Doktor Who – seria 12 (2020)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Seria 12
Serial

Doktor Who

Kraj produkcji

Wielka Brytania

Główne role

Jodie Whittaker
Bradley Walsh
Tosin Cole
Mandip Gill

Liczba odcinków

10 + 1

Produkcja
Produkcja

Chris Chibnall (wyk.)
Matt Strevens (wyk.)

Scenariusz

Chris Chibnall
Ed Hime
Pete McTighe
Vinay Patel
Nina Metivier
Maxine Alderton
Charlene James

Wytwórnia

{{{wytwórnia}}}

Pierwsza emisja
Stacja telewizyjna

BBC One

Pierwsza emisja

1 stycznia 2020 – 1 marca 2020

Chronologia
← Poprzedni
Seria 11
Następny →
Seria 13
Lista odcinków

Dwunasta seria nowej wersji (chronologicznie 38.) brytyjskiego serialu science-fiction pt. Doktor Who rozpoczęła się 1 stycznia 2020 roku wraz z premierą odcinka Wszechświat to za mało i zakończyła się 1 marca 2020 odcinkiem Dziecko poza czasem. Producentami wykonawczymi tej serii byli Chris Chibnall oraz Matt Strevens.

Jest to druga seria, w której w roli Doktora występuje Jodie Whittaker. W roli towarzyszy Doktora występują Bradley Walsh jako Graham O'Brien, Tosin Cole jako Ryan Sinclair oraz Mandip Gill jako Yasmin Khan.

Wyprodukowany został także odcinek specjalny, zatytułowany Rewolucja Daleków (ang. Revolution of the Daleks).

Obsada[edytuj | edytuj kod]

Główna[edytuj | edytuj kod]

Jest to drugi sezon w którym w roli Doktora występuje Jodie Whittaker[1][2]. W tym sezonie powrócą także odtwórcy ról towarzyszy Doktora: Bradley Walsh (Graham O'Brien), Tosin Cole (Ryan Sinclair) oraz Mandip Gill (Yasmin Khan)[3].

3 marca 2020 roku potwierdzono, że Bradley Walsh oraz Tosin Cole opuszczą Doktora Who w odcinku specjalnym Revolution of the Daleks, który zostanie wyemitowany w 2020 roku[4].

Role gościnne[edytuj | edytuj kod]

W odcinkach Wszechświat to za mało zostali obsadzeni Dominique Maher (jako agent Browning)[5], Darron Meyer (jako Seesay)[5], Lenny Henry[6] oraz Stephen Fry[6], którzy pojawiają się w pierwszej części. W drugiej części Aurora Marion została obsadzona w roli Noor Inayat Khan[7][8], Mark Dexter jako Charles Babbage[9], Sylvie Briggs jako Ada Lovelace[9]. W odcinku występują także Shobna Gulati (Najia Khan)[9], Ravin J Ganatra (Hakim Khan)[9] oraz Bhavnisha Parmar (Sonya Khan)[9].

W Wszechświat to za mało pojawia się także nie ogłoszony przed emisją serii Sacha Dhawan, który odgrywa rolę jednego z głównych wrogów Doktora, Mistrza[10]. Aktor pojawia się w tej roli także w odcinkach Czas chwały Cybermenów / Dziecko poza czasem.

W grudniu 2019 roku oficjalnie ogłoszono, że w serialu wystąpi także Laura Fraser[11]. Pojawia się ona w odcinku trzecim Sierota 55 w roli Kane[12]. W odcinku tym występują także Gia Ré (Bella)[12], James Buckley (Nevi)[13], Julia Elizabeth Fogle / Julia Foster (Vilma)[12], Amy Booth-Steel (Hyph3n)[12], Will Austin (Vorm)[12], Col Farrell (Benni)[12], Lewin Lloyd (Sylas)[12] oraz Spencer Wilding[12].

