Dynastia Karadziordziewiciów
| |
| Kraj | |
|---|---|
| Tytuły |
książęta Serbii |
| Założyciel | |
| Ostatni przedstawiciel | |
| Pochodzenie etniczne | |
Karadziordziewicie (serb. Карађорђевићи, Karađorđevići) – serbska, rodzima dynastia panująca. Została ustanowiona przez Aleksandra (1806–1885), panującego jako książę w 1842–1858. Następnie odnowiona przez Piotra Wyzwoliciela (1844–1921), który objął panowanie nad Królestwem w 1903. W 1918–1929 królowie Serbów, Chorwatów i Słoweńców, przemianowanego na Jugosławię (do 1945).
serbska dynastia książęca z XIX wieku.
- w XIX wieku przejściowo książęta Serbii
- od 1903 roku dynastia królewska w Serbii.
- w latach 1918–1929 w Królestwie SHS.
- w latach 1929–1945 w Jugosławii.
Założycielem dynastii Karadziordziewiciów był Jerzy Czarny. W listopadzie 1945 roku opanowany przez komunistów parlament (Skupština) ustanowił w Jugosławii republikę pozbawiając Karadziordziewiciów tronu.
Przedstawiciele dynastii[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Czarny (1768 – 1817) (Karađorđe- właściwie Đorđe Petrović) – założyciel dynastii Karadziordziewiciów, z zawodu handlarz świń. Przywódca pierwszego (1804 – 1813) antytureckiego powstania serbskiego. Od roku 1813, po wkroczeniu wojsk tureckich do Serbii, przebywał w Austrii, a następnie w Rosji. W 1817 roku potajemnie powrócił do Serbii i został zamordowany na polecenie Miłosza Obrenowicia – założyciela rywalizującej o władzę w Serbii dynastii Obrenowiciów.
- Aleksander Karadziordziewić (1806 – 1885) – syn Jerzego Czarnego (Karađorđa). Książę serbski w latach 1842–1858. Unowocześnił administrację państwa, popierał rozwój kulturalny kraju. W polityce zagranicznej orientował się na Austrię. Został zdetronizowany przez parlament (Skupštinę) pod naciskiem Rosji.
- Piotr I Karadziordziewić (1844 – 1921) – od roku 1903 król Serbii, następnie od 1918 roku Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Uczestnik powstania w Bośni i Hercegowinie w latach 1875–1878. Został władcą Serbii po obaleniu i zamordowaniu przez oficerów spiskowców – późniejszych założycieli tajnej organizacji Czarna Ręka – króla Aleksandra I Obrenowicia. Był zwolennikiem współpracy z parlamentem (Skupštiną). W roku 1914 ze względu na chorobę (silną sklerozę) przekazał władzę księciu regentowi Aleksandrowi I Karadziordziewiciowi.
- Aleksander I Karadziordziewić (1888 – 1934) – od 1921 roku król Królestwa SHS, od 1929 roku Jugosławii. Syn króla serbskiego Piotra I Karadziordziewicia. W roku 1929 dokonał przewrotu i sprawował rządy dyktatorskie. Prowadził profrancuską politykę zagraniczną, a w polityce wewnętrznej, jako rzecznik serbskiej hegemonii, zraził do siebie inne narody Jugosławii. Został zamordowany w Marsylii, w 1934 roku, wraz z francuskim ministrem spraw zagranicznych J.L. Barthou w zamachu zorganizowanym przez ustaszy.
- Paweł Karadziordziewić (1893 – 1976) – książę, stryjeczny brat Aleksandra I Karadziordziewicia. W latach 1934–1941 był, wraz z R. Stankoviciem i I. Paroviciem, regentem Królestwa Jugosławii. Został nim po zabiciu przez ustaszy króla Aleksandra I. Popierał ugodę rządu z Chorwatami. Po zamachu stanu, zorganizowanym 27 marca 1941 roku przez generała D. Simovicia, na emigracji.
