Dziekanów Leśny
52°21′09″N 20°51′15″E/52,352500 20,854167| wieś | |
 ul. Marii Konopnickiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
2378[2] |
| Strefa numeracyjna |
22 |
| Kod pocztowy |
05-092[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WZ |
| SIMC |
0005115[4] |
Położenie na mapie gminy Łomianki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu warszawskiego zachodniego  | |
| 52°21′09″N 20°51′15″E/52,352500 20,854167[1]
| |
Dziekanów Leśny (dawniej Dziekanów Niemiecki, niem. Deutsch Dziekanow[5]) – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie warszawskim zachodnim, w gminie Łomianki[4][6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś zlokalizowana przy drodze krajowej nr 7 Warszawa – Gdańsk, na południe od Wisły, na północnym skraju Puszczy Kampinoskiej i zarazem Kampinoskiego Parku Narodowego, od zachodu graniczy z Dziekanowem Polskim, od wschodu z Kiełpinem, od południa z Puszczą Kampinoską.
Sołectwa[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miejscowości utworzono 2 sołectwa Dziekanów Leśny i Dziekanów Bajkowy, ulica Kolejowa, którą przebiega DK7, jest granicą między sołectwami na terenie wsi[7].
Według staniu na dzień 31 grudnia 2008 sołectwo Dziekanów Leśny ma powierzchnię 339 ha i 1466 mieszkańców, a Dziekanów Bajkowy ma powierzchnię 80,3 ha i 720 mieszkańców[8].
Stanowiący odrębne sołectwo Dziekanów Bajkowy zabudowany jest przez domy jednorodzinne. Swoją nazwę wywodzi od nazw ulic w tym rejonie – większość z nich poświęconych jest polskim autorom utworów dla dzieci (Marii Kownackiej, Janowi Brzechwie, Henrykowi Sienkiewiczowi i postaciom z bajek (ulice Złotej Rybki, Siedmiu Krasnoludków, Kaczki Dziwaczki itp.). Granice sołectwa przebiegają:
- od zachodu i północy granicą sołectwa Dziekanów Polski wzdłuż ulicy Krasnoludków oraz ulicami: Rolniczą i Przy Jeziorze,
- od wschodu granicą sołectwa Kiełpin wzdłuż osi ulicy Wiklinowej,
- od południa granicą sołectwa Dziekanów Leśny wzdłuż ulicy Kolejowej[9].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś założona w XIX wieku jako kolonia na zasadach osadnictwa mennonickiego na terenach wsi Dziekanowo, należącej wcześniej do dziekanów kapituły płockiej[10]. W związku z osadnictwem niemieckim i holenderskim nazywana Dziekanowem Niemieckiem. Do 1945 we wsi dominowała protestancka ludność niemieckojęzyczna. W okresie międzywojennym (1927) zbudowano tu linię kolejową łączącą Palmiry z Warszawą, miejscowość zyskała pewne znaczenie jako podmiejskie letnisko. W czasie II wojny światowej 6 lipca 1943 miała tu miejsce akcja oddziału AK na niemiecką mleczarnię. 18 września 1944 rozbił się tu amerykański bombowiec B-17G "Do zobaczenia" por. Francisa Akinsa, niosący pomoc powstańcom w Warszawie; 8 osób z załogi zginęło, 2 wzięto do niewoli[11].
Jeszcze przed wojną zaczęto wznosić tu budynki z przeznaczeniem dla Wojskowej Szkoły Przeciwgazowej. Niedokończone budynki służyły w czasie wojny Niemcom, m.in. jako magazyny i warsztaty. Po wojnie powstał tu szpital, obecnie pediatryczny, do 1967 sanatorium przeciwgruźlicze dla młodzieży, gdzie po raz pierwszy w Polsce połączono naukę szkolną z leczeniem[12]. W pobliżu mieści się Centrum Badań Ekologicznych PAN oraz Multidyscyplinarne Centrum Badawcze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie[13].
