Drawsko (wieś)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Drawsko
wieś
Ilustracja
Urząd Gminy
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

czarnkowsko-trzcianecki

Gmina

Drawsko

Wysokość

35–50 m n.p.m.

Liczba ludności (2008)

1640

Strefa numeracyjna

67

Kod pocztowy

64-733[2]

Tablice rejestracyjne

PCT

SIMC

0525760

Położenie na mapie gminy Drawsko
Mapa konturowa gminy Drawsko, u góry znajduje się punkt z opisem „Drawsko”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Drawsko”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Drawsko”
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego
Mapa konturowa powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Drawsko”
Ziemia52°51′14″N 16°01′47″E/52,853889 16,029722[1]
Strona internetowa

Drawsko (niem. Dratzig) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim gminie Drawsko. Wieś jest siedzibą gminy wiejskiej Drawsko i leży na trasie drogi wojewódzkiej nr 181.

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Drawsko[3][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
1005962 Abisynia część wsi
1005979 Ameryka część wsi
1005985 Brazylia część wsi
0525777 Brzozowica część wsi
1015890 Drawsko-Wybudowanie część wsi
0525808 Łężno część wsi

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość ma metrykę średniowieczną. Notowana jest w różnych formach w historycznych dokumentach od połowy XIII wieku. Pierwszy raz po łacinie w Kodeksie dyplomatycznym Wielkopolski jako iuxta campum Dratzensem (1251) oraz pod obecnie funkcjonującą nazwą Drawsko (1298). Później także Drawitczker Felder, Drawcszke (1402-08), Drawsko (1510), Drawsko (1580), Drasko (1846). Po zaborach Polski równolegle funkcjonowały dwie nazwy polska Drawsko oraz niemiecka Dratzig (1881). Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy rzeki Drawy dopływu Noteci z dodaniem sufiksu -sko[5].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego notuje miejscowość po dwiema nazwami polską Drasko oraz niemiecką Dratzig[6].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Drawsko jako Drasko na historycznej mapie Wielkopolski sporządzonej w 1888 roku według danych zaczerpniętych z Kodeksu dyplomatycznego.
Zabudowa centrum wsi
Pomnik borowika – okolice wsi to tereny tradycyjnych grzybobrań

Historycznie wieś położona na terenie Wielkopolski i przez wieki związana była z dobrami wieleńskimi. Po raz pierwszy pojawiła się w dokumentach pisanych w 1298 – została wtedy nabyta przez Wincentego z Szamotuł (Nałęcza). Była w następnych wiekach jednym z miejsc zamieszkania mazurów wieleńskich.

Do czasu rozbiorów leżała w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wskutek II rozbioru Polski w 1793 r., miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Pod koniec XIX wieku pod nazwą Drasko jako osadę, folwark, stację kolejową oraz dominium leżące w powiecie czarnkowskim odnotował miejscowość XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W osadzie znajdowała się lejarnia żelaza Sattlershutte i liczyła ona wówczas 113 domów oraz 1461 mieszkańców w tym 1154 katolików, 307 ewangelików. słownik notuje również 424 analfabetów[6].

W XIX wieku Drawsko stanowiło centrum rozległych dóbr niemieckich – należało do książąt Hohenzollern-Siegmaringen posiadających w tym rejonie około 50 586 mórg ziemi. Dominium Drasko należało wówczas do księcia Antoniego Hohenzollern-Siegmaringen. jego folwark liczył 6 domów, 108 mieszkańców w tym 52 ewangelików i 56 katolików. Słownik zanotował również 28 analfabetów[6].

Po 1919 miejscowość znalazła się w granicach II RP. W okresie międzywojennym na Noteci przebiegała tuż obok zabudowań wsi, granica polsko-niemiecka. Podczas II wojny światowej działała tutaj grupa Armii Krajowej, która wsławiła się akcją zdobycia broni, mundurów oraz zapasów żywności po okrążeniu grupy ucztujących koło Moczydła Niemców (17 grudnia 1944). Od 19 stycznia 1945 (dziewięć dni przed wyparciem Niemców) wieś patrolowali Polacy uzbrojeni w kije – była to oficjalnie zatwierdzona przez okupantów straż patrolowa, ewenement na skalę terenów okupowanych. Administrację polską we wsi organizował Adam Pohl[7]. Po wojnie istniał przez dłuższy czas tylko niewielki drewniany most na Noteci w stronę Krzyża. 18 grudnia 1995 oddano do użytku nową trasę wraz z mostami[8].

