Dwuprzodozębowce
| ||
| Diprotodontia[1] | ||
| Owen, 1866 | ||
 Przedstawiciel rzędu – drzewiak dwupręgi (Dendrolagus goodfellowi) | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | ssaki niższe | |
| Nadrząd | torbacze | |
| Rząd | dwuprzodozębowce | |
| Rodziny | ||
|
zobacz opis w tekście | ||
Dwuprzodozębowce[2] (Diprotodontia) – rząd ssaków z nadrzędu australotorbowych (Australidelphia), do którego zaliczanych jest blisko 120 gatunków charakteryzujących się dużymi, wysuniętymi do przodu dolnymi siekaczami, brakiem dolnych kłów oraz obecnością przeciwstawnych palców. Większość z nich jest roślinożerna, niektóre przystosowały się wtórnie do owadożerności, a ostronóg wyspecjalizował się w spożywaniu nektaru. Najstarsze znane szczątki kopalne pochodzą z oligocenu.
Dwuprzodozębowce występują w krainie australijskiej.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodziny zaliczane do dwuprzodozębowców[3] grupowane są w trzech podrzędach[2]:
- Vombatiformes Burnett, 1830 – wombatokształtne
- Phascolarctidae Owen, 1839 – koalowate
- Vombatidae Burnett, 1829 – wombatowate
- Diprotodontidae Gill, 1872 – takson wymarły
- Phalangeriformes Szalay, 1982 – workolotokształtne
- Phalangeroidea Thomas, 1888 – pałankowce
- Burramyidae Broom, 1898 – drzewnicowate
- Phalangeridae Thomas, 1888 – pałankowate
- Petauroidea Bonaparte, 1838 – lotopałankowce
- Pseudocheiridae Winge, 1893 – pseudopałankowate
- Petauridae Bonaparte, 1838 – lotopałankowate
- Tarsipedidae Gervais & Verreaux, 1842 – ostronogowate – jedynym przedstawicielem jest Tarsipes rostratus Gervais & Verreaux, 1842 – ostronóg kwiatowy
- Acrobatidae Aplin, 1987 – akrobatkowate
- Phalangeroidea Thomas, 1888 – pałankowce
- Macropodiformes Ameghino, 1889 – kangurokształtne
- Hypsiprymnodontidae Collett, 1877 – torebnikowate – jedynym przedstawicielem jest Hypsiprymnodon moschatus Ramsay, 1876 – torebnik piżmowy
- Potoroidae J.E. Gray, 1821 – kanguroszczurowate
- Macropodidae J.E. Gray, 1821 – kangurowate
Według innych klasyfikacji kangurokształtne są zaliczane do Phalangeriformes (które bez nich byłyby taksonem parafiletycznym) jako nadrodzina Macropodoidea[4][5].
Filogeneza[edytuj | edytuj kod]
Możliwy kladogram Diprotodontia[5]
Diprotodontia |-- †Palorchestidae |-- †Wynyardiidae |-- †Thylacoleonidae (lwy workowate) |--o Vombatiformes (wombatokształtne) | |--o Phascolarctoidea | | `-- Phascolarctidae (koalowate) | `--o Vombatoidea | |-- †Ilariidae | `--+-- †Diprotodontidae | `-- Vombatidae (wombatowate) `--o Phalangeriformes |-- Burramyidae (drzewnicowate) `--+--o Macropodoidea | |-- Potoroidae (kanguroszczurowate) | `-- Macropodidae (kangurowate) `--+--o Petauroidea | |-- Acrobatidae (akrobatki) | |-- Pseudocheiridae (pseudopałankowate) | `-- Petauridae (lotopałankowate) `--o Phalangeroidea |-- Phalangeridae (pałankowate) `--+-- †Pilkipildridae `--+-- †Ektopodontidae `-- †Miralinidae
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Diprotodontia, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10–18. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 74–106. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.)
- ↑ Fauna Australii / Zwierzęta Australii – Part 2, DinoAnimals.pl [dostęp 2015-07-13].
- ↑ a b Diprotodontia (ang.). Mikko's Phylogeny Archive. [dostęp 2015-07-13].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Myers, P.: Diprotodontia (ang.). (On-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 16 kwietnia 2008].
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) (ang.). Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 16 kwietnia 2008].
| ||||||||||||