Drzewiak jednobarwny
Dendrolagus dorianus | |||
Ramsay, 1883[1] | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Plemię | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
drzewiak jednobarwny | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
Drzewiak jednobarwny[6], drzewiak doria[7] (Dendrolagus dorianus) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Drzewiak jednobarwny występuje w centralnej części gór południowo-wschodniej Papui-Nowej Gwinei[8].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1883 roku australijski zoolog Edward Pierson Ramsay nadając mu nazwę Dendrolagus dorianus[1]. Miejsce typowe to obszar Astrolabe Range, w pobliżu Port Moresby, Papua-Nowa Guinea[1][9][10][8][11]. Okazy typowe to seria syntypów z kolekcji Macleay Museum, przy University of Sydney: są to oprawione skóry i czaszki (z pozostałościami czaszek wewnątrz skór) dorosłej samicy (sygnatura MMUS M.376), dorosłego samca (sygnatura MMUS M.377) oraz na wpół dorosłego samca (sygnatura MMUS M.378)[11]. Inne potencjalne syntypy to trzy okazy z kolekcji Muzeum Australijskiego: oprawiona skóra bez czaszki osobnika o nieznanej płci (sygnatura AM M.792) zarejestrowany 8 grudnia 1892 roku; skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura AM M.1048) zarejestrowany w marcu 1896 roku; skóra bez głowy i czaszki na wpół dorosłego samca (sygnatura AM M.1049) zarejestrowany w marcu 1896 roku[12].
Badania oparte na danych genetycznych umieszczają D. dorianus jako gatunek bazalny kladu dorianus obejmującego D. notatus, D. stellarum i D. scottae[13]. Tradycyjnie taksony mayri, notatus i stellarum traktowane są jako podgatunki[9], ale dane genetyczne i morfologiczne potwierdzają ich odrębność jako gatunki[13]. Gatunek monotypowy[14][8].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Dendrolagus: gr. δενδρον dendron „drzewo”; λαγως lagōs „zając”[15].
- dorianus: Giacomo Doria (1840–1913), włoski zoolog[16].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) samic 59,6–77 cm, samców 55–78 cm, długość ogona samic 45–66,2 cm, samców 49,7–60 cm; masa ciała samic 8,2–11,8 kg, samców 9,1–13,4 kg[14][17]. Sierść ciemnobrązowa i wełnista, częściowo z ciemną pręgą na grzbiecie. Budowa ciała krępa i silna. Ogon stosunkowo krótki i jaśniej ubarwiony. Zwierzęta te mają dużo krótsze tylne kończyny, proste i umięśnione ramiona, pierwszy i drugi palec są przeciwstawne pozostałym. Stopy zaopatrzone są w szerokie modzele zapobiegające ślizganiu się podczas wspinaczki oraz w silne, zagięte pazury. Ogon służy do utrzymywania równowagi podczas skoków wśród gałęzi.
Środowisko życia
[edytuj | edytuj kod]Lasy deszczowe rejonów górzystych na wysokości od 600 do 4000 m n.p.m.
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Są aktywne o zmierzchu i w nocy. Odżywiają się głównie liśćmi i korą. W przeciwieństwie do innych drzewiaków żyją w grupach społecznych. Grupa taka składa się przeważnie z dominującego samca i kilku samic. Drzewiak ten nie jest najlepszym wspinaczem. Porusza się na czterech kończynach; nie potrafi skakać na dwóch nogach. Jest najsłabiej z wszystkich drzewiaków przystosowany do życia na drzewach. Wszystko wskazuje na to, że gatunek ten wtórnie przystosował się do życia na ziemi.
Zagrożenie i ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (zagrożony)[5]. Głównymi zagrożeniami dla tego gatunku są polowania z psami urządzane przez miejscową ludność[5] oraz utrata siedlisk i degradacja środowiska[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c E.P. Ramsay. Contributions to the zoology of New Guinea. Part VII. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 8, s. 17, 1884. (ang.).
- ↑ W. Rothschild & G. Dollman. The genus Dendrolagus. „Transactions of the Linnean Society of London”. Second Series. Zoology. 21, s. 490, 1936. (ang.).
- ↑ Troughton i Le Souef 1936 ↓, s. 388.
- ↑ Troughton i Le Souef 1936 ↓, s. 389.
- ↑ a b c d T. Leary, L. Seri, T. Flannery, D. Wright, S. Hamilton, K. Helgen, R. Singadan, J. Menzies, A. Allison & R. James, Dendrolagus dorianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-16] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ J.H. Reichholf & G. Steinbach (red.); autorzy tekstów: J. Diller, S. Graf, W. Hagen, H. Hagen, U. Heckner-Bisping, P. Hey-Reidt, K. Janke, E. Keller, B.P. Kremer, J. Markl, B. Markl, H.F. Moeller, J.H. Reichholf, M. Schmitt, A. Sigl & U. Weinhold: Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 53, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2. (pol.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Dendrolagus dorianus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-16].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus dorianus Ramsay, 1883. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
- ↑ a b H. Parnaby & A.C. Gill. Mammal type specimens in the Macleay Collections, University of Sydney. „Zootaxa”. 4975 (2), s. 201–252, 2021. DOI: 10.11646/zootaxa.4975.2.1. (ang.).
- ↑ H.E. Parnaby, S. Ingleby & A. Divljan. Type specimens of non-fossil mammals in the Australian Museum, Sydney. „Records of the Australian Museum”. 69 (5), s. 331–332, 2017. (ang.).
- ↑ a b M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).
- ↑ a b M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 704–704. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 114. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 64. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- E.L.G. Troughton & A.S. Le Souef. A new Tree-Kangaroo from south-eastern Papua. „Records of the Australian Museum”. 19, s. 388–390, 1936. (ang.).