Deimos (księżyc)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Deimos
Ilustracja
Zdjęcie Deimosa zrobione przez sondę Mars Reconnaissance Orbiter w 2009 roku
Planeta

Mars

Odkrywca

Asaph Hall

Data odkrycia

12 sierpnia 1877

Charakterystyka orbity
Półoś wielka

23 458,0 km[1]

Mimośród

0,00024[1]

Perycentrum

23 452,4 km

Apocentrum

23 463,6 km

Okres obiegu

1,262441 d[1]

Prędkość orbitalna

1,351 km/s[2]

Nachylenie do ekliptyki

27,58°

Nachylenie do płaszczyzny Laplace’a

1,7878°[1]

Długość węzła wstępującego

24,5123°[1]

Argument perycentrum

266,2085°[1]

Anomalia średnia

319,7342°[1]

Własności fizyczne
Wymiary

15,0 × 12 × 10,4 km

Powierzchnia

483,05 km²[2]

Objętość

998 km³[2]

Masa

1,476×1015 kg[2]

Średnia gęstość

1,471 g/cm³[2]

Przyspieszenie grawitacyjne na powierzchni

0,003 m/s²[2]

Prędkość ucieczki

5,556 m/s (20 km/h)[2]

Okres obrotu wokół własnej osi

synchroniczny

Albedo

0,068[3]

Jasność obserwowana
(z Ziemi)

12,45m[3]

Temperatura powierzchni

~40 K

Deimos (lub Dejmos, gr. Δείμος Deímos ‘trwoga’) – mniejszy i dalszy z dwóch księżyców Marsa. Wraz z drugim księżycem Marsa, Fobosem, został odkryty przez amerykańskiego astronoma Asapha Halla[4]. W mitologii greckiej Dejmos (jak i Fobos) był synem Aresa i Afrodyty.

Odkrycie[edytuj | edytuj kod]

Deimos został odkryty przez amerykańskiego astronoma Asapha Halla 12 sierpnia 1877 w obserwatorium marynarki wojennej USA około godziny 7:48 UTC[5]. Kilka dni później (18 sierpnia) Asaph Hall odkrył również drugi księżyc Marsa, Fobos.

Charakterystyka fizyczna[edytuj | edytuj kod]

Deimos na tle tarczy słonecznej widziany kamerami sondy Opportunity

Deimos jest prawdopodobnie dawną planetoidą, która w stronę Marsa została skierowana przez pole grawitacyjne Jowisza. Według jednej z hipotez jego początkowo silnie wydłużona orbita wokółmarsjańska została stopniowo obniżona i zmieniona w niemal kołową w wyniku hamowania aerodynamicznego w atmosferze podczas zbliżeń do planety. Podobnie jak większość ciał o małych rozmiarach, Deimos jest silnie niesferyczny i ma wymiary 15 × 12 × 10 km. Deimos składa się ze skał bogatych w węgiel (podobnie jak planetoidy typu C i chondryty węgliste) i lodu. Jego powierzchnia jest pokryta kraterami, ale jednocześnie jest gładsza niż u Fobosa z powodu wypełnienia kraterów grubą warstwą regolitu. Dwa największe kratery na Deimosie mają średnicę około 3 kilometrów. Upamiętniają one pisarzy, którzy wspominali o „dwóch księżycach Marsa” przed ich odkryciem. Są to kratery Swift (od nazwiska Jonathana Swifta) i Voltaire (od przydomka Woltera).

Orbita[edytuj | edytuj kod]

Orbity Fobosa i Deimosa

Mars widziany z Deimosa, ze średnicą kątową 16,7°, jest 1000 razy większy (powierzchnia; średnica – 31 razy) i 400 razy jaśniejszy niż Księżyc w pełni. Deimos widziany z Marsa ma średnicę kątową nie większą niż 3' i gołym okiem jest trudno odróżnialny od gwiazdy. Jego maksymalna jasność widziana z Marsa jest mniej więcej taka, jak Wenus widzianej z Ziemi.

Ponieważ okres obiegu Deimosa wynoszący 30 godzin 17 minut i 55 sekund prawie pokrywa się z długością marsjańskiej doby (24,5 godziny), dla obserwatora znajdującego się na równiku między wschodem i zachodem tego księżyca mija aż 2,7 dnia. Z powodu niewielkiej odległości Deimosa od Marsa i niewielkiego nachylenia jego orbity nie można go obserwować z okolic okołobiegunowych planety (z szerokości większej niż 82,7°).

Zaćmienie Deimosa[edytuj | edytuj kod]

Bardzo częstym zjawiskiem na marsjańskim niebie jest zaćmienie Deimosa przez cień Marsa, ponieważ obiega go w niewielkiej odległości. W ciągu tamtejszego roku, który trwa prawie 687 ziemskich dni, zdarza się około 110 zaćmień Deimosa. Zaćmienie to może trwać do czterech godzin. Ze względu na niewielki rozmiar księżyca są to przeważnie zaćmienia całkowite[6].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g R.A. Jacobson. The orbits and masses of the Martian satellites and the libration of Phobos. „The Astronomical Journal”. 139, s. 668, 2010-01-14. The American Astronomical Society. DOI: 10.1088/0004-6256/139/2/668. [dostęp 2012-07-29]. (ang.). 
  2. a b c d e f g Deimos: By the Numbers. [w:] Solar System Exploration [on-line]. NASA. [dostęp 2018-12-26]. (ang.).
  3. a b Planetary Satellite Physical Parameters. Jet Propulsion Laboratory. California Institute of Technology, 2015-02-19. [dostęp 2018-12-26]. (ang.).
  4. Adam Rapa. Nowe oblicze starego Marsa. „Wiedza i Życie”. 9 (969), s. 17-23, wrzesień 2015. Prószyński Media. ISSN 0137-8929. 
  5. T.A. Morley, A Catalogue of Ground-Based Astrometric Observations of the Martian Satellites, 1877-1982, [w:] Astronomy and Astrophysics Supplement Series (ISSN 0365-0138), Vol. 77, No. 2 (February 1989), pp. 209–226 [online] [dostęp 2010-03-14] (ang.).
  6. Stanisław Robert Brzostkiewicz: Czerwona planeta. Warszawa: Nasz Księgarnia, 1976, s. 134.