Dom tekstylny Weichmanna

Dom tekstylny Weichmanna

nr rej. A/1376/88 z 27 września 1988
Gliwice – dom tekstylny Weichmanna
Państwo	Polska
Miejscowość	Gliwice
Adres	ul. Zwycięstwa 37
Architekt	Erich Mendelsohn
Rozpoczęcie budowy	1921
Ukończenie budowy	1922
Położenie na mapie Gliwic Dom tekstylny Weichmanna
Położenie na mapie Polski Dom tekstylny Weichmanna
Położenie na mapie województwa śląskiego Dom tekstylny Weichmanna
50°17′49,722″N 18°40′16,709″E

Dom tekstylny Weichmanna (niem. Seidenhaus Weichmann) − zabytkowy budynek mieszczący się w Gliwicach przy ul. Zwycięstwa 37, dawny dom handlowy. Jest jednym z najważniejszych obiektów niemieckiego modernizmu w Polsce. Nazwa pochodzi od nazwiska pierwszego właściciela, lokalnego przedsiębiorcy i kupca Ericha Weichmanna oraz sprzedawanego asortymentu - wysokiej jakości artykułów tekstylnych.

Historia

Obiekt został wzniesiony przy ówczesnej Wilhelmstrasse według jednego z pierwszych projektów światowej później sławy niemieckiego architekta Ericha Mendelsohna. Wybudowano go w roku 1921 i oddano do użytku 22 stycznia roku 1922. Inicjatorem budowy i pierwszym właścicielem budynku był Erwin Weichmann – lokalny przedsiębiorca i kupiec, właściciel kilku sklepów z tekstyliami. W 1932 Weichmann wraz z całą rodziną wyemigrował do Ameryki. W księdze adresowej Rzeszy Niemieckiej z 1941 r. budynek figuruje jako Seidenhaus Altgassen. Jego właścicielem był Max Altgassen, który zginął w 1945 podczas bombardowania Drezna.

Budynek wzbudził znaczne zainteresowanie w kręgach architektury i sztuki. Już rok po powstaniu obiektu pokazano go na wystawie Bauhausu w Weimarze. W 1924 r. jego zdjęcie ozdobiło okładkę wydawnictwa promującego najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne Gliwic. W roku 1926 został zaprezentowany na wystawie architektury nowoczesnej w warszawskiej Zachęcie. Przedstawiały go również czasopisma branżowe m.in. w Paryżu i Moskwie. Szybko stał się wizytówką awangardowej architektury w Europie i punktem wyjścia do projektów wielu znacznie większych, słynnych domów towarowych w ówczesnych Niemczech, między innymi w Stuttgarcie, Norymberdze, Breslau, Chemnitz.

Po II wojnie światowej w budynku mieściła się siedziba TPPR. Do początku lat 90. parter zajmowała księgarnia z literaturą radziecką oraz kilka niewielkich punktów handlowych. W 2002 roku wykonano remont obiektu. W budynku mieściła się filia banku PKO Bank Polski a obecnie (stan na 15.10.2022) filia Nest Banku.

Architektura

Budynek powstał na planie nieregularnym, zbliżonym do prostokąta. Jest wczesnym przykładem budynku o konstrukcji z żelbetu uzupełnionego cegłami. Ma dwa piętra oraz niewielką nadbudowę uznawaną za trzecie piętro. Nakryty jest płaskim dachem. Widoczny jest podział na część handlową, obejmującą parter i pierwsze piętro oraz część prywatną na dwóch wyższych kondygnacjach.

Obiekt wpisano do rejestru zabytków 27 września 1988 (nr rej. A/1376/88, granice ochrony obejmują działkę).

Bibliografia

• Leszek Jodliński, Dom tekstylny Weichmanna w Gliwicach. Nieznane dzieło Ericha Mendelsohna, Gliwice, 1994, Seria Monograficzna – Muzeum w Gliwicach, nr 4. ISSN 0860-7818.

Linki zewnętrzne

• Dom Tekstylny Weichmanna | Virtual Shtetl. sztetl.org.pl. [dostęp 2018-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-15)].