Dithmarschen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dithmarschen
Państwa

 Niemcy

Ważniejsze miejscowości

Meldorf, Heide

Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dithmarschen”
54°07′31,18″N 8°59′55,82″E/54,125328 8,998839
Multimedia w Wikimedia Commons

Dithmarschen (duń. Ditmarsken) – region historyczny położony w Niemczech, w południowej części Półwyspu Jutlandzkiego na wybrzeżu Morza Północnego (pomiędzy rzekami Eider i Łabą). Od XIII do XVI w. region stanowił w praktyce wolną republikę chłopską, jedynie formalnie zależną od panów feudalnych, wielokrotnie toczącą z nimi wojny. Tradycyjnym ośrodkiem stołecznym Dithmarschen jest miasto Meldorf. Obszar dawnego Dithmarschen objęty jest obecnie powiatem o tej nazwie wchodzącym w skład kraju związkowego Szlezwik-Holsztyn.

Nadmorski krajobraz Dithmarschen
Kościół św. Jana w Meldorfie, tzw. katedra Dithmarschen
Pomnik upamiętniający bitwę pod Hemmingstedt

Historia[edytuj | edytuj kod]

Dithmarschen wzmiankowane jest już w IX w. jako jeden z trzech saskich okręgów na północ od Łaby[1]. Za panowania Karola Wielkiego miejscowa ludność została ochrzczona[2]. W 1144 r. miejscowy hrabia został zabity przez mieszkańców[1]. Za panowania Henryka IV Salickiego region został oddany pod zwierzchnictwo arcybiskupów Bremy, a w XI w. przejściowo podporządkował go sobie Henryk Lew[2]. W przeciwieństwie do chłopstwa z sąsiednich regionów, których opór przeciwko lennym powinnościom wywołał krucjatę zorganizowaną przez papieża Grzegorza IX, chłopi Dithmarschen zręcznie manewrowali między sąsiednimi książętami; początkowo sprzymierzyli się z królami duńskimi, ale porzucili ten sojusz przed klęską Duńczyków w bitwie pod Bornhöved i uznali zwierzchnictwo arcybiskupów Bremy[3]. Zachowali jednak autonomię i stopniowo postępował rozwój instytucji samorządowych; od końca XIII w. do połowy XVI w. istniała tu w praktyce samodzielna republika chłopska (z poszczególnych parafii wybierano przedstawicieli do władz ogólnych), a w połowie XV w. nawet skodyfikowano prawa miejscowe[2][1][3]. Świetnie zorganizowane wojsko potrafiło stawić czoła rycerstwu, szczególnie w bagiennych rejonach Dithmarschen[3]. W okresie od XIV do połowy XVI w. wielokrotnie skutecznie stawiało opór zakusom królów duńskich i książąt holsztyńskich, którzy chcieli opanować ten region[3]. W 1473 r. cesarz Fryderyk III Habsburg zaoferował Dithmarschen jako lenno królom duńskim, ci jednak nie mogli go sobie podporządkować, a w 1500 r. miejscowi chłopi zadali dotkliwą klęskę armii duńskiej w bitwie pod Hemmingstedt[2][1][4]. Dopiero w 1559 r. Duńczycy przemogli obronę mieszkańców Dithmarschen i dokonali masakry mieszkańców Meldorfu[2][3][4].

Jeszcze w 1532 r. mieszkańcy Dithmarschen przyjęli luteranizm[2]. W 1580 Dithmarschen zostało podzielone na dwie części: południowa dostała się w granice królestwa Danii, północna znalazła się w granicach księstwa Holsztynu-Gottorp[2][1]. W 1773 r. królowie duńscy przejęli także kontrolę nad częścią holsztyńską, a w 1867 r. obie części przeszły w ręce królów pruskich[2][1].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f Dithmarschen, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-10-10] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h Dithmarschen. W: Gerhard Köbler: Historisches Lexikon der deutschen Länder: Die deutschen Territorien vom Mittelalter bis zur Gegenwart. Wyd. 7. München: C.H.Beck, 2007, s. 143–144. ISBN 978-3-406-54986-1. [dostęp 2016-10-14].
  3. ↑ a b c d e Paul Freedman: Images of the Medieval Peasant. Stanford: Stanford University Press, 1999, s. 199–201. ISBN 0-8047-3373-2. [dostęp 2016-10-01].
  4. ↑ a b William Urban: Średniowieczni najemnicy. Warszawa: Bellona, 2008, s. 222–236. ISBN 978-83-11-11299-5. [dostęp 2016-10-01].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dithmarschen&oldid=71946518”