Denis Dawydow

Denis Dawydow

ros. Денис Васильевич Давыдов

Portret autorstwa George'a Dawe'a, ok. 1828
Imię i nazwisko	Denis Wasiljewicz Dawydow
Data i miejsce urodzenia	27 lipca 1784 Moskwa
Data i miejsce śmierci	4 maja 1839 Wierchniaja Maza
Narodowość	rosyjska
Język	rosyjski
Dziedzina sztuki	liryka, proza wojenna, bajki, epigramaty, elegie, życiorysy
Ważne dzieła
Dniewnik partizanckich diejstwij 1812 Gusarskij pir Borodinskoje pole
Odznaczenia

Denis Wasiljewicz Dawydow (ros. Денис Васильевич Давыдов; ur. 16 lipca^?/27 lipca 1784 w Moskwie, Imperium Rosyjskie – zm. 22 kwietnia^?/4 maja 1839 w Wierchniaja Maza, Imperium Rosyjskie) – rosyjski pisarz wojenny i poeta, generał lejtnant, bohater Wojny Ojczyźnianej 1812, wolnomularz. Autor utworów głównie o tematyce wojskowej, bajek politycznych, epigramatów i elegii.

Życiorys

W 1801 wstąpił do gwardyjskiego pułku kawalerii armii rosyjskiej, (od 1804 w huzarach). W latach 1806–1812 będąc adiutantem gen. P. Bagrationa, wziął udział w wyprawach wojennych w Niemczech, nad Dunajem, we Francji (1806–07), w Szwecji (1808–09) i Turcji (1809-12). Dowodził także samodzielnymi oddziałami wykazując odwagę i waleczność. Na początku wojny 1812 dowodził Achtyrskim pułkiem huzarów. W sierpniu 1812 zaproponował dowództwu organizowanie walki partyzanckiej. Propozycję przyjęto i na czele oddziału huzarów i kozaków organizował i dowodził partyzantką na tyłach Wielkiej Armii Napoleona. W latach 1813–1814 walczył w Polsce, Niemczech i Francji. Dowodził 12 Achtyrskim Pułkiem Huzarów, a później brygadą kawalerii. W 1815 awansował do stopnia generała majora. Współpracował z M. Orłowem, F. Glinką i A. Bestużewem.

Grób Dawydowa na Cmentarzu Nowodziewiczym

Od 1823 ze stanowiska szefa sztabu korpusu odszedł w stan spoczynku. W latach 1826–27 w służbie wojskowej na Kaukazie. W latach 1825–1827 był aktywny w Persji, a w 1831 walczył przeciw Polakom na Wołyniu pomagając tłumić powstanie listopadowe, za co awansował do stopnia generała dywizji. Od 1832 w stanie spoczynku. Zmarł w maju 1839 w swoim majątku pod Moskwą.

W dziełach sławił zwycięstwo nad Napoleonem. Jako pierwszy przeciwstawił się teorii "mrozu", jako przyczyny zwycięstwa Rosjan w wojnie 1812. Napisał życiorysy: A. Suworowa, M. Kutuzowa, P. Bagrationa. Jako poeta występował od 1803. W wierszach występował przeciw caratowi (Gołowa i nogi, Rieka i zierkało). Sławił także życie huzarów (Gusarskij pir, Borodinskoje pole).

