Dutar
| |
| Klasyfikacja naukowa |
321.321-5-6 |
|---|---|
| Klasyfikacja praktyczna | |
Dutar – dwustrunowy instrument muzyczny z grupy lutni długoszyjkowych[1]. Jest rodzajem tanburu[2] i od niego się wywodzi[3].
Dutar wykorzystywany jest jako instrument solowy i akompaniujący w muzyce ludowej na terenie Iranu oraz na wschód od niego, m.in. przez Tadżyków, Turkmenów, Ujgurów oraz Uzbeków. Ci ostatni wykorzystują go także w gatunku muzyki artystycznej zwanym szaszmakom[3].
Dutar ma gruszkowaty, mocno od spodu wypukły korpus i długą, wąską szyjkę. Dwa drewniane kołki do napinania strun osadzone są na końcu szyjki, która nie ma wydzielonej główki[1]. Struny wykonuje się z jedwabiu, zwierzęcych jelit, lub – począwszy od XX wieku – z metalu[3]. Podczas gry skraca się je palcami, dociskając do jelitowych progów[2]. Jedna z technik gry polega na skracaniu obydwu strun – dolnej palcem wskazującym, a górnej kciukiem; w innej technice melodię odgrywa się na dolnej strunie podczas gdy druga akompaniuje burdonem. Struny szarpie się palcami drugiej ręki, plektronem lub pazurkami[3].
Niektóre dutary, inspirowane arabskim rebabem, wyposażone są w kilkanaście strun rezonansowych[3].
W 2019 tradycja wytwarzania i gry na dutarze w Iranie została wpisana na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 212. ISBN 83-01-13410-0.
- ↑ a b Curt Sachs: Historia instrumentów muzycznych. Stanisław Olędzki (tłum.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2005, s. 241–242. ISBN 83-7233-036-0.
- ↑ a b c d e Jean During, John Baily. Dutār. „Grove Music Online”, 2001. Oxford University Press. DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.46905. (ang.).
- ↑ Farhad Nazari, UNESCO - Traditional skills of crafting and playing Dotār [online], UNESCO Intangible Cultural Heritage [dostęp 2025-05-05] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Uyghur musical instruments w serwisie YouTube – improwizacja na smyczkowym setarze oraz szarpanych tanburze i dutarze