Diecezja żmudzka
 Bazylika archikatedralna w Kownie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data powołania | |
| Data zamknięcia | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| katedra |
katedra św. Piotra i św. Pawła w Worniach |
Diecezja żmudzka – historyczna diecezja Kościoła rzymskokatolickiego obejmująca swoją jurysdykcją obszar Żmudzi.
Historia[edytuj | edytuj kod]
- erygowana 24 października 1417 dekretem Litteras sacrosanctae legata papieskiego, Jana Rzeszowskiego.
- zatwierdzona 31 maja 1421 bullą papieża Marcina V (pierwotnie wchodziła w skład metropolii lwowskiej, później podlegała bezpośrednio Stolicy Apostolskiej, od 1427 była sufraganią metropolii gnieźnieńskiej. Siedzibą biskupstwa było miasteczko Wornie (Miedniki), skąd przeniesiono ją ukazem carskim do Kowna w 1864.
- kościołami katedralnymi były katedra św. Piotra i św. Pawła w Worniach (do 1864) i Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kownie (1864–1926).
- zniesiona 4 kwietnia 1926 bullą „Lituanorum gente” papieża Piusa XI w związku z utworzeniem arcybiskupstwa w Kownie.
Po sprotestantyzowaniu diecezji kurlandzkiej w latach 1639–1685 biskupi żmudzcy wykonywali jurysdykcję także nad jej terytorium:
- XV wiek – 18 parafii i 1 filię.
- XVI wiek – 47 parafii i 5 filii.
- 1645 – 80 parafii i 11 filii.
- 1755 – 96 parafii i 34 filie.
Biskup żmudzki jako członek senatu I Rzeczypospolitej – senator duchowny zasiadał za biskupem przemyskim, a przed biskupem chełmińskim.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Błaszczyk. Diecezja Żmudzka od XV wieku do początku XVII wieku. Ustrój. Poznań 1993. ISBN 83-232-0585-X.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Diecezja żmudzka. [w:] Silva Rerum [on-line]. bogitor.eu. [dostęp 2011-11-05]. (pol.).
- Zygmunt Gloger: Dyecezye i biskupstwa za Jagiellonów i królów elekcyjnych. [w:] Geografia historyczna ziem dawnej Polski [on-line]. ug.edu.pl. [dostęp 2011-11-05]. (pol.).