Przejdź do zawartości

Dom Angielski w Gdańsku

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dom Angielski
Englisches Haus
Symbol zabytku nr rej. 90 z 18.12.1959[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Gdańsk

Adres

ul. Chlebnicka 16

Typ budynku

hotelowy

Styl architektoniczny

renesans

Architekt

Hans Kramer

Kondygnacje

8

Rozpoczęcie budowy

1568

Ukończenie budowy

1570

Ważniejsze przebudowy

1927-1928

Zniszczono

1945

Odbudowano

1958-1979

Pierwszy właściciel

Dirk Lylge (1568-1574),

Kolejni właściciele

* rodzina Rogge
* David Kade (-1738)
* William Anderson i rodzina (1738-1794)
* rodziny Zirenberg i von Krockow
* rodzina Przebendowskich
* Samuel Jakobsen (1832-)
* Edmund Wierip (1894)
* Gustav Zelz (1907-1910)
* miasto Gdańsk (1912-)

Obecny właściciel

Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Angielski''Englisches Haus''”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Dom Angielski''Englisches Haus''”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Dom Angielski''Englisches Haus''”
Ziemia54°20′55,11″N 18°39′19,74″E/54,348642 18,655483

Dom Angielski (niem. Englisches Haus), niekiedy także „Dom Anielski” – jedna z najbardziej okazałych kamienic mieszczańskich Gdańska, położona przy ul. Chlebnickiej 16 (dawniej Brotbänkengasse). Był największą kamienicą mieszkalną Gdańska sprzed epoki rozbiorów[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Został zbudowany w latach 1568-1570, w stylu renesansowym, przez pochodzącego z Drezna Hansa Kramera dla kupca Dirka Lylge. Zajął dwie sąsiadujące parcele, dzięki czemu można było zbudować imponującą fasadę o szerokości 15,5 m i wysokości 30 m, w ośmiu kondygnacjach, zwieńczoną czterema szczytami i wysmukłą wieżyczką z ozdobnym hełmem i iglicą.

Elewacja frontowa ozdobiona jest bogatą dekoracją rzeźbiarską. Pary pilastrów wydzielają pary okien, a kondygnacje rozdzielone są wydatnymi gzymsami z dekoracyjnymi fryzami roślinnymi. Pierwotnie kamienne detale elewacji były pozłacane, a płaszczyzny elewacji pokrywały barwne sgraffita. Bogato ozdobione były również cztery szczyty. Wejście do budynku otrzymało wspaniały portal, w formie łuku triumfalnego, flankowany zdwojonymi żłobkowanymi pilastrami z wysuniętą kolumną pośrodku. Portal wykazuje cechy wspólne z portalem "Georgentor" na zamku w Dreźnie, przy budowie którego pracował wcześniej projektant[2]. Zwieńczenie kamienicy ozdobiono postaciami rycerzy trzymającymi tarcze z herbami Dirka Lygle oraz jego żony Elżbiety z Rosenbergów. Całość ponad tympanonem zwieńczyła figura anioła od którego budynek nazywano początkowo Domem Anielskim[2]. Elewację pierwotnie zdobiły jeszcze sgraffita[2].

Pierwszy właściciel, Dirk Lylge, zbankrutował w 1586 roku, a jego dom zajęli wierzyciele[2]. W XVII wieku (w latach 1640–1690) część budynku, a zwłaszcza wielką sień wykorzystywali, na wzór założonego wcześniej „Domu Angielskiego” w Hamburgu, na cele targowe, zebrania i nabożeństwa przebywający w Gdańsku kupcy angielscy i szkoccy, i stąd ma pochodzić używana obecnie nazwa budynku. Źródła mówią, że stosownego obiektu już w 1622 poszukiwała w Gdańsku delegacja firmy Baltic Company of London.

Pomimo wielu zachowanych przekazów, że był to rzeczywiście „Dom Angielski”, sceptycy jednakże sądzą, że nazwa powstała przez zniekształcenie pierwotnej nazwy „Dom Anielski”.

W „Domu Angielskim” m.in. kupiec Karl Gottfried Grischow prowadził skład pełnego asortymentu zagranicznych, zwłaszcza angielskich towarów, mebli i obrazów.

Od 1722 kamienica pełniła funkcję popularnego zajazdu, zaś w 1832 Dom połączony został z budynkiem przy Długim Targu 30 pełniąc rolę hotelu. Np. w 1921 ten adres „Domu Angielskiego” potwierdza wpis dokonany w miejscowym przewodniku. W 2 połowie XIX wieku w hotelu zatrzymała się 24-letnia Jadwiga Łuszczewska (Deotyma), która zaczęła w nim szkicować romansową powieść „Panienka z Okienka” ukończoną w 1891 roku[2]. W 1912 właściciel planował wyburzyć kamienicę, w związku z czym Stowarzyszenie na Rzecz Zachowania Zabytków Budownictwa i Sztuki Gdańska zorganizowało publiczną zbiórkę pieniędzy w celu jej wykupienia, w którą to akcję włączyło się miasto, które wykupiło budynek. W 1912 roku Carl Weber przeprowadził inwentaryzację budynku i sporządził projekt rekonstrukcji fasady. W latach 1927–1928 przeprowadzono konserwację elewacji, wymieniając ok. 40% dekoracji kamieniarskiej.

W 1945 budynek został zniszczony, ocalały jedynie przedproże i cztery dolne kondygnacje fasady z portalem[2]. W latach 1957–1959 kamienica została odbudowana w stanie surowym z zachowaniem ocalałych partii i fragmentów ścian bocznych według projektu architekta Kazimierza Orłowskiego. Fasadę zrekonstruowano w latach siedemdziesiątych XX wieku, jednak nie odtworzono wnętrz. W 2017 roku za kwotę około 500 tys. zł odtworzono pełną kolorystykę elewacji z pozłacanymi elementami dekoracji architektonicznej[3].

Obecnie w „Domu Angielskim” mieści się Obiekt noclegowy Moon Apartments Gdańsk oraz Wydział Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2013-06-16].
  2. a b c d e f g Album Renesansu. Dom Anielski przy ul. Chlebnickiej 16 w Gdańsku – MIASTA RYTM [online] [dostęp 2019-05-06] (pol.).
  3. Dom Angielski i Mała Zbrojownia przejdą remont [online], trojmiasto.pl, 4 listopada 2016 [dostęp 2019-05-06] (pol.).