Dzięcioł żółtawy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dzięcioł żółtawy
Celeus flavescens[1]
(J.F. Gmelin, 1788)
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

dzięciołowe

Rodzina

dzięciołowate

Podrodzina

dzięcioły

Plemię

Picini

Rodzaj

Celeus

Gatunek

dzięcioł żółtawy

Synonimy
  • Picus flavescens J.F. Gmelin, 1788[2]
Podgatunki
  • C. f. flavescens (J.F. Gmelin, 1788)
  • C. f. intercedens Hellmayr, 1908
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Dzięcioł żółtawy[4][5] (Celeus flavescens) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae). Jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych gatunków z rodzaju Celeus. Występuje we wschodniej Ameryce Południowej. Nie jest zagrożony.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Picus flavescens. Opis ukazał się w 1788 roku na łamach 13. edycji Systema Naturae[2][6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Celeus. Wyróżnia się dwa podgatunki[7][8]:

  • C. f. flavescens (J.F. Gmelin, 1788)
  • C. f. intercedens Hellmayr, 1908.

Za jego podgatunek uznawany był także dzięcioł ochrowy (C. ochraceus), w drugiej dekadzie XXI wieku uznany za odrębny gatunek[8][7][9]. Niekiedy łączono dzięcioła żółtawego w jeden gatunek z dzięciołem jasnoczubym (C. lugubris)[8].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Celeus: gr. κελεος keleos – „zielony dzięcioł”[10]
  • flavescens: łac. flavescens, flavescentis – „złotożółty”[11].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Średniej wielkości dzięcioł o stosunkowo krótkim, lekko zakrzywionym i szpiczastym dziobie o barwie rogowej lub ciemniejszej niebieskoszarej do czarnej, dolna szczęka jaśniejsza. Tęczówki czerwonobrązowe lub czerwone, wokół oka naga, niebieska skóra. Nogi silne, niebiesko-szare. Pióra głowy tworzą charakterystyczny szpiczasty poziomy czub. Głowa w kolorze od bladokremowego poprzez płowożółty do żółtawo-białego. Samce mają karmazynowe wąsy i policzki, których brak u samic. Podbródek i gardło w tym samym kolorze co cała głowa, w części dolnej czarne przebarwienia. Górna część ciała, górne pokrywy skrzydeł i grzbiet czarne. Lotki czarne z wąskimi poprzecznymi paskami bladożółtymi, a w dolnej części białymi. Ogon czarny, a w części przy zadzie płowo-żółty. Długość ciała 27–30 cm, masa ciała 110–165 g (podgatunek nominatywny)[8].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Dzięcioł żółtawy występuje we wschodniej części Ameryki Południowej. Zasiedla obszary od poziomu morza do wysokości 1200 m n.p.m.[12] Poszczególne podgatunki występują w[13][8]:

Jest gatunkiem osiadłym[8][12].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Jego głównym habitatem są nizinne lasy tropikalne, sawanna i formacja caatinga; spotykany również na obrzeżach lasów, w lasach galeriowych i w sadach. Odżywia się głównie mrówkami i termitami. Spożywa także owoce, w tym jagody. Żeruje w parach lub w niewielkich grupach rodzinnych[8].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Sezon lęgowy ma miejsce w okresie kwiecień–czerwiec we wschodniej Brazylii i październik–listopad w Argentynie. Gniazda buduje w dziuplach drzew, często w nadrzewnym gnieździe mrówek. Brak szczegółowych informacji o rozmnażaniu tego gatunku[8].

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dzięcioł żółtawy klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten jest opisywany jako dość pospolity. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 3,02 mln km². Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk spowodowaną przede wszystkim wylesianiem[3][12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Celeus flavescens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Denis Lepage: Blond-crested Woodpecker Celeus flavescens (Gmelin, JF, 1788) – synonyms. Avibase. [dostęp 2022-01-18]. (ang.).
  3. a b Celeus flavescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-19].
  5. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999. 
  6. J.F. Gmelin, Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae : secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 1, 1788, s. 427–428 (łac.).
  7. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-18]. (ang.).
  8. a b c d e f g h H. Winkler & D.A. Christie: Blond-crested Woodpecker (Celeus flavescens), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-01-18]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  9. Proposal (742) to South American Classification Committee. Elevate Celeus flavescens ochraceus to species status. South American Classification Committee, 2017. [dostęp 2022-01-22]. (ang.).
  10. Celeus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-22] (ang.).
  11. flavescens, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-22] (ang.).
  12. a b c Blond-crested Woodpecker Celeus flavescens, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-01-19]. (ang.).
  13. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 522. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]