Dypodia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Dypodia – wers złożony z dwóch stóp[1]. W wierszu polskim występują w czystej postaci dypodie:

  • trocheiczna SsSs
  • jabiczna sSsS
  • amfibrachiczna sSssSs
  • anapestyczna ssSssS
  • peoniczna III ssSsssSs

Dypodia daktyliczna SssSss w wierszu polskim nie występuje, jest natomiast naturalna w poezji czeskiej[2]. W praktyce w wierszu polskim funkcjonują dypodia daktyliczna katalektyczna SssSs i dypodia anapestyczna hiperkatalektyczna ssSssSs. Najbardziej naturalne dla wersyfikacji polskiej są dypodie trocheiczna i amfibrachiczna. Czterozgłoskowiec w praktyce przyjmuje postać dypodii trocheicznej, natomiast sześciozgłoskowiec nierzadko jest konsekwentnie amfibrachiczny. W Chórze strzelców Adama Mickiewicza występują dypodie amfibrachiczne akatalektyczne (sSssSs) i katalektyczne (sSssS)

Kto żubra wywiedzie
Z ostępu za rogi?
 Kto kudły niedźwiedzie
 Podesłał pod nogi?
 Hej! lasy i niwy
 Ozwijcie się w chór!...
 Zatrąbił myśliwy,
 Król lasów i gór.

W ten sam sposób zbudowane są polskie przekłady piosenki z dramatu Roberta Browninga Pippa przechodzi[3]. Dypodie amfibrachiczne pełne i skrócone można odnaleźć również w słynnym wierszu Stanisława Grochowiaka Święty Szymon Słupnik[4]. Dwustopowego amfibracha użyła również Maria Konopnicka w utworze Modlitwy wiosenne. Dypodie trocheiczne występują u Konopnickiej w wierszu Grünwald.

Z drogi! z drogi tej przeszłości,
Co z zamierzchu i z nicości
Cała krwawa,
Zmartwychwstawa,
Jak zwycięstwa duch!

Natomiast w wierszu Adama Asnyka Choć pól i łąk obok trypodii jambicznych hiperkatalektycznych (sSsSsSs) stoją dypodie jambiczne akatalektyczne (sSsS).

Nie wskrzesisz złud,
Pojących wprzód
Zachwytem serce moje:
Nie dla mnie już
Rumieńce róż
I świeżych uczuć zdroje!

W ten sposób zbudowane są polskie przekłady wiersza Edgara Allana Poe Eldorado (między innymi Antoniego Langego, Jerzego Żuławskiego, Stanisława Barańczaka i Wiktora J. Darasza).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Aleksandra Okopień-Sławińska, Stopa, [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.
  2. Wiktor J. Darasz, Hipometria i hipermetria, Język polski, 3/2001, s. 190.
  3. Zobacz Jerzy Pietrkiewicz, Antologia liryki angielskiej 1300-1950, Warszawa 1997.
  4. Adam Kulawik, Wersologia, Kraków 1999, s. 197-199.