- Piotr II Karadziordziewić (1923 – 1970) – król Jugosławii w latach 1934–1945. W czasie jego małoletniości – rządy regenta, księcia Pawła Karadziordziewicia. Objął władzę po zamachu stanu 27 marca 1941 roku. Uszedł przed inwazją niemiecką na Jugosławię do Wielkiej Brytanii. Został faktycznie zdetronizowany, po proklamowaniu 29 listopada 1945 roku przez parlament Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii.
- Aleksander Karadziordziewić, ostatni następca tronu Jugosławii (ur. 1945), jedyny syn Piotra II, pretendent do tronu Serbii
Drzewo genealogiczne[edytuj | edytuj kod]
| Jerzy Czarny (1768–1817) ⚭ Jelena Jovanović | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksy (1801–1830) | ks. Serbii Aleksander (1806–1885) ⚭ Persyda Nenadović | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jerzy (1827–1884) ⚭ Aleksandra Anastasijević | Poleksja (1833–1914) ⚭ Konstantin Nikolajević | Kleopatra (1835–1855) ⚭ Milan Petronijević | Aleksy (1836–1841) | Swetozar (1841–1847) | kr. Serbów, Chorwatów i Słoweńców Piotr I Wyzwoliciel (1844–1921) ⚭ Zorka Petrowić-Niegosz | Helena (1846–1867) ⚭ Đorđe Simić | Andrzej (1848–1868) | Elżbieta (1850) | Jerzy (1856–1889) | Arsen (1859–1938) ⚭ Aurora Demidowa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksy (1859–1920) ⚭ Daria Pratt | Bożydar (1862–1908) | Helena (1884–1962) ⚭ Ioann Romanow | Milena (1886–1887) | Jerzy (1887–1972) ⚭ Radmila Radonić | kr. Jugosławii Aleksander Jednoczyciel (1888–1934) ⚭ Maria Hohenzollern-Sigmaringen | Andrzej (1890) | Paweł (1893–1976) ⚭ Olga Glücksburg | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| kr. Jugosławii Piotr II (1923–1970) ⚭ Aleksandra Glücksburg | Tomisław (1928–2000) ⚭ 1. Małgorzata Badeńska 2. Linda Bonney | Andrzej (1929–1990) ⚭ 1. Krystyna Heska 2. Kira von Leiningen 3. Ewa Anđelković | Aleksander (1924–2016) ⚭ 1. Maria Pia Sabaudzka 2. Barbara Liechtenstein | Mikołaj (1928–1954) | Elżbieta (ur. 1936) ⚭ 1. Howard Oxenberg 2. Neil Balfour 3. Manuel Ulloa Elías | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksander (ur. 1945) ⚭ 1. Maria Orleańska-Bragança 2. Katarzyna Batis | Mikołaj (ur. 1958) ⚭ Liliana Licanin | Katarzyna (ur. 1959) ⚭ Desmond da Silva | Jerzy (ur. 1984) ⚭ Fallon Rayman | Michał (ur. 1985) ⚭ Ljubica Ljubisavljević | Maria Tatiana (ur. 1957) ⚭ Gregory Thune-Larsen | Krzysztof (1960–1994) | Lawinia Maria (ur. 1961) ⚭ 1. Erastos Sidiropoulos 2. Austin Prichard-Levy | Karol Włodzimierz (ur. 1964) ⚭ Brigitte Müller | Dymitr Iwan (ur. 1965) | Dymitr Humbert (ur. 1958) | Michał Mikołaj (ur. 1958) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Piotr (ur. 1980) | Filip (ur. 1982) ⚭ Danuta Marinković | Aleksander (ur. 1982) | Maria (ur. 1993) | Natalia (ur. 2018) | Izydora (ur. 2022) | Cyryl (2001) | Sergiusz Włodzimierz (ur. 1963) ⚭ 1. Zofia de Toledo 2. Eleonora Rajneri | Helena Olga (ur. 1963) ⚭ 1. Thierry Gaubert 2. Stanisław Fougeron | Dušan Paweł (ur. 1977) ⚭ Waleria DeMuzio | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stefan (ur. 2018) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzybowski, Stanisław: Złota jesień dynastii. [W:] Dynastie Europy. Red. Mączak, Antoni. Wyd. 3. uzup. Wrocław: Ossolineum, 2009, s. 597–612. ISBN 9788304048539.