Anjli Mohindra, wcześniej wcielająca się w Rani Chandrę w spin-offie Doktora Who Przygody Sary Jane, została obsadzona w roli królowej Skithry[14]. Występuje ona w odcinku Przerażający wieczór Nikoli Tesli[12]. Robert Glenister oraz Goran Višnjić zostali obsadzeni w rolach kolejno Tomasa Edisona i Nikoli Tesli[15][16]. W odcinku tym występuje także Haley McGee w roli Dorothy Skerritt, asystentki Tesli[12] oraz Robin Guiver jako Bill Tallow[17], Russell Bentley jako pan Brady[17] i Paul Kasey jako Harold Green[17].

Jo Martin została obsadzona w roli Ruth Clayton, przewodnika po Gloucester[18]; występuje ona w odcinku Pościg Judoonów[12]. W odcinku tym występują także Neil Stuke[19] (jako Lee, mąż Ruth), Paul Kasey jako przywódca Judoonów[12], Ritu Arya jako Gat[20] oraz Michael Begley jako All Ears Allan[21]. Głosu kapitanowi Judoonów o imieniu Pol-Con-Don, użycza Nicholas Briggs[21]. W tym samym odcinku występuje także Judith Street w roli Marcii[21]. W odcinku tym ma także swoje cameo John Barrowman, który powraca do roli towarzysza Doktora, Jacka Harknessa; jest to jego pierwsze pojawienie się od czasu odcinka Do końca wszechświata z 2010 roku[22].

Molly Harris została obsadzona w roli Suki Cheng[23]. Występuje ona w odcinku Praxeus[12]. W tym samym odcinku występują także Joana Borja jako blogerka Gabriela, Matthew McNulty jako Adam[12] oraz Warren Brown[24]. W pozostałych rolach pojawią się także Thapelo Maropefela (Aramu), Gabriela Toloi (Jamila Velez), Soo Drouet (Joyce) oraz Tristan de Beer (Zach Olson)[25].

W odcinku siódmym, zatytułowanym Słyszysz mnie? została obsadzona Clare-Hope Ashitey jako Rakaya[26]. W odcinku tym występują także Ian Gelder, Aruhan Galieva, Nasreen Hussain (jako Anita Patel), Buom Tihngang (jako Tibo, znajomy Rayana, który pojawił się wcześniej w odcinku Wszechświat to za mało) oraz Bhavnisha Parmar (jako Sonya Khan, siostra Yaz)[26]. W odcinku tym występuje także Sharon D. Clarke, która powraca do roli żony Grahama, Grace[27].

W odcinku Nawiedzona willa Diodati wystąpił Maxim Baldry[28] jako doktor John Polidori[29] oraz Jacob Collins-Levy[30] jako Lord Byron[29]. Ponadto w odcinku pojawiają się Nadia Parkes (Claire Clairmont) oraz Lili Miller (Mary Shelley)[31][32].

W dwuodcinkowym finale sezonu Czas chwały Cybermenów / Dziecko poza czasem w rolach gościnnych występują Julie Graham, Ian McElhinney oraz Steve Toussaint[33][34].

W odcinku specjalnym pojawią się John Barrowman jako kapitan Jack Harkness, oraz Gray O’Brien, który pojawił się wcześniej w serialu w odcinku Rejs potępieńców jako Rickston Slade[35]. Wystąpi w nim także Nathan Stewart-Jarrett jako Leo Rugazzi, a do roli Jacka Robertsona powróci Chris Noth, który pojawił się wcześniej w odcinku Pająki z poprzedniego sezonu[36].

Odcinki[edytuj | edytuj kod]