Wybrana twórczość

Liryka

1802 – Son (ros. Сон) 1803: Gołowa i Nogi (ros. Голова и Ноги) Byl ili basnia, kak kto choczet nazowi (ros. Быль или басня, как кто хочет назови) 1804 Orlica, Turuchtan i Tietieriew (ros. Орлица, Турухтан и Тетерев) Burcowu. Prizywanie na punsz (ros. Бурцову. Призывание на пунш) Burcowu ("W dymnom pole, na biwakie...") (ros. Бурцову («В дымном поле, на биваке…»)) Gusarskij pir (ros. Гусарский пир) 1807: Mudrost. Anakrieonticzeskaja oda (ros. Мудрость. Анакреонтическая ода) Dogowory (ros. Договоры) 1808: "Powiedaj podwigi usatogo gieroja..." (ros. «Поведай подвиги усатого героя…») Cziż i Roza. Basnia (ros. Чиж и Роза. Басня) 1810: Grafu P.A. Stroganowu (ros. Графу П.А. Строганову) Plemiannice (ros. Племяннице) "Jesli b bogi miłoserdija..." (ros. «Если б боги милосердия…») 1811: K portrietu NN (ros. К портрету NN) Moja piesnia (ros. Моя песня) 1811-go godu (ros. 1811-го году) W albom (ros. В альбом) 1812: Towariszczu 1812 goda na puti w armiju (ros. Товарищу 1812 года на пути в армию) K portrietu Bonapartie (ros. К портрету Бонапарте) 1813 – K Je.F. S-nu, ubieżdawszemu mienia napisat' jemu czto-nibud' (ros. К Е.Ф. С-ну, убеждавшему меня написать ему что-нибудь) 1814: Elegija I ("Woz'mitie miecz – ja niedostoin brani!...") (ros. Элегия I («Возьмите меч — я недостоин брани!...»)) Elegija II ("Pust' boga-mstitiela moguczaja rika...") (ros. Элегия II («Пусть бога-мстителя могучая рука…»)) 1815: Elegija III ("O miłyj drug, ostaw' ugadywat' drugich...") (ros. Элегия III («О милый друг, оставь угадывать других…»)) Piesnia ("Ja lublu krowawyj boj...") (ros. Песня («Я люблю кровавый бой…»)) Drugu-powiesie (ros. Другу-повесе) W.A. Żukowskomu (ros. В.А. Жуковскому) "Achtyrskije gusary..." (ros. «Ахтырские гусары…») K mojej pustynie (ros. К моей пустыне) Elegija IV ("W użasach wojny krowawoj...") (ros. Элегия IV («В ужасах войны кровавой…»)) (ros. «Гераков! прочитал твоё я сочиненье…») 1816: Elegija V ("Wsio ticho! i zaria bagrianoju stopoj...") (ros. Элегия V («Всё тихо! и заря багряною стопой…»)) Elegija VI ("O ty, smuszczonnaja prisutstwijem moim...") (ros. Элегия VI («О ты, смущённая присутствием моим…»)) Otwiet na wyzow napisat' stichi (ros. Ответ на вызов написать стихи) Rieszytielnyj wieczer (ros. Решительный вечер) 1817: Elegija VII ("Niet! połno probiegat' s ułybkoju lubwi...") (ros. Элегия VII («Нет! полно пробегать с улыбкою любви…»)) Niewiernoj (ros. Неверной) Piesnia starogo gusara (ros. Песня старого гусара) Łogika pjanogo (ros. Логика пьяного) Wolnyj pieriewod iz Parni (ros. Вольный перевод из Парни) 1818: Gusar (ros. Гусар) Na monumient Pożarskogo (ros. На монумент Пожарского) Elegija VIII ("O, poszczadi! Zaczem połszebstwo łask i słow...") (ros. Элегия VIII («О, пощади! Зачем волшебство ласк и слов…»)) Elegija IX ("Dwa raza ja wam ruku żał...") (ros. Элегия IX («Два раза я вам руку жал…»)) 1820: Nadpis' k soczinienijam G.*** (ros. Надпись к сочинениям Г.***) Epigramma ("Ostra twoja, konieczno, szutka...") (ros. Эпиграмма («Остра твоя, конечно, шутка…»)) 1822 – Epitafija (ros. Эпитафия)

