Pustyniogwan
| Dipsosaurus dorsalis[1] | |||
| (Baird & Girard, 1852) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pustyniogwan | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Pustyniogwan, legwan brązowy, legwan pustynny (Dipsosaurus dorsalis) – gatunek gada z rodziny legwanowatych (Iguanidae). Jedna z najpospolitszych jaszczurek na pustyniach: Sonora i Mojave w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych i w północno-zachodnim Meksyku. Występuje także na kilku wyspach Zatoki Kalifornijskiej.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek został po raz pierwszy opisany w 1852 na łamach „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia” przez Spencera Fullertona Bairda i Charles’a Frédérica Girarda. Autorzy nadali mu nazwę Crotaphytus dorsalis, a jako miejsce typowe wskazali Colorado Desert[3]. Dwa lata później Edward Hallowell utworzył dla tego gatunku nowy rodzaj Dipsosaurus[4]. Nazwa rodzaju pochodzi od kombinacji dwóch greckich słów – Dipsa (δίψα) („spragniona”) i sauros (σαῦρος) („jaszczurka”). Drugi człon nazwy naukowej – dorsalis pochodzi od łacińskiego słowa dorsum, oznaczającego „plecy”, co odnosi się do rzędu powiększonych łusek na środku grzbietu jaszczurki.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pustyniogwan osiąga średnią wielkość w porównaniu z innymi przedstawicielami rodziny legwanowatych. Dorasta do 40 cm (razem z ogonem)[5]. Ubarwienie matowoszare z jasnobrązowym, siatkowanym wzorem na grzbiecie. Przy tylnych nogach, wzór zamienia się w pasy, przebiegające przez cały ogon, który jest zwykle około jeden i pół raza dłuższy niż reszta ciała. Podbrzusze jest jasne. W czasie sezonu rozrodczego u obu płci boki stają się różowawe.
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Preferowany habitat często pokrywa się z obszarami, na których występuje roślina Larrea tridentata – to przeważnie suche, piaszczyste obszary porośnięte zaroślami. Mogą być także znajdowane w pobliżu skalistych koryt rzecznych. W południowej części środowiska, na którym występuje, jaszczurka zamieszkuje obszary wysuszonego, podzwrotnikowego buszu oraz tropikalne lasy liściaste.
Pustyniogwany wytrzymują wysokie temperatury, dlatego wychodzą na powierzchnię, podczas gdy inne jaszczurki kryją się w norach. Często w celach obronnych wspinają się na krzewy. Nory zazwyczaj są kopane we wzgórkach piasku, który gromadzi się w pobliżu krzaków, takich jak Larrea tridentata. Mogą używać gotowych nor lisów długouchych i żółwi Gopherus agassizii.
Pożywienie i rozród[edytuj | edytuj kod]
Jaszczurki te rozmnażają się wczesną wiosną. Uważa się, że raz w roku składają od trzech do ośmiu jaj[6]. Młode wykluwają się koło września[6].
Pustyniogwany są głównie zwierzętami roślinożernymi, żywią się pąkami, owocami i liśćmi wielu roślin – zarówno jednorocznych, jak i wieloletnich[6]. Jednym z ich ulubionych pokarmów są żółte kwiaty Larrea tridentata[6]. Czasami jedzą owady, kał (ssaków i jaszczurek) oraz padlinę[6].
Drapieżniki polujące na jaszczurki bądź zjadające ich jaja to: ptaki drapieżne, lisy, szczury, łasice, niektóre węże i ludzie[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Dipsosaurus dorsalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Dipsosaurus dorsalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ S.F. Baird, C. Girard, Characteristics of some New Reptiles in the Museum of the Smithsonian Institution, part 2, „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”, 6, 1852, s. 125–129.
- ↑ E. Hallowell. Descriptions of new Reptiles from California. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 7, s. 92, 1854. (ang.).
- ↑ Robert Stebbins: Western Reptiles and Amphibians. Nowy Jork: Houghton Mifflin, 2003, s. 338–339, 537. ISBN 0-395-98272-3.
- ↑ a b c d e f Lemm, Jeffrey.(2006) Field Guide to Amphibians and Reptiles of the San Diego Region (California Natural History Guides). University of California Press.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- D.R. Frost, R. Etheridge, A Phylogenetic Analysis and Taxonomy of Iguanian Lizards (Reptilia: Squamata), „Univ. Kansas Mus. Nat. Hist. Misc. Publ.”, 81, 1989, s. 1–65.
- D.R. Frost i inni, Total evidence, sequence alignment, evolution of Polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata: Iguania), „American Museum Novitates”, 3343, 2001, s. 1–38.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Desert Iguana (Dipsosaurus dorsalis). Arizona-Sonora Desert Museum. (ang.).
- Legwan brązowy (Dipsosaurus dorsalis). [w:] Jaszczurki.net [on-line].
- Dipsosaurus dorsalis - legwan brązowy. [w:] terrarium.pl [on-line].