N/o # Tytuł Tytuł polski[a] Reżyseria Scenariusz Uwagi Premiera
(BBC)
Premiera w Polsce
(BBC First)
2881
2
Spyfall[37] Wszechświat to za mało Jamie Stone[38]
Lee Haven Jones[39]
Chris Chibnall[40]2 odcinki[41]1 stycznia 2020[37]
5 stycznia 2020[37]
12 stycznia 2020[42]
19 stycznia 2020[43]
2893 Orphan 55[44] Sierota 55 Lee Haven Jones[39]Ed Hime[44]1 odcinek12 stycznia 2020[37][44]26 stycznia 2020[43]
2904 Nikola Tesla’s Night of Terror[12] Przerażający wieczór Nikoli Tesli Nida Manzoor[45]Nina Metivier[12]1 odcinek19 stycznia 2020[37]2 lutego 2020[43]
W 1903 roku w pobliżu wodospadu Niagara generator Nikoli Tesli nie chce zadziałać poprawnie, ponieważ ktoś sabotuje jego pracę. Nikola ponadto twierdzi, że odebrał sygnał z Marsa. Doktor i jej towarzysze starają się uratować Nikolę przed grożącym mu niebezpieczeństwem[17]
2915 Fugitive of the Judoon[12] Pościg Judoonów Nida Manzoor[12]Vinay Patel[12]
Chris Chibnall[46]
1 odcinek26 stycznia 2020[37]9 lutego 2020
2926 Praxeus[12] Praxeus Jamie Stone[12]Pete McTighe[12]1 odcinek2 lutego 2020[47]16 lutego 2020
2937 Can You Hear Me?[48] Słyszysz mnie? Emma Sullivan[39][49]Charlene James[40]1 odcinek9 lutego 2020[47]23 lutego 2020
2948 The Haunting of Villa Diodati[50] Nawiedzona willa Diodati Emma Sullivan[50]Maxine Alderton[51]1 odcinek16 lutego 20201 marca 2020
2959
10
Ascension of the Cybermen[52]
The Timeless Children
[53]
Czas chwały Cybermenów
Dziecko poza czasem
Jamie Stone[39]Chris Chibnall[40]2 odcinki[41]23 lutego 2020
1 marca 2020
8 marca 2020
15 marca 2020
296 Revolution of the Daleks[54] Rewolucja Daleków[55] Lee Haven Jones[56]Chris Chibnall[35]odcinek specjalny[56]1 stycznia 2021[36]1 stycznia 2021[55][57]

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

Chris Chibnall pozostał na stanowisku producenta wykonawczego serialu[1]. Matt Strevens również pozostał na stanowisku producenta wykonawczego[58].

W listopadzie 2018 roku kostiumograf Ray Holman oznaczył w swoim CV, że seria dwunasta weszła w fazę przedprodukcji[59]. 17 listopada 2018 roku BBC potwierdziło, że seria weszła w fazę produkcji[1].

Scenariusz i reżyseria[edytuj | edytuj kod]

Ed Hime, który napisał odcinek To cię porwie z poprzedniego sezonu, napisze jeden z odcinków tego sezonu[60]. Nina Métivier, która w poprzednim sezonie pracowała przy produkcji serialu jako script editor, również napisze odcinek serii[61].

W listopadzie 2019 roku na łamach „Doctor Who Magazine” ogłoszono, że Chris Chibnall napisał cztery odcinki tego sezonu. Innymi scenarzystami, którzy napisali odcinki tego sezonu są Ed Hime, Pete McTighe, Vinay Patel, którzy napisali także odcinki w poprzednim sezonie, a także Nina Metivier, Maxine Alderton oraz Charlene James[40].

Jamie Magnus Stone, który wcześniej wyreżyserował mini-odcinek The Last Day z okazji 50. rocznicy serialu, zatrudniony został jako reżyser pierwszego bloku produkcyjnego, obejmującego odcinki Wszechświat to za mało (część pierwsza) i Praxeus[38][12]. Stone wyreżyserował także piąty blok produkcyjny serii, obejmujący odcinki Czas chwały Cybermenów i Dziecko poza czasem[39]. Reżyserem drugiego bloku produkcyjnego, obejmującego odcinki Wszechświat to za mało (część druga) i Sierota 55, był Lee Haven Jones[39][12]. Nida Manzoor była odpowiedzialna za wyreżyserowanie odcinków Przerażający wieczór Nikoli Tesli i Pościg Judoonów, które złożyły się na trzeci blok produkcyjny[62][12]. Emma Sullivan była reżyserem czwartego bloku produkcyjnego, obejmującego odcinki Słyszysz mnie? oraz Nawiedzona willa Diodati[49].

