Dobiesław Damięcki

Dobiesław Damięcki
Dobiesław Damięcki, ok. 1940
Data i miejsce urodzenia	2 kwietnia 1899 Karniewek
Data i miejsce śmierci	10 kwietnia 1951 Warszawa
Współmałżonek	Jadwiga Hryniewiecka, Irena Górska-Damięcka
Odznaczenia

Dobiesław Damięcki, ps. Sułkowski, Damian (ur. 2 kwietnia 1899 w Karniewku k. Pułtuska, zm. 10 kwietnia 1951 w Warszawie) – polski aktor oraz reżyser, nestor aktorskiego rodu: mąż Ireny Górskiej-Damięckiej, ojciec Damiana i Macieja, dziadek Grzegorza, Mateusza i Matyldy. Żołnierz POW, Oddziału II SG WP, powstaniec śląski.

Życiorys

Pochodził z drobnej rodziny szlacheckiej herbu Dąbrowa. Był uczniem Gimnazjum im. Króla Władysława IV w Warszawie – jednym z pierwszych drużynowych 17 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej. W 1917 rozpoczął studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1917, pod pseudonimem „Sułkowski”, był członkiem Lotnego Oddziału Polskiej Organizacji Wojskowej. Wraz z ze swoim oddziałem uczestniczył w lipcu 1918 w największej akcji ekspropriacyjnej POW, na transport pieniędzy austriackich niedaleko stacji Bąkowiec, gdzie skonfiskowano 2 mln marek austriackich.

W listopadzie 1918 wstąpił na ochotnika do wojska zostając członkiem Biura Wywiadowczego Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich. Do 1920 odbywał służbę wojskową, uczestnicząc w walkach na froncie wojny polsko-bolszewickiej, prawdopodobnie w szeregach 5 Pułku Piechoty Legionów. Awansowany na porucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r.. Brał udział w akcji zajmowania Pomorza przez Wojsko Polskie, a następnie kierował ekspozyturą wywiadu polskiego w Chojnicach. Od lipca 1920 Wydział Plebiscytowy dla Górnego Śląska czynił starania o skierowanie go do pracy w obszarze plebiscytowym. Po zakończeniu służby, ponownie podjął studia na Uniwersytecie. W 1921 brał udział w III powstaniu śląskim, w szeregach dywersyjnej Grupy „Wawelberga”. Pod pseudonimem „Damian”, w stopniu porucznika dowodził podgrupą destrukcyjną „Wschód”. Po powrocie do Warszawy został jednym z działaczy Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Reprezentował m.in. ZNMS na II Ogólnym Zjeździe Młodzieży Akademickiej w grudniu 1921 w Wilnie. Od maja 1922 przez kilka miesięcy był redaktorem „Głosu Niezależnego”, pisma ZNMS.

Po ukończeniu przerwanych studiów uniwersyteckich, od 1924 był słuchaczem warszawskiej szkoły Instytutu „Reduta”, zaś od 1925 został przyjęty do teatru „Reduty”. Od 1926 występował w Teatrze im. Bogusławskiego w Warszawie, a następnie w teatrach: Miejskim w Łodzi, Wielkim i Rozmaitości we Lwowie oraz „Melodram”, Ateneum, Polskim, Narodowym, Letnim i Małym w Warszawie. Grał m.in. Konrada w Wyzwoleniu S. Wyspiańskiego, Rodryga w Cydzie P. Corneille'a, Raskolnikowa w Zbrodni i karze F. Dostojewskiego, Holofernesa w Judycie J. Giraudoux, Edmunda w Królu Learze W. Szekspira.

Przez pewien czas prowadził Zespół Sceny Robotniczej Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W kwietniu 1932 z Leonem Schillerem był krótko aresztowany za podpisanie odezwy solidaryzującej się z ukraińskim ruchem socjalistycznym. W 1934 był współorganizatorem ogólnopolskiego strajku aktorskiego. W 1936 został członkiem Naczelnej rady Artystycznej przy Związku Artystów Scen Polskich, a od 1937 członkiem Zarządu Głównego ZASP.

List gończy za małżeństwem Damięckich, wydany w 6 dni po zamachu na Igo Syma

W konspiracji reprezentował ZASP w tajnej Radzie Teatralnej. Brał czynny udział w ruchu oporu. Był mylnie podejrzewany o wykonanie 7 marca 1941 wyroku sądu podziemnego Związku Walki Zbrojnej na aktorze-kolaborancie Igo Symie. W związku z tym zamachem był poszukiwany przez hitlerowców. Ukrywał się wraz z żoną, aktorką, Ireną Górską-Damięcką w Ostrowcu Świętokrzyskim pod nazwiskiem „Józefa Bojanowskiego”. W Ostrowcu współpracował z miejscową organizacją PPS-WRN, pisywał artykuły do prasy konspiracyjnej i organizował tajne wykłady. Po wyzwoleniu w 1945 założył w Ostrowcu liceum ogólnokształcące, a następnie wznowił działalność aktorską. 8 sierpnia 1945 został wybrany prezesem Zarządu Głównego ZASP. Działał też w lubelskiej „PPS”. Od 1945 występował w wielu miastach polskich z Teatrem Wojska Polskiego w Łodzi, od 1951 w zespole Teatru Narodowego w Warszawie. Grał w filmie i zajmował się reżyserią teatralną (Żabusia G. Zapolskiej, Mazepa J. Słowackiego). 18 listopada 1948 przed Sądem Okręgowym w Warszawie Damięcki występował jako biegły razem z Jerzym Toeplitzem w trwającym procesie przeciwko polskim aktorom występującym w filmie Heimkehr.

Został pochowany w Alei Zasłużonych (za katakumbami) na Cmentarzu Powązkowskim, w Warszawie.

Był odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari Nr 4970, Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy.

Rodzina

Ojciec aktorów Damiana i Macieja Damięckich. Dziadek aktorów: Grzegorza, Mateusza i Matyldy Damięckich.

Filmografia

• 1933 Dzieje grzechu, jako Łukasz Niepołomski
• 1933 Wyrok życia, jako Janusz, mąż Krystyny, architekt
• 1936 Róża, jako Dan
• 1938 Profesor Wilczur, jako śpiewak Juliusz Dembicz

Linki zewnętrzne

• Dobiesław Damięcki w bazie Filmweb
• Dobiesław Damięcki w bazie filmpolski.pl
• Dobiesław Damięcki na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

Bibliografia

• Henryk Sowiński: Gimnazjum i Liceum im. Króla Władysława IV w Warszawie na Pradze. Monografia szkoły. T. II: 1915-1944. Warszawa: Koło Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Króla Władysława IV, 2005, s. 268-269. ISBN 83-923141-0-7.
• Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, tom 1, ​ISBN 83-05-11327-2​