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Drawsko”[9].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.

Zabytki i osobliwości[edytuj | edytuj kod]

Kościół[edytuj | edytuj kod]

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa powstał w latach 1909–1911 jako dom katolicki. W 1920 przebudowany na świątynię. Od 1925 parafialny[8].

Zabudowa[edytuj | edytuj kod]

Zabudowa rozciąga się wzdłuż ulicy Powstańców Wielkopolskich, równolegle do Noteci[10]. Zachowały się tu liczne stare zabudowania, m.in. dom szczytowy nr 31 na narożniku ul. Polnej, który jest najstarszym we wsi (koniec XVIII wieku). Cenne są też: kuźnia (początek XX wieku, narożnik ul. Kościelnej), eklektyczny budynek Urzędu Gminy (przełom XIX i XX wieku), szkoła (dwa symetryczne budynki z początku XX wieku) i kapliczka przy szkole z nazwiskami 128 ofiar obu wojen światowych[8].

Cmentarz[edytuj | edytuj kod]

Cmentarz zlokalizowany jest na wschodnim krańcu wsi. W 1997 zbudowano tutaj kaplicę Miłosierdzia Bożego. Przy wejściu stoi kapliczka ludowa Chrystusa Frasobliwego (XVIII wiek), a obok rośnie dąb o obwodzie około 310 cm. Nekropolia mieści także kamień upamiętniający Maksymiliana Kosińskiego (1812-1907), powstańca listopadowego, który uciekł z zesłania na Kamczatce i przedarł się do Polski poprzez Indie i Genuę. Nie mogąc osiedlić się w zaborze rosyjskim zamieszkał początkowo w Szamotułach, a następnie w Drawsku, ciesząc się ogromnym autorytetem i szacunkiem lokalnej społeczności (upamiętnia go jedna z nazw ulic)[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 26158
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 233 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  4. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. Rymut 1997 ↓, s. 418.
  6. a b c Drasko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 141.
  7. Andrzej Antowski, Poznańscy leśnicy w służbie Wielkopolski Walczącej 1939-1945, RDLP, Poznań, 2016, s. 347, ISBN 978-83-942898-5-0
  8. a b c d Paweł Anders, Władysław Kusiak, Puszcza Notecka, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań, 2011, s. 121–123, ISBN 978-83-7272-242-3.
  9. Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 22. ISBN 83-87424-77-3.
  10. Puszcza Notecka, mapa 1:100.000, BiK, Piła, ISBN 978-83-88963-75-9.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. II, C-D, hasło „Drawsko”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1997, s. 418. ISBN 978-83-64007-04-0.
  • A.M. Wyrwa, Drawsko ‑ ogniwo dawnego łańcucha osadniczego, Tygodnik Pilski nr 34(40) z 24. 08. 1980, s. 9
  • Ziemia nadnotecka wczoraj dziś jutro. Materiały z sesji naukowej odbytej w dniu 30 maja 2003 roku z okazji nadania Gimnazjum w Drawsku imienia „Ziemi Nadnoteckiej”, red. A.M. Wyrwa, W. Gapski, Drawsko-Poznań 2004
  • A.M. Wyrwa, Prahistoryczne i średniowieczne ślady osadnictwa w rejonie Drawska, gm. loco, woj. wielkopolskie, Fontes Archaeologici Posnanienses 41(2005), s. 275-288
  • A.M. Wyrwa, Zabobony, „wampiry” i remedia antywampiryczne. Przyczynek do poznania zachowań funeralnych, w: Czarownice. Funeralia Lednickie. Spotkanie 2, red. Jacek Wrzesiński, Poznań 2008 [wydanie II uzupełnione i poszerzone], s. 43-66.