1826: Tost na obiedie doncow (ros. Тост на обеде донцов) Partizan. Otrywok (ros. Партизан. Отрывок) Pri widie Moskwy, wozwraszczajas' s piersidskoj wojny (ros. При виде Москвы, возвращаясь с персидской войны) Połusołdat (ros. Полусолдат) 1827: Otwiet żenatym gienierałam, służaszczim nie na wojnach (ros. Ответ женатым генералам, служащим не на войнах) Wieczer w ijunie (ros. Вечер в июне) 1829: Zajcewskomu, poetu-moriaku (ros. Зайцевскому, поэту-моряку) Borodinskoje pole. Elegija (ros. Бородинское поле. Элегия) Na smiert' NN (ros. На смерть NN) S.A. K<uszki>noj (ros. С.А. К<ушки>ной) Duszen'ka (ros. Душенька) NN ("Wy choroszy! – Kasztanowoj wołnoj...") (ros. NN («Вы хороши! — Каштановой волной…»)) Jej (ros. Ей) 1830: Otwiet (ros. Ответ) Gieroju bit', biwakow, traktirow i b... (ros. Герою битв, биваков, трактиров и б…) 1832: Gusarskaja ispowied' (ros. Гусарская исповедь) Poeticzeskaja żenszczina (ros. Поэтическая женщина) Gołodnyj pios (ros. Голодный пёс) 1833 – NN ("Woszła – kak Psicheja, tomna i stydliwa...") (ros. NN («Вошла — как Психея, томна и стыдлива…»)) 1834: Posle razłuki (ros. После разлуки) Wals (ros. Вальс) "O, kto, skaży ty mnie, kto ty..." (ros. «О, кто, скажи ты мне, кто ты…») Romans ("Nie probużdaj, nie probużdaj...") (ros. Романс («Не пробуждай, не пробуждай…»)) I moja zwiozdoczka (ros. И моя звёздочка) Rieczka (ros. Речка) Zapiska, posłannaja na bale (ros. Записка, посланная на бале) "Czto polzy mnie w twojom sowietie..." (ros. «Что пользы мне в твоём совете…») "Ja was lublu tak, kak lubit' was dołżno..." (ros. «Я вас люблю так, как любить вас должно…») Na gołos russkoj piesni (ros. На голос русской песни) "W byłyje wriemiena ona mienia lubiła..." (ros. «В былые времена она меня любила…») "Unieslis' niewozwratimyje..." (ros. «Унеслись невозвратимые…») Romans ("Żestokij drug, za czto muczenje?..") (ros. Романс («Жестокий друг, за что мученье?..»)) 1835 – 25 oktiabria ("Ja nie ropszczu. Ja wozniesion sud'boju...") (ros. 25 октября («Я не ропщу. Я вознесён судьбою…»)) 1836: "Ja pomniu – głuboko..." (ros. «Я помню — глубоко…») Wyzdorowlenije (ros. Выздоровление) "Mierinos sobakow stał..." (ros. «Меринос собакой стал…») "Niet, każetsia, tiebie nie sużdieno..." (ros. «Нет, кажется, тебе не суждено…») Uczonyj razgowor (ros. Учёный разговор) Czełobitnaja (ros. Челобитная) Sowriemiennaja piesnia (ros. Современная песня) Nadpis' k portrietu kniazia Pietra Iwanowicza Bagrationa (ros. Надпись к портрету князя Петра Ивановича Багратиона) Listok (ros. Листок) Sczatliw, kto zapłatił szczedrotoj za szczedrotu..." (ros. «Счастлив, кто заплатил щедротой за щедроту…») Wieczernij zwon (ros. Вечерний звон) Masza i Misza. Szutka (ros. Маша и Миша. Шутка) Bogomołka (ros. Богомолка) "Kak budto Diogien, s zażżonnym fonariom..." (ros. «Как будто Диоген, с зажжённым фонарём…») Na K... (ros. На К…) Na niego że (ros. На него же)

Publicystyka

• Wstriecza s wielikim Suworowym (ros. Встреча с великим Суворовым)
• Wstriecza s fieldmarszałom grafom Kamienskim (ros. Встреча с фельдмаршалом графом Каменским)
• Wospominanije o sprażenii pri Priejsisz-Ejłau (ros. Воспоминание о сражении при Прейсиш-Эйлау)
• Tilzit w 1807 g. (ros. Тильзит в 1807 г.)
• Dniewniki partizanskich diejstwij (ros. Дневники партизанских действий)
• Zapiski o polskoj kampanii 1831 g. (ros. Записки о польской кампании 1831 г.)
• Moroz li istriebił francuzskuju armiju (ros. Мороз ли истребил французскую армию)
• Pieriepiska s Walter-Skottom (ros. Переписка с Вальтер-Скоттом)
• Zamieczanija a niekrołogiju N.N. Pajewskogo (ros. Замечания на некрологию H.H. Раевского)

Bibliografia

• J. Urbanowicz (red.), Mała Encyklopedia Wojskowa, t. I, Warszawa 1967
• Bolszaja Sowietskaja Encykłopedia t. 7, Moskwa 1972.