Odcinek specjalny został wyreżyserowany przez Lee Haven Jonesa[56].

Zdjęcia[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia do serii rozpoczęły się 23 stycznia 2019 roku[58]. Zdjęcia do pierwszego bloku produkcyjnego wykonane zostały w Południowej Afryce[39], między innymi w mieście Stellenbosch[63]. 11 lutego 2019 roku kręcono sceny pościgu w Butetown Tunnel w Cardiff, które są częścią odcinka pierwszego[64]. Zdjęcia do tego odcinka wykonano także w Swansea Guildhall w Swansea w Walii[5]. Zdjęcia do odcinka Praxeus zostały wykonane częściowo w Kapsztadzie[24] i na plaży Kogel Bay w Afryce Południowej, która miała udawać Madagaskar[65][63].

Zdjęcia do drugiego bloku produkcyjnego wykonano na Teneryfie[39]. Sceny do odcinka Sierota 55 wykonano w mieście Los Gigantes, w pobliżu wulkanu Teide, w Santa Cruz de Tenerife[66], a także w tunelu kolejowym na wyspie Barry w Walii, który wykorzystany był wcześniej jako lokalizacja w odcinku Córka Doktora (2009)[67][66].

Zdjęcia do odcinka Przerażający wieczór Nikoli Tesli zostały wykonane w Nowym Jorku oraz w Nu Boyana Film Studios w Bułgarii[62][63]. Zdjęcia do odcinka Pościg Judoonów wykonano między innymi w Howell’s School w Llandaff[68] oraz w kawiarni Little Man Coffee Company w Cardiff[21]; natomiast sceny z udziałem Judoonów nakręcono w pobliżu katedry w Gloucester[68].

Sceny do odcinka Słyszysz mnie? powstawały między innymi w Roath Lock Studios w Cardiff[63]. Sceny do odcinka Nawiedzona willa Diodati wykonano we wsi Merthyr Mawr[68].

Sceny do odcinka Dziecko poza czasem powstały m.in. w Cemex, Taffs Well Quarry w Cardiff[63].

Na początku października kręcono sceny do odcinka specjalnego w Canada Lodge and Lake w Cardiff[68]. Nakręcono także sceny z udziałem Daleków w Smallwood Primary School w Londynie[68], 2 i 9 października nakręcono sceny na terenie Cardiff[35] oraz 22 października na Clifton Suspension Bridge w Bristolu[54][35].

Zdjęcia zakończyły się 19 listopada 2019 roku[68].

Efekty specjalne[edytuj | edytuj kod]

Świetliste istoty, nazywane „Kasaavin”, które pojawiają się w odcinku Wszechświat to za mało, zostały stworzone przy wykorzystaniu aktorów oraz praktycznych efektów specjalnych[64].

Neill Gorton i jego firma Millennium FX wykonała charakteryzację do odcinka Praxeus[65].

Odcinek Słyszysz mnie? zawiera segment animowany, wykonany przez ilustratorkę Ninę Chakrabarti[69].

Ścieżka dźwiękowa[edytuj | edytuj kod]

Do roli kompozytora muzyki powrócił Segun Akinola, który skomponował wcześniej muzykę także do 11. serii[70].

Promowanie sezonu[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy poster promujący sezon dwunasty został opublikowany za pośrednictwem Facebooka 21 listopada 2019 roku[71].

Pierwszy zwiastun serii został opublikowany 23 listopada 2019 roku, w 56. rocznicę pierwszej emisji serialu[72][73]. Drugi zwiastun opublikowano 2 grudnia 2019. Zwiastun wyjawił również datę premiery serii[37]. Kolejne zwiastuny promujące serię zostały opublikowane 20 stycznia 2020 roku[20] oraz 7 lutego 2020[74].

