Dierama

*Dierama*
	; Dierama igneum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	kosaćcowate
Rodzaj	Dierama
	Nazwa systematyczna
	Dierama K.H.E. Koch; Index Sem. Horto Bot. Berol. 1854 App.: 10. 1855
	Typ nomenklatoryczny
	D. ensifolium K. H. E. Koch et Bouché
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dierama – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae). Obejmuje 44 gatunki^[4]^[5]^[4]. Rośliny te występują w naturze głównie w Afryce Południowej, między Półwyspem Przylądkowym a KwaZulu-Natal^[4], nieliczne sięgają dalej na północ rosnąc w górach wschodniej Afryki po Etiopię^[6]^[4]. Rosną w różnych siedliskach – od pęknięć w skałach, poprzez formacje trawiaste, wrzosowiskowe i zaroślowe po górskie mokradła^[4]. Niektóre gatunki uprawiane są w klimacie ciepłym jako rośliny ozdobne. Są trwałe i niewymagające o ile rosną w miejscach słonecznych^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Byliny z bulwocebulami okrytymi włóknisto poszarpanymi okrywami, czasem tworzące zbite kępy i darnie. Pędy kwiatostanowe osiągają do 2 m wysokości^[4].
Liście: Zwykle zimotrwałe, rzadziej zamierające zimą, dwurzędowe, wąskie, płaskie i sztywne, zwykle krótsze od pędów kwiatostanowych^[4].
Kwiaty: U niektórych gatunków nieliczne, u innych liczne, zebrane w kłosokształtne, rozgałęzione kwiatostany, zwykle przewisające (kwiaty wzniesione tylko u D. plowesii^[7]). Kwiaty wsparte są dwoma przysadkami, czasem srebrzystymi. Okwiat efektowny, bezwonny i barwny (najczęściej różowy, poza tym: czerwony, fioletowy, niebieski, jasnożółty lub biały). Sześć listków okwiatu podobnych jest wielkością, u dołu zrastają się w krótką rurkę. Pręciki są trzy. Zalążnia jest dolna, trójkomorowa, z nielicznymi zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, ale rozgałęzia się na trzy cienkie ramiona^[4].
Owoce: Trójkomorowe, kulistawe i zwisające torebki zawierające okazałe nasiona^[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z plemienia Croceae, z podrodziny Crocoideae z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)^[8].

Wykaz gatunków^[5]

Dierama adelphicum Hilliard
Dierama ambiguum Hilliard
Dierama argyreum L.Bolus
Dierama atrum N.E.Br.
Dierama cooperi N.E.Br.
Dierama cupuliflorum Klatt
Dierama densiflorum Marais
Dierama dissimile Hilliard
Dierama dracomontanum Hilliard
Dierama dubium N.E.Br.
Dierama elatum N.E.Br.
Dierama erectum Hilliard
Dierama floriferum Hilliard
Dierama formosum Hilliard
Dierama galpinii N.E.Br.
Dierama gracile N.E.Br.
Dierama grandiflorum G.J.Lewis
Dierama igneum Klatt
Dierama insigne N.E.Br.
Dierama inyangense Hilliard
Dierama jucundum Hilliard
Dierama latifolium N.E.Br.
Dierama longistylum Marais
Dierama luteoalbidum I.Verd.
Dierama medium N.E.Br.
Dierama mobile Hilliard
Dierama mossii (N.E.Br.) Hilliard
Dierama nebrownii Hilliard
Dierama nixonianum Hilliard
Dierama pallidum Hilliard
Dierama parviflorum Marais
Dierama pauciflorum N.E.Br.
Dierama pendulum (L.f.) Baker
Dierama pictum N.E.Br.
Dierama plowesii Hilliard
Dierama pulcherrimum (Hook.f.) Baker
Dierama pumilum N.E.Br.
Dierama reynoldsii Verd.
Dierama robustum N.E.Br.
Dierama sertum Hilliard
Dierama trichorhizum (Baker) N.E.Br.
Dierama tyrium Hilliard
Dierama tysonii N.E.Br.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-03-03] (ang.).
↑ ^a ^b Dierama. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 448. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b Dierama. The Plant List. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 294, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Mark Hyde, Bart Wursten, Petra Ballings, Meg Coates Palgrave: Dierama K. Koch - Wandflowers. [w:] Flora of Zimbabwe [on-line]. 2002. [dostęp 2019-03-03].
↑ Genus: Dierama K. Koch. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-03].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-03-03] (ang.).

[ing-3] Dierama. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).

[philips-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 448. ISBN 0-333-74890-5.

[tpl-5] Dierama. The Plant List. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 294, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[7] Mark Hyde, Bart Wursten, Petra Ballings, Meg Coates Palgrave: Dierama K. Koch - Wandflowers. [w:] Flora of Zimbabwe [on-line]. 2002. [dostęp 2019-03-03].

[grin-8] Genus: Dierama K. Koch. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-03].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]