Dolores del Río

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dolores del Río
Ilustracja
Dolores del Río (1935)
Imię i nazwisko

María de los Dolores Asúnsolo y López Negrete

Data i miejsce urodzenia

3 sierpnia 1904
Durango

Data i miejsce śmierci

11 kwietnia 1983
Newport Beach

Zawód

aktorka

Lata aktywności

1925–1978

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Dolores del Río (właśc. María de los Dolores Asúnsolo y López Negrete; ur. 3 sierpnia 1904 w Durango, zm. 1983 w Newport Beach)[1] – meksykańska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna, pierwsza latynoska gwiazda filmowa[2]. Trzykrotna zdobywczyni nagrody filmowej Ariel, nazywanej "meksykańskim Oscarem"[3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w 1905 w zamożnej meksykańskiej rodzinie[2]. Jej rodzicami byli Antonia i Jesus Asúnsolo. Ojciec przyszłej aktorki pracował jako dyrektor banku w Durango. W 1910 podczas rewolucji meksykańskiej musiał uciekać do USA. Dolores wraz z matką zamieszkała tymczasem w Meksyku. Tam ukończyła francuską szkołę prywatną przy klasztorze św. Józefa[1].

W 1921, mając szesnaście lat, została wydana za mąż za starszego od siebie o 18 lat prawnika Jaimiego Martíneza[1][2]. Para udała się w podróż po Europie, gdzie Dolores wykorzystywała swoje umiejętności taneczne, występując dla francuskich żołnierzy wracających z Maroka[1].

Wraz z mężem zamieszkała w Meksyku. Tam poznała reżysera Edwina Carewe, który zaproponował jej kontrakt filmowy. Dolores i Jamie wyruszyli do Hollywood. On próbował swoich sił jako scenarzysta filmowy, ona – jako aktorka[2].

W 1925 zadebiutowała w filmie Joanna. Jej kariera rozwijała się szybko – zagrała m.in. w Jaka jest cena sławy, który był jednym z najbardziej dochodowych filmów roku[3], oraz w Zmartwychwstaniu (na podstawie utworu Lwa Tołstoja) i Ramonie; ta ostatnia rola przyniosła jej uznanie krytyki[4]. W 1926 wygrała konkurs piękności WAMPAS Baby Star[3]. W latach 20. XX w. była jedną z dziesięciu najlepiej zarabiających aktorek[4].

Grała kobiety różnego pochodzenia – rosyjską wieśniaczkę, Francuzkę, Hiszpankę czy Polinezyjkę[5]. Dzięki temu, że początek jej kariery przypadał na okres kina niemego, fakt, że Dolores del Rio początkowo słabo mówiła po angielsku, nie przeszkadzał jej w zdobywaniu ról[4].

W 1928 rozwiodła się z Jaimim Martínezem[5]. W 1930 wyszła za Cedrica Gibbonsa[4].

W 1930 Del Rio wystąpiła w swoim pierwszym filmie dźwiękowym. Podpisała intratny kontrakt z United Artists, jednak utraciła go ze względu na poważną chorobę. Jej następny kontrakt podpisany był z RKO Pictures[4]. W 1933 wystąpiła wraz z Ginger Rogers i Frede Astaire'm w filmie Karioka[4].

W 1941 rozwiodła się z Cedrikiem Gibbonsem. Miała w tamtym okresie romans z Orsonem Wellesem[5].

W 1942 aktorka postanowiła wrócić do Meksyku. Była rozczarowana amerykańskim przemysłem filmowym, który oferował jej role wyłącznie oparte na jej urodzie, nie dające jej szansy na wykazanie się umiejętnościami aktorskimi[3]. Była też stęskniona za ojczyzną i rodakami oraz chciała uczestniczyć w rozwoju meksykańskiego kina[4]. Nawiązała współpracę z reżyserem Emilio Fernándezem. Wspólnie nakręcili m.in. filmy Polny kwiat, Maria Candelaria. Ten ostatni film zdobył Złotą Palmę na pierwszym w historii MFF w Cannes oraz nagrodę na MFF w Locarno. Przyczynił się on do popularyzacji kina meksykańskiego na świecie oraz uczynił z del Rio gwiazdę światowego formatu[4].

Za swoje kolejne meksykańskie filmy otrzymała 3 nagrody filmowe Ariel – za Porzuconych, film Doña Perfecta i El Niño y la niebla[3]. W latach 40. i 50. XX wieku była najważniejszą meksykańską aktorką[4]. W latach 50. występowała także w teatrze, m.in. w Wachlarzu Lady Windermere oraz Upiorach Ibsena[6].

W 1947 wystąpiła w Uciekinierze Johna Forda i był to jej ostatni występ w amerykańskim filmie aż do 1960, kiedy zagrała w Płonącej gwieździe z Elvisem Presleyem[5]. Jedną z przyczyn tej nieobecności w kinie amerykańskim mogła być pomoc, jakiej del Rio udzieliła antyfrankistowskim uchodźcom po hiszpańskiej wojnie domowej, co było źle widziane w ogarniętym antykomunistyczną podejrzliwością Hollywood okresu zimnej wojny[4].

Zasiadała w jury konkursu głównego na 10. MFF w Cannes (1957).

W 1960 wyszła za reżysera i producenta Lewisa Rileya[6]. W latach 60. jej kariera znacznie zwolniła – grywała już zdecydowanie rzadziej. Poświęciła się za to działalności charytatywnej, prowadząc Estancia Infantil – placówkę opieki dziennej dla dzieci meksykańskich artystów. W ośrodku tym szczególne znaczenie miał rozwój dzieci poprzez kontakt ze sztuką – tańcem i muzyką[6].

W 1978 zagrała w swoim ostatnim filmie – Sanchez i jego dzieci. Zmarła 11 kwietnia 1983 w wyniku przewlekłego zapalenia wątroby[6].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Dolores del Río (1929)
Dolores del Río (1932)
Dolores del Río i Gene Raymond w filmie Karioka (1933)
Dolores del Río (1938)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Telgen 1993 ↓, s. 130
  2. ↑ a b c d Lowe 2005 ↓, s. 170
  3. ↑ a b c d e Lowe 2005 ↓, s. 171
  4. ↑ a b c d e f g h i j Telgen 1993 ↓, s. 131
  5. ↑ a b c d Susan Ware, Notable American Women: A Biographical Dictionary Completing the Twentieth Century, Harvard University Press, 2004, s. 163, ISBN 978-0-674-01488-6 [dostęp 2018-06-24] (ang.).
  6. ↑ a b c d Telgen 1993 ↓, s. 132
  7. ↑ Lowe 2005 ↓, s. 171-172.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dolores_del_Río&oldid=72990745”