Emisja[edytuj | edytuj kod]

Oglądalność serii podczas oficjalnej premiery w Wielkiej Brytanii (w milionach)[75]:

W grudniu 2018 roku BBC potwierdziło, że emisja dwunastej serii sezonu nastąpi na początku 2020 roku[76][77], pomimo wcześniejszych pogłosek, według których premiera serii miałaby odbyć się jesienią 2019 roku[1]. 2 grudnia 2019 roku BBC ogłosiło, że premiera serii nastąpi 1 stycznia 2020 roku. Z wyjątkiem pierwszego odcinka, kolejne będą emitowane w niedziele, podobnie jak odcinki poprzedniego sezonu, aż do marca 2020[78].

Jakiś czas po zakończeniu emisji serii dwunastej zostanie wyemitowany odcinek specjalny[78]. 1 marca 2020 podano do wiadomości, że odcinek zostanie wyemitowany najprawdopodobniej w okolicy Bożego Narodzenia 2020 roku lub Nowego Roku 2021, ale dokładna data nie została jeszcze ustalona[54]. Ostatecznie pod koniec listopada, za pośrednictwem zwiastuna podano do wiadomości, że premiera odcinka specjalnego została ustalona na 1 stycznia 2021 roku[36][79]. Odcinek specjalny Rewolucja Daleków obejrzało 6,25 milionów ludzi w Wielkiej Brytanii[75], a w Ameryce 652 tysięcy[80].

Dwuczęściowy odcinek Wszechświat to za mało został wyświetlony w kinach w Stanach Zjednoczonych 5 stycznia 2020 roku[81].

Oceny krytyków[edytuj | edytuj kod]

Seria została pozytywnie przyjęta przez krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes seria otrzymała od krytyków 78% świeżości na podstawie 8 recenzji[82]. W serwisie Metacritic średnia ocena krytyków tego sezonu wyniosła 80 na 100 punktów na podstawie czterech recenzji[83].

Widzowie z kolei serię odebrali negatywnie. W serwisie Metacritic średnia ocena widzów tego sezonu wyniosła 2,7 na 10 punktów na podstawie 142 recenzji[84]. Użytkownicy serwisu Rotten Tomatoes ocenili serię na 16% świeżości na podstawie 4039 recenzji[82].

Nagrody i nominacje[edytuj | edytuj kod]

W 2020 roku Rebecca Trotman trzymała nagrodę BAFTA Cymru w kategorii najlepszy montaż za pracę nad serialem Doktor Who, z kolei Lee Haven Jones został nominowany do tej nagrody w kategorii najlepsza reżyseria w fikcji za odcinek Spyfall Part 2[85][86].

Wersja na DVD i Blu-ray[edytuj | edytuj kod]

Odcinek specjalny zatytułowany Resolution został wydany na DVD i Blu-ray 18 lutego 2019 roku w regionie 2[87][88].

