[9].
Na nowego cesarza legiony wybrały Treboniana Galla, mimo że w Rzymie przebywał młodszy syn Decjusza – Hostylian, noszący tytuł augusta[10].
Polityka wewnętrzna[edytuj | edytuj kod]
Klęska z roku 250 zapoczątkowała trudności wewnętrzne. Na początku 251 w Rzymie wybuchła rewolta Licinianusa, a nad Renem zbuntowała się armia[8]. Obie sytuacje zostały wprawdzie opanowane przez dowódców Decjusza, osłabiły jednak pozycję cesarza[8]. Prawdopodobnie reakcją na te wydarzenia była emisja serii monet, które miały przedstawić Decjusza jako depozytariusza dawnych cnót rzymskich[8].
Cesarz prowadził politykę niechętną wobec chrześcijan, a pod koniec roku 249 wydał edykt nakazujący wszystkim obywatelom imperium złożenie ofiar tradycyjnym bogom rzymskim[11]. Nie był on wymierzony umyślnie przeciw chrześcijanom (którzy nawet nie zostali w jego tekście wspomniani), lecz jego postanowienia uderzały głównie w nich, gdyż w cesarstwie tylko oni i żydzi uznawali bezwzględny monoteizm. W miastach powołano specjalne komisje, wobec których obywatele zmuszeni byli składać wymagane ofiary wraz z oficjalną deklaracją przywiązania do państwowej (rzymskiej) religii[12]. Działania te osłabły w 251, kiedy Decjusz ponownie wyruszył przeciw barbarzyńcom nad Dunaj[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lesley Adkins, Roy A. Adkins, Handbook to Life in Ancient Rome, s. 28.
- ↑ Roman Emperors - DIR Trajan Decius, www.roman-emperors.org [dostęp 2016-07-10].
- ↑ Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich, Wydawnictwo ISKRY, 2001, ss. 396, ISBN 83-207-1489-3
- ↑ a b Drinkwater 2005 ↓, s. 37.
- ↑ Drinkwater 2005 ↓, s. 37,38.
- ↑ a b c d e Drinkwater 2005 ↓, s. 38.
- ↑ Chronology. W: The Cambridge Ancient History: The Crisis of Empire, A.D. 193-337. Alan K. Bowman (red.), Peter Garnsey (red.), Averil Cameron (red.). T. XII. Cambridge University Press, 2005, s. 776. ISBN 978-0-521-30199-2. (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i j Drinkwater 2005 ↓, s. 39.
- ↑ Aleksander Krawczuk, Poczet cesarzy rzymskich, Warszawa: Wydawnictwo ISKRY, 2001, s. 401-02, ISBN 83-207-1489-3, OCLC 749593191.
- ↑ Drinkwater 2005 ↓, s. 39,40.
- ↑ Wielka Historia Świata, Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, t. 11, s. 79, ISBN 83-7425-366-5
- ↑ Aleksander Krawczuk, Poczet cesarzy rzymskich, Warszawa: Wydawnictwo ISKRY, 2001, s. 398, ISBN 83-207-1489-3, OCLC 749593191.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- John Drinkwater: Maximinus to Diocletian and the 'crisis'. W: The Cambridge Ancient History: The Crisis of Empire, A.D. 193-337. Alan K. Bowman (red.), Peter Garnsey (red.), Averil Cameron (red.). T. XII. Cambridge University Press, 2005. ISBN 978-0-521-30199-2. (ang.)
