Disciseda
 Przewrotka łysa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
przewrotka |
| Nazwa systematyczna | |
| Disciseda Czern. Bull. Soc. Imp. nat. Moscou 18(2, III): 153 (1845) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Disciseda collabescens Czern. 1845 | |
Disciseda Czern. (przewrotka) – rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Wnętrzniaki o niewielkim owocniku, który zaczyna powstawać na niewielkiej głębokości (ok. 2 cm) pod powierzchnią ziemią, a potem w trakcie dojrzewania wysuwa się nad ziemię. Są to więc grzyby zarówno podziemne, jak i naziemne[2]. Okrywa zewnętrzna (egzoperydium) w czasie dojrzewania owocnika odrywa się do połowy. Wewnątrz niej pozostaje kulista okrywa wewnętrzna (endoperydium), wskutek czego owocnik wygląda jak gdyby znajdował się w miseczce[3]. Owocnik otwiera się otworem u podstawy, w miejscu, gdzie wyrasta z niego sznur grzybniowy. Oderwany owocnik zostaje przez podmuchy wiatru odwrócony otworem do góry, gdyż w górnej części jego endoperydium obciążone jest grubą i ciężką krustą. Stąd pochodzi polska nazwa przewrotka[2].
Gleba w młodych owocnikach drobnokomorowata, w starszych jednolita. Podglebia brak. Zarodniki kuliste, czasami z niewielką sterygmą. Włośnia zazwyczaj nierozgałęziona, słabo septowana, bez jamek, łamliwa[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy naukowe: Bovistina Long & Stouffer, Catastoma Morgan[4].
Polską nazwę nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1965 r.[5]
- Disciseda bovista (Klotzsch) Henn. 1903 – przewrotka wielka
- Disciseda candida (Schwein.) Lloyd 1902 – przewrotka łysa
- Disciseda verrucosa G. Cunn. 1926[6]
Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[7]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody[5] i innych[6]..
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).
- ↑ a b c Wanda Rudnicka-Jezierska, Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales), Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991, s. 44, ISBN 83-85444-01-7.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 445, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 219–220, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-30] (pol.).
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).