Seria dwunasta została wydana na DVD i Blu-ray 4 maja 2020 roku w regionie 2[89][90], 9 czerwca 2020 w regionie 1[91] oraz 3 czerwca 2020 roku w rejonie 4[92]. W zestawie ze wszystkimi odcinkami tej serii dołączono również odcinek specjalny Resolution, oraz dziesięć krótkich filmów dokumentalnych związanych z poszczególnymi odcinkami tego sezonu[93].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Tytuł polski podany za lektorem polskiej wersji językowej wyprodukowanej na zlecenie BBC.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Jordan Royce: DOCTOR WHO: BBC Confirm Series 12 to Broadcast in 2019. Starburst Magazine, 2018-11-17. [dostęp 2019-12-29].
  2. Jodie Whittaker confirms she'll be back for Doctor Who series 12. DigitalSpy, 2018-12-07. [dostęp 2019-12-29].
  3. Huw Fullerton: Doctor Who series 12 WILL be delayed to 2020. Radio Times, 2018-12-09. [dostęp 2019-12-29].
  4. Walsh and Cole leave Doctor Who. The Sun. [dostęp 2020-03-03].
  5. a b c Doctor Who Series 12: Episode 1 casting news. CultBox, 2019-09-13. [dostęp 2019-12-29].
  6. a b Stephen Fry and Sir Lenny Henry CBE to appear in series 12!. BBC, 2019-11-20. [dostęp 2019-12-29].
  7. Doctor Who Series 12: Block 2 actress discovered. CultBox, 2019-06-19. [dostęp 2019-12-29].
  8. Doctor Who Series 12: Episode 2 features French Resistance heroine. CultBox, 2019-06-20. [dostęp 2019-12-29].
  9. a b c d e Doctor Who: Spyfall 2 will feature three historical figures. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-03-03].
  10. Doctor Who sees the shock return of a classic foe in opening episode. Radio Times, 2020-01-01. [dostęp 2020-03-06].
  11. Anjli Mohindra and Laura Fraser to guest star in Series 12!. BBC, 2019-12-13. [dostęp 2019-12-29].
  12. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Doctor Who Series 12: new episode titles, writers and descriptions. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-01-09]. (ang.).
  13. Doctor Who Series 12: James Buckley to star in Block 2 episode. CultBox, 2019-06-27. [dostęp 2019-12-29].
  14. Andrea Laford: Doctor Who Series 12: new director, actor, character discovered. Cultbox, 2019-06-10. [dostęp 2019-12-29].
  15. Goran Višnjić and Robert Glenister to appear in series 12!. BBC, 2019-11-22. [dostęp 2019-12-29].
  16. Doctor Who series 12 confirms who will play Thomas Edison and Nikola Tesla. Digital Spy, 2019-12-07. [dostęp 2019-12-29].
  17. a b c d Andrea Laford: Nikola Tesla’s Night of Terror: new photos and casting news. Cultbox, 2020-01-13. [dostęp 2020-01-22].
  18. Doctor Who films scenes in Gloucester. BBC News. [dostęp 2019-12-29].
  19. The Judoon return in Series 12. DWTV, 2019-05-21. [dostęp 2019-12-29].
  20. a b Doctor Who Series 12: ‘Coming Soon’ trailer and breakdown. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-01-23].
  21. a b c d Doctor Who, Fugitive of the Judoon: cast news and new images. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-01-23]. (ang.).
  22. Exclusive: John Barrowman on his shock Doctor Who TV return – "It’s about time". Radio Times. [dostęp 2020-03-06]. (ang.).
  23. Andrea Laford: Doctor Who Series 12: Block 1 actress discovered. Cultbox, 2019-03-20. [dostęp 2019-12-29].
  24. a b Andrea Laford: Warren Brown and Matthew McNulty to guest star in Doctor Who, Praxeus. Cultbox, 2020-01-10. [dostęp 2020-01-22].
  25. Andrea Laford: Doctor Who, Praxeus: synopsis, guest cast, character names. Cultbox, 2020-01-22. [dostęp 2020-01-29].
  26. a b Andrea Laford: What are the Chagaskas in the Doctor Who episode ‘Can You Hear Me?’. Cultbox, 2020-01-29. [dostęp 2020-01-29].