Przy szpitalu zlokalizowane są: pętla autobusowa, miejsce po dawnej stacji kolejowej, nasyp kolejowy, miejsce wyjścia na puszczańskie szlaki turystyczne. 14 października 2006 na końcu alei brzozowej umieszczono głaz upamiętniający himalaistę i taternika, prezesa Mazowieckiego Klubu Górskiego Matragona, pomysłodawcy i organizatora maratonów pieszych w Puszczy Kampinoskiej, Andrzeja Zboińskiego.
We wsi znajduje się cmentarz ewangelicki, założony w połowie XIX wieku. Został zdewastowany i rozkradziony po wyjeździe osadników pochodzenia niemieckiego w drugiej połowie 1944. Na jego terenie zachowały się nieliczne nagrobki. W 2013 cmentarz został zinwentaryzowany i uporządkowany staraniem Stowarzyszenia Nasze Łomianki we współpracy z administracją Kampinoskiego Parku Narodowego. Efektem przeprowadzonej inwentaryzacji było stwierdzenie istnienia tu kilkudziesięciu grobów oraz odnalezienie kilkunastu tablic nagrobkowych. 12 czerwca 2014 nekropolia została oficjalnie otwarta dla zwiedzających[14][15].
W 2006 powstała tu nowa parafia rzymskokatolicka a w latach 2009-12 wzniesiono kościół w południowej części miejscowości, przy granicy z Dziekanowem Polskim.
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Kampinoski Szlak Rowerowy (wokół KPN) 144,5 km
Południowy Szlak Leśny (Dziekanów Leśny – Kampinos – Granica – Żelazowa Wola) 56,1 km
Główny Szlak Puszczy Kampinoskiej (Dziekanów Leśny – Wiersze – Brochów) 55,8 km
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 28656
- ↑ Urząd Gminy Łomianki: BIP. [dostęp 2021-11-18].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 240 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Karte der Deutschen Siedlungen in Mittelpolen : Maßstab 1:500 000, Bibliographisches Institut AG., 1938 [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Statut samorządu mieszkańców sołectwa Dziekanów Leśny, Załącznik nr 4 do Uchwały Nr XVIII/112/2004 Rady Miejskiej w Łomiankach z dnia 30 marca 2004 r (dostęp 22.12.2008)
- ↑ Zarządy osiedli. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej [on-line]. Gmina Łomianki. [dostęp 2009-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-23)].
- ↑ Statut samorządu mieszkańców sołectwa Dziekanów Bajkowy, Załącznik nr 5 do Uchwały Nr XVIII/112/2004 Rady Miejskiej w Łomiankach z dnia 30 marca 2004 r (dostęp 22.12.2008)
- ↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 117
- ↑ (B-17G Nr 43-38175 "I'll be seeing you/till we meet again" 568th Bomber squadron, 390th Bomber Group, Heavy, 8th Air Force) 568th Bomber squadron by Jean Vijgen (dostęp 22.12.2008) (ang.)
- ↑ Marian Kulik. Sanatorium Przeciwgruźlicze dla Młodzieży w Dziekanowie Leśnym. „Gazeta Łomiankowska”. Nr 2 (161) 28.01.2005. s. 6-7. (pol.).
- ↑ Multidyscyplinarne Centrum Badawcze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
- ↑ Cmentarz luterański w Dziekanowie Leśnym. muzeumlomianki.pl, 27 listopada 2018. [dostęp 2021-11-18].
- ↑ Ewa Pustoła-Kozłowska: Zapomniany cmentarz. Nekropolia kolonistów Dziekanowa Niemieckiego. [dostęp 2021-11-18].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lechosław Herz: Przewodnik po Puszczy Kampinoskiej. Warszawa: "Sport i Turystyka", 1990. ISBN 83-217-2258-X.
- Siedziba gminy: Łomianki