  27. Doctor Who recap: series 38, episode seven – Can You Hear Me?. The Guardian, 2020-02-09. [dostęp 2020-03-03].
  28. Doctor Who Series 12: Maxim Baldry to star in historical episode. CultBox, 2019-07-03. [dostęp 2019-12-29].
  29. a b The Haunting of Villa Diodati. BBC. [dostęp 2020-03-03].
  30. Jacob Collins-Levy. independenttalent.com. [dostęp 2019-12-29].
  31. Andrea Laford: Actress from The Spanish Princess to star in Doctor Who. Cultbox, 2020-01-24. [dostęp 2020-01-29].
  32. Andrea Laford: Doctor Who ‘The Haunting of Villa Diodati’: behind the scenes. Cultbox, 2020-02-20. [dostęp 2020-01-29].
  33. Doctor Who Magazine reveals titles of two-part series finale. Cultbox, 2020-02-06. [dostęp 2019-12-29].
  34. Doctor Who Series 12: Ian McElhinney and Steve Toussaint to star in Doctor Who. CultBox, 2020-02-06. [dostęp 2019-12-29].
  35. a b c d Mandip Gill comments suggest Doctor Who special ends in cliffhanger. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-08-09]. (ang.).
  36. a b c Doctor Who, Revolution of the Daleks: new photos released. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-12-19]. (ang.).
  37. a b c d e f g Doctor Who lands on Who Year’s Day in Spyfall. BBC. [dostęp 2019-12-07]. (ang.).
  38. a b Doctor Who Series 12: Block 1 actress discovered. cultbox.co.uk. [dostęp 2019-10-20]. (ang.).
  39. a b c d e f g h Doctor Who Series 12: new directors discovered. cultbox.co.uk. [dostęp 2019-10-20]. (ang.).
  40. a b c d Doctor Who Series 12: writers announced. cultbox.co.uk. [dostęp 2019-11-14]. (ang.).
  41. a b Doctor Who series 12 will start and end with two-parters. BBC. [dostęp 2019-12-27]. (ang.).
  42. 12. sezon „Doktor Who” w BBC First od stycznia (wideo). wirtualnemedia.pl. [dostęp 2019-12-29]. (pol.).
  43. a b c Doktor Who Seria 12: BBC First. BBC. [dostęp 2020-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  44. a b c Doctor Who promises “terrifying” new monsters in scary new episode ‘Orphan 55’. radiotimes.com. [dostęp 2019-12-27]. (ang.).
  45. Doctor Who Series 12: new director, actor, character discovered. cultbox.co.uk. [dostęp 2019-10-20]. (ang.).
  46. Doctor Who, Fugitive of the Judoon: Chris Chibnall’s input. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-01-23]. (ang.).
  47. a b Doctor Who: Jodie Whittaker won't return for a new series until 2020. [dostęp 2018-12-12]. (ang.).
  48. Episode 7 of Doctor Who Series 12 titled ‘Can You Hear Me?’. [dostęp 2020-01-27]. (ang.).
  49. a b Guy Murray-Brown. [dostęp 2019-11-05]. (ang.).
  50. a b The Haunting of Villa Diodati. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
  51. The Doctor Who Team Talks Season 12, Character Development, And Upcoming Surprises. [dostęp 2020-01-03]. (ang.).
  52. Ascension of the Cybermen. [dostęp 2020-03-20]. (ang.).
  53. Doctor Who Magazine reveals titles of two-part series finale. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
  54. a b c Doctor Who: Jodie Whittaker to return for festive episode Revolution of the Daleks. radiotimes.com. [dostęp 2020-03-03]. (ang.).
  55. a b Informacja o premierze odcinka wyświetlona na kanale BBC First w dniu 23 grudnia 2020 r.
  56. a b c Doctor Who Series 12: more filming with the companion actors in Cardiff. cultbox.co.uk. [dostęp 2019-10-20]. (ang.).
  57. Doktor Who: Rewolucja Daleków. teleman.pl. [dostęp 2020-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-29)]. (pol.).
  58. a b Doctor Who Series 12: Team TARDIS Back in Action!. Blogtor Who, 2019-01-24. [dostęp 2019-12-29].
  59. Doctor Who Season 12 Has Already Begun Pre-Production. WeGotThisCovered.com, 2018-11-12. [dostęp 2020-01-03].
  60. Ed Hime. United Agents. [dostęp 2019-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  61. Berlin Associates » Nina Metivier. berlinassociates.com. [dostęp 2019-12-29].
  62. a b Goran Višnjić and Robert Glenister to appear in Doctor Who series 12 episode. cultbox.co.uk. [dostęp 2019-01-03].
  63. a b c d e ANDREA LAFORD: Doctor Who Series 12: new behind-the-scenes photos released. 2020-03-19. [dostęp 2020-03-22]. (ang.).
  64. a b ANDREA LAFORD: Doctor Who, Spyfall Part 1: behind the scenes. 2020-01-04. [dostęp 2019-01-07]. (ang.).
  65. a b Doctor Who, Praxeus: behind the scenes. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-03-20].
  66. a b Doctor Who, Orphan 55: behind the scenes. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-01-23].
  67. Doctor Who Series 12: filming in a tunnel on Barry Island. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-01-23].
  68. a b c d e f Andrea Laford: Doctor Who Series 12: glimpses of filming from new video release. Cultbox, 2019-11-19. [dostęp 2019-01-07]. (ang.).
  69. Nightmare episode of Doctor Who will include an animated segment. cultbox.co.uk. [dostęp 2020-03-20].
  70. Peter Nolan: LISTEN: Doctor Who composer Segun Akinola on This Classical Life. 2019-05-09. [dostęp 2019-01-07]. (ang.).
  71. Space. For all. Coming soon.. Facebook, 2019-11-21. [dostęp 2019-12-29].
  72. Morgan Jeffery: Doctor Who series 12 trailer is confirmed for Saturday, 23rd November – watch first-look teaser. RadioTimes, 2019-11-22. [dostęp 2019-12-29].
  73. Mirko Parlevliet: Make Space for the Doctor Who Series 12 Trailer and Art!. vitalthrills.com, 2019-11-23. [dostęp 2019-12-29].
  74. Revamped Cyberman design revealed in new Doctor Who trailer. cultbox.co.uk, 2020-02-07. [dostęp 2020-03-20].
  75. a b Ratings Guide. doctorwhonews.net. [dostęp 2023-11-25]. (ang.).
  76. Doctor Who: Jodie Whittaker won't return for a new series until 2020. BBC, 2018-12-09. [dostęp 2019-12-30].
  77. Doctor Who series 12 WILL be delayed to 2020. Radio Times, 2018-12-09. [dostęp 2019-12-30].
  78. a b Doctor Who To Return in 12th Season in New Year’s Day Premiere. Comic Years, 2019-12-02. [dostęp 2019-12-30].
  79. Louisa Mellor: Doctor Who : Revolution of the Daleks to Air on New Year’s Day, Trailer is Here. denofgeek.com, 2020-11-29. [dostęp 2020-12-19]. (ang.).
  80. "UPDATED: SHOWBUZZDAILY's Top 150 Friday Cable Originals & Network Finals: 1.1.2021. showbuzzdaily.com. [dostęp 2021-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-06)]. (ang.).
  81. MickJoest: Doctor Who Season 12 Premiere Date Reveal Makes The Wait Less Agonizing. CinemaBlend, 2019-12-02. [dostęp 2019-12-29]. (ang.).
  82. a b Doctor Who: Season 12. RottenTomates. [dostęp 2022-01-27]. (ang.).
  83. Doctor Who - Season 12 Reviews. Metacritic. [dostęp 2020-03-07]. (ang.).
  84. Doctor Who - Season 12 Reviews (User Reviews). Metacritic. [dostęp 2020-03-07]. (ang.).
  85. Cymru Director: Fiction in 2020. awards.bafta.org. [dostęp 2022-02-20]. (ang.).
  86. Cymru Editing in 2020. awards.bafta.org. [dostęp 2022-02-20]. (ang.).
  87. Doctor Who Resolution (2019 Special) DVD. Amazon.co.uk. [dostęp 2020-08-10]. (ang.).
  88. Doctor Who Resolution (2019 Special) Blu-ray. Amazon.co.uk. [dostęp 2020-08-10]. (ang.).
  89. Doctor Who - The Complete Series 12. Amazon.co.uk. [dostęp 2020-08-10]. (ang.).
  90. Doctor Who - The Complete Series 12 (DVD). Amazon.co.uk. [dostęp 2020-08-10]. (ang.).
  91. Doctor Who: The Complete Twelfth Series (DVD). Amazon.co.uk. [dostęp 2020-03-12]. (ang.).
  92. Doctor Who - Series 12. sanity.com.au. [dostęp 2020-08-10]. (ang.).
  93. Doctor Who: The Complete Series 12 – DVD/Blu-ray review. criticalpopcorn.com, 2020-05-10. [dostęp 2020-08-10]. (ang.).